دیپلمات‌ها نگرانند و دموکرات‌ها هشدار می‌دهند
آخرین ارزیابی‌ها از عملکرد مارکو روبیو در وزارت امور خارجه امریکا
دیپلماسی ایرانی: وزارت امور خارجه ایالات متحده که تحت رهبری مارکو روبیو که از ۲۱ ژانویه ۲۰۲۵ به‌عنوان وزیر امور خارجه دولت دوم دونالد ترامپ منصوب شد، دستخوش تغییرات ساختاری و سیاستی قابل‌توجهی شده است. این تغییرات در راستای اولویت‌های «اول آمریکا»ی ترامپ و رویکرد قاطع روبیو در سیاست خارجی انجام شده است. در ادامه، وضعیت کنونی وزارت امور خارجه تشریح می‌شود:
بازسازی ساختاری و کاهش دفاتر:
روبیو در آوریل ۲۰۲۵ طرح بازسازی گسترده‌ای را برای وزارت امور خارجه اعلام کرد که شامل حذف ۱۳۲ دفتر و اداره از مجموع ۷۳۴ واحد (حدود ۱۸ درصد کاهش) بود. این طرح، که به گفته روبیو برای «حذف بوروکراسی زائد» و «تمرکز بر منافع ملی» طراحی شده، دفاتری مانند دفتر امور زنان جهانی و برنامه‌های تنوع و شمول را حذف کرد. همچنین، دفتر زیرمجموعه امنیت غیرنظامی، دموکراسی و حقوق بشر منحل شد و برخی وظایف آن به دفتر کمک‌های خارجی و بشردوستانه منتقل شد. این تغییرات با هدف ساده‌سازی ساختار و تمرکز بر مناطق کلیدی مانند همسایگان غربی و ایندو پسیفیکIndo-Pacific انجام شد.
بودجه پیشنهادی وزارت امور خارجه برای سال مالی ۲۰۲۵-۲۰۲۶ به ۲۸٫۵ میلیارد دلار کاهش یافت که ۲۰ میلیارد دلار از برنامه‌های «تکراری، پرهزینه و ایدئولوژیک» کسر شده است. همچنین، طرح کاهش ۱۵ درصدی نیروی انسانی (حدود ۲,۰۰۰ کارمند) در دفاتر داخلی اعلام شد. این کاهش‌ها انتقادهایی را از سوی دموکرات‌ها و برخی دیپلمات‌ها به دلیل تضعیف «قدرت نرم» آمریکا برانگیخت.
انحلال آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا (USAID):
در فوریه ۲۰۲۵، آژانس توسعه بین‌المللی آمریکا (USAID) به دستور اجرایی دونالد ترامپ منحل شد و وظایف باقی‌مانده آن به وزارت امور خارجه منتقل شد. این اقدام، که با همکاری اداره بهره‌وری دولت (DOGE) به رهبری ایلان ماسک انجام شد، با اعتراض صدها دیپلمات همراه شد که در نامه‌ای به روبیو، انحلال USAID را تهدیدی برای رهبری و امنیت آمریکا دانستند و هشدار دادند که این اقدام خلأ قدرتی برای چین و روسیه ایجاد می‌کند.
تمرکز بر منافع ملی:
روبیو تأکید کرده که سیاست خارجی آمریکا باید بر سه اصل استوار باشد: «آیا ما را ایمن‌تر می‌کند؟ آیا ما را قوی‌تر می‌کند؟ آیا ما را مرفه‌تر می‌کند؟» او اعلام کرده که وزارت امور خارجه از برنامه‌های «ایدئولوژیک» مانند تنوع و شمول یا کمک‌های خارجی غیرضروری فاصله خواهد گرفت و بر دیپلماسی مبتنی بر منافع ملی تمرکز خواهد کرد.
