تکاپوی بایدن برای خنثی کردن بمب ساعتی ایران و اسرائیل

نویسنده: دیوید ایگنیشس 

دیپلماسی ایرانی: ممکن است رئیس‌جمهور بایدن به زودی کاخ سفید را ترک کند اما در هفته گذشته، او تکاپوی شدیدی در دیپلماسی و نیز آماده‌سازی نظامی برای جلوگیری از جنگ فاجعه‌بار در خاورمیانه داشته است. تلاش‌های کاخ سفید شامل مذاکرات پشت‌پرده با ایران برای ترغیب به خویشتن‌داری، هشدارهای شدید به نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، برای پرهیز از سدکردن راه آتش‌بس در غزه و اعزام ناوگان دریایی و هوایی آمریکا برای حفاظت از اسرائیل و دیگر متحدان آمریکا در صورت شکست بازدارندگی بوده است.

خطر وقوع جنگ منطقه‌ای ویرانگر، همچنان به طرز آزاردهنده‌ای بالاست اما مقامات کاخ سفید روز سه‌شنبه گفتند که باور دارند تلاش‌های بایدن ممکن است نتیجه داده باشد. ایران ممکن است در حال بازنگری در برنامه‌ای برای تلافی‌جویی عمده پس از ترور رهبر حماس، اسماعیل هنیه، در تهران در روز چهارشنبه گذشته باشد. مقامات گفتند که حزب‌الله، نماینده ایران در لبنان، همچنان یک عامل نامشخص است. واکنش ایران، ظاهرا به دلیل سردرگمی درباره شرایط مرگ هنیه پیچیده شده است. تهران ابتدا ادعا کرد که او با موشک اسرائیلی کشته شده و نیاز به واکنشی مشابه دارد اما اکنون مقام های رسمی می‌گویند که تهران به صورت خصوصی به این نتیجه‌ رسیده که او نه با موشک بلکه با یک بمب مخفی کشته شده که ممکن است به پاسخ متفاوتی منجر شود. گفته می‌شود رژیم ایران حملات هدفمند مشابهی را در کشورهای دیگر انجام داده است.

تهران ممکن است با نمایش قدرت آمریکا در این هفته و تماس و پیام های محرمانه کاخ سفید که از طریق سفارت سوئیس در تهران و هیئت ایرانی در سازمان ملل منتقل شده، منصرف شود. یک مقام ارشد دولت آمریکا به من گفت: "ایران به روشنی درک می‌کند که ایالات متحده در دفاع از منافع، شرکا و مردم خود قاطع است. ما مقدار قابل توجهی از دارایی‌های نظامی را به منطقه منتقل کرده‌ایم تا بر این اصل تأکید گذاریم."

پیام‌های ایالات متحده به ایران همچنین روشن کرده‌اند که خطر یک تشدید بزرگ، بسیار بالاست و عواقب جدی برای ثبات دولت جدید رئیس‌جمهور مسعود پزشکیان خواهد داشت. دیپلماسی بایدن با نتانیاهو نیز به همان اندازه پیچیده بوده است. پنجشنبه گذشته، این دو یک مکالمه تلفنی تند داشتند که در آن بایدن اعتراض داشت که رهبر اسرائیل در تلاش‌های آمریکا برای آتش‌بس و آزادسازی گروگان‌ها در غزه مانع ایجاد می‌کند. گفته می‌شود که بایدن به نتانیاهو فشار آورده تا یک "شریک خوب" باشد و با لحنی تندتر از حد معمول صحبت کرده است. به گفته یک منبع، جو بایدن با لحنی که بیشتر به "جوِ اهل اسکرانتون" شباهت داشته صحبت کرده است تا "جو اهل واشنگتن".

