تهران مجبور به تجدید نظر می شود؟

دیپلماسی ایرانی: با توجه به عزم فزاینده اسرائیل و ایالات متحده برای مسئول دانستن ایران در قبال اقدامات نیابتی‌اش، استراتژی «دفاع رو به جلو» تهران – اگرچه هنوز نمرده و همچنان زنده است – به سرعت در حال تبدیل شدن به یک مسئولیت برای ایران است که باید به زودی تصمیم های جدی نسبت به ایران اتخاذ کند.

سرمایه‌گذاری بلندمدت تهران در ایجاد روابط با اسلام‌گرایان عرب برای تبدیل ایران به مرکز گروه‌های مسلح ضد وضع موجود، به نظر می رسد که چندان راه به جایی نبرده است. در حالی که اقدامات تهران آن را به یک بازیگر برجسته سیاسی در برخی صحنه ها تبدیل کرده، نفوذ منطقه ای ایران در این کشورها تنش ها را با سایر کشورهای عربی، به ویژه عربستان سعودی، بحرین و امارات متحده عربی تشدید کرده است.

دستور کار منطقه ای ایران در درجه اول توسط رهبر معظم انقلاب ایران، آیت الله خامنه ای تنظیم می‌شود و در این رابطه سپاه میدان‌دار است. محاسبه هزینه و فایده سیاست تهران همچنان بر اساس رویدادهای میدانی در حال تغییر است. اما در این مرحله، منطقی است که نتیجه بگیریم که وخامت شرایط اقتصادی در ایران، هزینه‌های مرتبط با سیاست‌های تهران برای تداوم نفوذ در میان کشورهای عربی را به یک موضوع پرهزینه در استراتژی آن در قبال جهان عرب تبدیل کرده است. این موضوع برای حداقل برخی از اعضای کادر رهبری ایران به شکل بدیهی روشن است. بنابراین، در حالی که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به استفاده از بیان اظهارات ضد آمریکایی و ضد اسرائیلی و تهدید آنها با توانایی نظامی خود ادامه می‌دهد، همچنین می‌خواهد در آینده نیز همچنان در صحنه فعال بماند. از این رو، سپاه چاره‌ای جز محاسبات دقیق در مورد اقدامات خود در داخل و خارج از کشور ندارد. در عمل، این به معنای تمرکز بیشتر بر بهبود وضعیت سیاسی و اجتماعی – اقتصادی داخلی ایران است.

صرف نظر از این فشار، در حال حاضر هیچ نشانه‌ای مبنی بر تصمیم تهران برای بازنگری در سیاست‌های منطقه‌ای‌اش، مشاهده نمی‌شود، و باید دید که آیا ایران تماس‌هایی برقرار خواهد کرد که نشان‌دهنده چنین اقداماتی در آینده باشد یا خیر. علی لاریجانی، مشاور عالی رهبر انقلاب ایران، در اواسط نوامبر 2024 ضمن انتشار پیامی دو قسمتی اظهار داشت که انتخاب مجدد دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهوری جدید امریکا حکم اعدام برای محور مقاومت نیست، او در پی این پیام از دمشق و بیروت دیدن کرد. بنا بر گزارش ها، لاریجانی قصد داشت به اسد و حزب الله در مورد تعهد ایران به شرکای عرب خود اطمینان دهد و در عین حال از موافقت با آتش‌بس در لبنان حمایت کند، حتی اگر این به معنای پذیرش تلاش های آموس هوخشتاین نماینده ویژه آمریکا باشد.

با این وجود، ایران هنوز باید تصمیم بگیرد که آیا در درازمدت مایل است برنامه منطقه ای خود را به شیوه هایی که برای ایالات متحده و شرکای عرب و اسرائیلی آن قابل قبول تر باشد بازسازی کند یا خیر. این نوع کندوکاو برای تهران که تحت فشارهای داخلی و خارجی زیاد برای تغییر مسیر خود است، اجتناب ناپذیر می‌نماید.

در حال حاضر، مقامات تهران حفظ هر چه بیشتر محور مقاومت را در عین بازنگری اساسی در آینده مدل آن در اولویت قرار داده اند. اما این واقعیت که ایران اساساً در رویارویی با اسرائیل و ایالات متحده تنهاست، ممکن است آن را در ماه‌ها و سال‌های آتی به تجدیدنظر در برخی از سیاست‌هایش مجبور کند.

در این میان، بسیاری از هیاهوها در مورد روابط نزدیکتر ایران با روسیه و چین به نظر می رسد که به دور از واقعیت باشد. بیشترین امیدی که ایران در بحبوحه درگیری با اسرائیل می تواند داشته باشد، این است که از حمایت دیپلماتیک مسکو و پکن برخوردار شود. به این ترکیب، تغییر مواضع دیپلماتیک منطقه‌ای، به‌ویژه در برابر کشورهای عربی خلیج‌فارس، را نیز باید اضافه کنید، و ممکن است مسیری در حال ظهور برای رویکرد منطقه‌ای ایالات متحده وجود داشته باشد که به دنبال مهار اقدامات منفی ایران از نگاه واشینگتن، باشد، اما حتی این نگاه واشینگتن نیز لاجرم هدف شکل‌دهی به بحث فعلی و مسیر آینده را رقم می زند که همچنان ایران باید در محور آن باشد.

منبع: میدل ایست اینستیتیوت / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱

ادامه دارد...

انتشار این مطلب به معنای تایید آن توسط دیپلماسی ایرانی نیست و صرفا در چارچوب مطالب پرونده مربوطه و آگاهی خوانندگان محترم دیپلماسی ایرانی منتشر شده است.