تغییرات در خدمات خارجی:
یک پیش‌نویس دستور اجرایی که در آوریل ۲۰۲۵ منتشر شد (و بعداً توسط روبیو «جعلی» خوانده شد)، پیشنهاد ایجاد «دکترین انسجام استراتژیک» را داد که دیپلمات‌ها را به اجرای سیاست‌های رئیس‌جمهور ملزم می‌کرد. این پیش‌نویس، که شامل معیارهای استخدام مانند «کاریزما» و «هم‌راستایی با دیدگاه رئیس‌جمهور» بود، نگرانی‌هایی درباره سیاسی‌سازی خدمات خارجی ایجاد کرد. اگرچه روبیو این سند را رد کرد، اما بازسازی کنونی همچنان بر تقویت نقش دفاتر منطقه‌ای و سفارتخانه‌ها متمرکز است.
آرایش دیپلماتیک وزارت امور خارجه تحت مدیریت روبیو به شرح زیر است:
تمرکز بر نیمکره غربی: روبیو اعلام کرده که سیاست خارجی آمریکا بیش از حد بر مناطق دوردست متمرکز بوده و نیمکره غربی، به‌ویژه آمریکای مرکزی و کارائیب، نادیده گرفته شده است. اولین سفر خارجی او در ژانویه ۲۰۲۵ به آمریکای مرکزی (گواتمالا و کشورهای همسایه) بود که بر تقویت همکاری برای کنترل مهاجرت غیرقانونی، مبارزه با کارتل‌های مواد مخدر و کاهش نفوذ چین (مانند کنترل کانال پاناما) متمرکز بود. او تأکید کرد که این منطقه به دلیل نزدیکی به آمریکا، اولویت دیپلماتیک است.
تقویت ائتلاف Quad: روبیو در اولین روز کاری خود در ۲۱ ژانویه ۲۰۲۵ با همتایان خود از هند، ژاپن، و استرالیا (اعضای ائتلاف Quad) دیدار کرد تا استراتژی مقابله با نفوذ چین در منطقه ایندو – پسیفیک Indo-Pacific را تقویت کند. او چین را «بزرگ‌ترین رقیب هم‌سطح» آمریکا خواند و بر تقویت روابط با متحدان برای مهار ادعاهای ارضی چین در دریای چین جنوبی تأکید کرد.
سیاست سخت‌گیرانه در قبال ایران: روبیو مواضع سرسختی علیه ایران اتخاذ کرده و هدف اصلی آمریکا را جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای و تهدید همسایگانش، به‌ویژه اسرائیل، اعلام کرده است. او در مصاحبه‌ای با سی‌بی‌اس در ۱۸ می ۲۰۲۵ گفت که حتی پایین‌ترین سطح غنی‌سازی اورانیوم می‌تواند به تولید سلاح هسته‌ای منجر شود و آمریکا نباید این را بپذیرد. او همچنین مذاکره مستقیم با حکومت کنونی ایران را رد کرد و گفت که هرگونه سفر به ایران تنها برای «تغییر رژیم» خواهد بود.
مدیریت بحران اوکراین: روبیو اعلام کرده که پایان جنگ اوکراین سیاست رسمی ایالات متحده است و هر دو طرف (روسیه و اوکراین) باید امتیازاتی بدهند. او پیشنهاد داده که اوکراین ممکن است از بازپس‌گیری تمام سرزمین‌های اشغالی توسط روسیه صرف‌نظر کند، موضعی که انتقاد دموکرات‌هایی مانند سناتور کریس ون هولن را به دنبال داشت که او را متهم به «تسلیم شدن در برابر پوتین» کردند.
کاهش حضور دیپلماتیک در آفریقا: طرح بازسازی روبیو با پیشنهاد بستن برخی سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌ها و انتقال وظایف اداره امور آفریقا به شورای امنیت ملی کاهش فعالیت‌های دیپلماتیک در آفریقای زیرصحرا را شامل می‌شود. این اقدام با انتقادهایی مواجه شد که معتقدند این کار نفوذ آمریکا در آفریقا را کاهش می‌دهد و فضا را برای چین و روسیه باز می‌کند.
سیاست در قبال خاورمیانه: روبیو از حامیان سرسخت اسرائیل است و پس از حملات حماس در اکتبر ۲۰۲۳، پاسخ «نامتناسب» اسرائیل را خواستار شد. او همچنین نفوذ ایران در سوریه را تهدیدی برای منطقه می‌داند و از تعامل با مقامات انتقالی در سوریه برای جلوگیری از بازگشت نفوذ ایران و داعش حمایت کرده است.