اما از زمان این تماس تلفنی بحث‌برانگیز، نتانیاهو در مسیر یک توافق آتش‌بس با میانجی‌گری آمریکا حرکت کرده است. تا هفته گذشته، نتانیاهو بر تغییراتی در فرمول مذاکره‌شده توسط آمریکا اصرار داشت که میانیجی ‌ها نگران بودند که ممکن است به شکست توافق منجر شود. این هفته، گفته می‌شود که او حداقل به یکی از اعضای ائتلاف راست‌گرای خود مشاوره داده که از توافق بدون اصلاحات حمایت می‌کند. خواسته‌های قبلی نتانیاهو شامل دو شرط برای جلوگیری از بازسازی حماس پس از آتش‌بس بود. او می‌خواست ایست‌های بازرسی اسرائیلی پناهندگان را که از جنوب غزه به خانه‌های خود در شمال می‌روند، بررسی کنند. همچنین او خواهان حضور قابل توجه نیروهای اسرائیلی در طول مرز مصر و غزه برای جلوگیری از قاچاق حماس بود. وزیر دفاع اسرائیل، یوآو گالانت و دیگر مقامات ارشد امنیتی اسرائیل معتقد بودند که این اصلاحات ارزش خراب کردن توافقی که می‌تواند گروگان‌های باقی‌مانده را آزاد کند، ندارد و استدلال می‌کردند که اقدامات دیگری می‌تواند جلوی تجدید حیات حماس را بگیرد. این مقامات به طور فزاینده‌ای با صدای بلند اعتراض می‌کردند که نتانیاهو وقت را تلف می‌کند و زندگی گروگان‌ها را به خطر می‌اندازد.

کلافگی بایدن از اسرائیل پس از ترور هنیه افزایش یافت. این ترور یک روز پس از قتل فرمانده نظامی حزب‌الله، فؤاد شکر، در بیروت در تلافی حمله موشکی که نزدیک به دوازده نفر را در زمین بازی در مجدل شمس در بلندی‌های جولان اشغالی اسرائیل کشت، رخ داد. از دیدگاه آمریکا، این دو عملیات از نظر تاکتیکی درخشان اما از نظر راهبردی نابخردانه بودند. با این حال دولت آمریکا نتیجه گرفت که تاکتیک‌های سخت‌گیرانه در اسرائیل از حمایت عمومی برخوردارند. به عنوان مثال، پس از بازدید از مجدل شمس، گفته می‌شود که گالانت شخصاً دستور حذف فرمانده نظامی حزب‌الله را صادر کرده است. همچنین مقامات ارشد دفاعی و اطلاعاتی اسرائیل حمله به هنیه را توجیه کردند زیرا این عملیات در یک لحظه و فرصت نادر انجام شد که باید با وجود خطر اختلال در میانجیگری آمریکا، از آن استفاده می‌شد. مقامات دولت آمریکا اذعان دارند که برای طرف اسراییلی، پذیرش برخی عناصر توافق آتش‌بس و آزادسازی گروگان‌ها، سخت خواهد بود. در ازای هر گروگان اسراییلی، پنجاه زندانی فلسطینی، برخی با حکم حبس ابد، آزاد خواهند شد. با توجه به این هزینه سنگین، اسرائیل می‌خواهد بداند که چند نفر از گروگان‌ها زنده هستند. اینها از جمله جزئیاتی است که واسطه‌ها در تلاش برای مشخص کردن آنها هستند.

یک مقام ارشد دولت آمریکا در پیامی به من گفت: "ایالات متحده قاطعانه از توافق آتش‌بس و آزادسازی گروگان‌ها که اکنون روی میز است، حمایت می‌کند. تنها مسائل اجرایی توافق باقی مانده است. ما آماده‌ایم تا این را هم به نتیجه برسانیم."

جنگ غزه تنشی را در روابط آمریکا و اسرائیل آشکار کرده که بایدن را، همانند بسیاری از رؤسای جمهوری پیشین، نگران ساخته است. آمریکا به عنوان حامی قدرتمند اسرائیل، با نوعی دوراهی روبه روست. اسرائیل خواهان آزادی عمل نظامی و حق دفاع از خود به تنهایی است اما در عین حال، انتظار دارد که اگر مورد حمله قرار گرفت، ایالات متحده به آن کمک کند، و چه بسا در اقدامات نظامی تهاجمی هم شرکت کند. این برای یک ابرقدرت، یک انفعال ناخوشایند است اما با نزدیک شدن خطرناک مسلسل های اوت به یک رگبار تمام‌عیار، بایدن تصمیم بگیرد که بهترین راه برای جلوگیری از فاجعه، ترکیبی از بازدارندگی و دیپلماسی است. با وجود تمام کلافگی های گذشته بایدن از نتانیاهو، پیام کاخ سفید روز سه‌شنبه این بود که هیچ اختلافی بین آمریکا و اسرائیل وجود ندارد.

منبع: واشنگتن پست / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