دیدگاه دیپلمات‌های امریکایی
با این حال دیپلمات‌های وزارت امور خارجه دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به مدیریت روبیو دارند که ترکیبی از حمایت، نگرانی، و تردید را نشان می‌دهد. برخی دیپلمات‌ها، به‌ویژه آن‌هایی که با دیدگاه‌های محافظه‌کارانه هم‌راستا هستند، از تأکید روبیو بر منافع ملی و کاهش برنامه‌های «ایدئولوژیک» استقبال کرده‌اند. روبیو در سخنرانی‌های خود به کارکنان وزارت امور خارجه گفته است که تغییرات «تنبیهی یا تخریبی» نیستند، بلکه برای تبدیل وزارت به یک نهاد «قرن بیست‌ویکمی» طراحی شده‌اند که «با سرعت مناسب» عمل می‌کند. این پیام برای دیپلمات‌هایی که به دنبال وضوح در سیاست‌گذاری هستند، جذاب بوده است.
گزارش‌ها حاکی از «نگرانی و حتی وحشت» در میان دیپلمات‌ها به دلیل شایعات درباره سیاسی‌سازی خدمات خارجی است. پیش‌نویس دستور اجرایی که در آوریل ۲۰۲۵ منتشر شد (و بعداً تکذیب شد)، پیشنهاد معیارهای استخدام مانند «هم‌راستایی با دیدگاه رئیس‌جمهور» را مطرح کرد که نگرانی درباره استقلال دیپلمات‌ها را باعث شد. انجمن خدمات خارجی آمریکا (AFSA) این رویکرد را «دستورالعملی برای شکست» خواند و گفت که بازسازی از طریق «شایعات و سردرگمی» اعتماد را تضعیف می‌کند.
در همین حال صدها دیپلمات در مارس ۲۰۲۵ نامه‌ای به روبیو امضا کردند و انحلال USAID را محکوم کردند. آن‌ها استدلال کردند که این اقدام «نفوذ و امنیت آمریکا» را تضعیف می‌کند و خلاء قدرتی برای رقبای جهانی مانند چین و روسیه ایجاد می‌کند. دیپلمات‌ها همچنین از توقف کمک‌های خارجی که ۹۲ درصد از ۷۲ میلیارد دلار کمک‌های سال ۲۰۲۳ را شامل می‌شد، انتقاد کردند و گفتند که این امر به شرکای بین‌المللی و دیپلمات‌های آمریکایی در میدان آسیب می‌رساند.
برخی دیپلمات‌ها و تحلیلگران معتقدند که کاهش بودجه و حذف دفاتر کلیدی مانند حقوق بشر و دموکراسی، «قدرت نرم» آمریکا را تضعیف می‌کند. نماینده دموکرات گرگ میک در کمیته امور خارجی مجلس نمایندگان گفت که این تغییرات «بیشتر به تخریب نفوذ آمریکا» مربوط است تا ساده‌سازی. دیپلمات‌ها همچنین نگرانند که کاهش حضور در آفریقا و تمرکز بیش از حد بر نیمکره غربی، آمریکا را از رقابت جهانی عقب بیندازد.
اخراج ده‌ها دیپلمات ارشد و جایگزینی آن‌ها با افراد هم‌راستا با برنامه‌های ترامپ، ایجاد حس ناامنی در میان کارکنان را باعث شده است. یک دیپلمات در گفت‌وگو با پولیتیکو سند پیشنهادی بازسازی را «دیوانه‌کننده» خواند و گفت که حتی «میمون‌های بی‌نهایت با ماشین تحریرهای بی‌نهایت» طرح بهتری ارائه می‌دادند. این واکنش‌ها نشان‌دهنده مقاومت در برابر سرعت و شدت تغییرات است.
رویترز گزارش داد که روبیو در جلسات کنگره در می ۲۰۲۵ از کاهش بودجه و کمک‌های خارجی دفاع کرد و گفت که آمریکا از جهان «کناره‌گیری» نمی‌کند، بلکه اولویت‌هایش را بازتعریف می‌کند. با این حال، برخی سناتورهای دموکرات مانند کریس ون هولن از تغییر مواضع روبیو (از حامی کمک‌های خارجی در سنا به حامی کاهش آن‌ها) انتقاد کردند و او را به «تسلیم شدن در برابر ترامپ» متهم کردند.
نیویورک‌تایمز نیز بازسازی روبیو را بخشی از تلاش گسترده‌تر دولت ترامپ برای کاهش بوروکراسی فدرال توصیف کرد، اما منتقدان آن را «حمله‌ای کوتاه‌بینانه» به دیپلماسی آمریکا خواندند. این نشریه همچنین به دستور روبیو برای بررسی رسانه‌های اجتماعی متقاضیان ویزای دانشجویی اشاره کرد که با هدف جلوگیری از ورود افرادی با «مواضع ضدآمریکایی یا ضداسرائیلی» انجام شد و نگرانی‌هایی درباره نقض حریم خصوصی ایجاد کرد.
نشریه پولیتیکو نیز گزارش داد که دیپلمات‌ها از شایعات درباره تغییرات گسترده، از جمله بسته شدن سفارتخانه‌ها در آفریقا، «وحشت‌زده» شدند. اگرچه روبیو سند اولیه را «جعلی» خواند، اما فضای عدم اطمینان و ترس از اخراج در وزارت امور خارجه باقی مانده است.
سی‌بی‌اس هم گزارش داد که روبیو در دیدار با دیپلمات‌ها در گواتمالا در فوریه ۲۰۲۵ تأکید کرد که کمک‌های خارجی ادامه خواهد یافت، اما باید «قابل دفاع» و «توجیه‌پذیر» باشد. او از عدم همکاری برخی مقامات USAID با تیم ایلان ماسک انتقاد کرد و گفت که بازسازی از «پایین به بالا» انجام خواهد شد.
ان‌بی‌سی بازسازی روبیو را تلاشی برای «بازتصور سیاست خارجی آمریکا» خواند، اما هشدار داد که حذف دفاتر حقوق بشر و تنوع ممکن است پیامدهای منفی برای نفوذ جهانی آمریکا داشته باشد. این نشریه همچنین به حمایت جمهوری‌خواهان، مانند سناتور جیم ریش، از طرح روبیو اشاره کرد.
واشنگتن‌پست در مقاله‌ای در سپتامبر ۲۰۲۴ (پیش از وزارت روبیو) او را به‌عنوان یک «تندرو در قبال چین» توصیف کرد که سیاست صنعتی جدید برای مقابله با برنامه «ساخت چین ۲۰۲۵» را خواستار است. این نشریه پیش‌بینی کرد که رویکرد روبیو ترکیبی از دیپلماسی سنتی و قاطعیت خواهد بود، اما ممکن است با سبک غیرمتعارف ترامپ تعارض پیدا کند.
وزارت امور خارجه ایالات متحده تحت رهبری مارکو روبیو در حال تجربه بازسازی گسترده‌ای است که شامل کاهش دفاتر، بودجه، و نیروی انسانی، و تمرکز بر منافع ملی و مناطق کلیدی مانند نیمکره غربی و Indo-Pacific است. آرایش دیپلماتیک بر تقویت ائتلاف‌هایی مانند Quad، مقابله با چین و ایران، و مدیریت بحران‌هایی مانند اوکراین و سوریه متمرکز است. دیپلمات‌ها دیدگاه‌های دوگانه‌ای دارند: برخی از تمرکز بر منافع ملی حمایت می‌کنند، اما بسیاری از سیاسی‌سازی، کاهش نفوذ جهانی، و انحلال USAID نگرانند. تحلیل‌های رسانه‌ای بین‌المللی با تأکید بر خطر کاهش «قدرت نرم» آمریکا نشان‌دهنده حمایت جمهوری‌خواهان و انتقاد دموکرات‌ها از رویکرد روبیو است. اگرچه روبیو قصد دارد وزارت را به «مرکز سیاست‌گذاری خارجی» تبدیل کند، اما چالش‌هایی مانند مقاومت داخلی و انتقادات جهانی ممکن است اجرای این چشم‌انداز را دشوار کند./هوش مصنوعی و سیاست خارجی
نظر شما :