یک ترور در تهران و چندین هدف در نظام سیاسی بین المللی

نویسنده: علی اصغر بصیری جم، کارشناس ارشد روابط بین الملل

دیپلماسی ایرانی: ترور اسماعیل هنیه رهبر سیاسی حماس در تهران، پس از ضیافت تحلیف رئیس جمهوری جدید ایران از ابعاد مختلف منشاء اثرات بسیاری در نظام سیاسی بین المللی است، این در حالی است که تا امروز و با گذشت یک هفته از این اقدام، هنوز پاسخی از طرف ایران داده نشده و فضای غرب آسیا بسیار پر تنش است و هر لحظه احتمال بروز جنگ و درگیری میان ایران و اسرائیل وجود دارد.

تاکنون نظام تصمیم سازی ایران بسیار معقولانه و در جهت بهره مندی از ابزارها و راه حل های دیپلماتیک، اجماع سازی و فشار افکار عمومی و کشورها در محکومیت این اقدام و تاکید بر حق متقابل ایران به پاسخ دهی، فعالیت کرده و افکار جهانی را برای هر اقدامی آماده کرده، ایران با رویکرد صلح طلبانه و پرهیز از جنگ در قامت یک کشور مقتدر بر حقوق خود طبق اصول حقوق بین‌الملل تاکید کرده است. 

۱. ترور و انتخابات آمریکا

ملاقات کوتاه نتانیاهو با بایدن و ترامپ درست چند روز قبل از ترور و حاشیه های بسیاری که در این دو دیدار وجود داشت و توجه جامعه بین المللی را به خود جلب کرد و همچنین مواضع هریس به عنوان نماینده دموکرات ها در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، نسبت به جنگ غزه و ادامه آن، از جمله عواملی بود تا سران اسرائیل را متقاعد کرد که روی کار آمدن رئیس جمهوری دموکرات به نفع آنها نیست، لذا در راستای تامین منافع خود و جلوگیری از پیروزی احتمالی هریس در انتخابات و حمایت از ترامپ تصمیم به این ترور گرفته شد.

درگیری و وارد شدن دولت بایدن در هرگونه ماجراجویی اسرائیل، برخلاف شعارهای دموکرات ها مبنی بر توقف جنگ، بازگرداندن سربازان به خانه و کاهش بودجه نظامی ارتش برای جنگ خواهد بود که این عوامل در پیروزی هریس نتایج مستقیمی خواهند داشت. 

۲. ترور و اتحادیه اروپا

ترور هنیه وضعیت کشورهای اروپایی را نیز با چالش های فراوان روبه‌رو کرده است. اروپا بر خلاف چهره حقوق بشری خود در افکار جهانی، در این شرایط نه می تواند این ترور را محکوم کند و نه به جهت حمایت از اسرائیل می تواند آن را تایید کند. از طرف دیگر همانگونه که در بند قبل به آن اشاره شد اگر این اقدام به روی کار آمدن ترامپ در آمریکا منجر شود، مواضع وی مبنی بر قطع کمک های مالی و نظامی به اوکراین موضع اروپا را در مقابله با روسیه بسیار تضعیف خواهد کرد که این امر خوشایند اروپا نیست. 

۳. ترور و روسیه

شاید بتوان روسیه را بزرگترین برنده این ترور دانست، حتی منتفع تر از اسرائیل.

اولا همانگونه که گفته شد، روی کار آمدن ترامپ جمهوری خواه با مواضعی که نسبت به جنگ اوکراین اعلام کرده و همچنین سابقه همکاری وی با شخص پوتین، در نظر روسیه بسیار بهتر از هر رئیس جمهور دموکراتی است که در آمریکا به قدرت برسد.

ثانیا این ترور، موضع اروپا را در خصوص جنگ اوکراین تضعیف کرده و اروپا را در حمایت از اوکراین دچار تردید کرده که در کوتاه مدت بسیار به نفع روسیه است.

ثالثا، از روز ترور تا روز حاضر موضوع جنگ اوکراین از تیتر خبرهای جهانی به کنار رفته و تمامی افکار جهانی در حال پایش اتفاقات غرب آسیا با محوریت ایران و اسرائیل است و بدین نحو دست روسیه برای انجام هر اقدامی به دور از نظارت ناظران و خبرنگاران باز است و از طرفی فشار افکار عمومی جهانی از آن برداشته شده است.

رابعا این ترور ایران را به دامان روسیه برگرداند، چرا که با صحبت ها و مواضع رئیس جمهوری جدید ایران در خصوص رفع اختلافات و کاهش تنش با غرب و سیاست های اعلام شده در خصوص روابط خارجی، همواره احتمال برقراری رابطه ایران با غرب و اروپا می رفت که این برای روسیه که به چشم حیاط خلوت خود به ایران می نگرد قابل پذیرش نبوده و نیست و همانگونه که در روزهای اخیر شاهد هستیم سطح روابط امنیتی دو کشور ایران و روسیه در هفته جاری بسیار ارتقا یافته و روسیه برای حمایت از این (هر چند در شعار) حضور پررنگی در ایران دارد. 

۴. ترور و دولت نتانیاهو

اصولا ادامه حیات دولت نتانیاهو و ماندن او در قدرت با ادامه جنگ در غزه و حتی گسترش آن پیوند خورده و اینک نتانیاهو با شعار حفظ اسرائیل و دفاع از کشور و مستمسک قرار دادن این شعارها بر آن است تا با گسترش درگیری ها و ترورها در سوریه، عراق، لبنان و اینک ایران قدرت خود را به هر بهایی حفظ کند.

یا صلح برای همه یا آتش در غرب آسیا !

از طرف دیگر این اقدام مانعی جدی در راه گسترش روابط ایران با غرب و کاهش تنش ها و احیای برجام یا دستیابی به چیزی شبیه آن است که ایران را به سوی هسته ای شدن به پیش ببرد.

۵. ترور و دولت پزشکیان

ترور هنیه در ایران آن هم در ساعاتی پس از انجام مراسم تحلیف رئیس جمهور پزشکیان و بیان جهت گیری های سیاست خارجی دولت از سوی او، موید این مطلب است که هم روسیه و هم اسرائیل از نزدیک شدن ایران و غرب و رفع اختلافات و کاهش تنش ها بیمناک هستند و انزوای جهانی ایران برای آنها سودمندتر است. همان طور که اسرائیل از اتمی شدن ایران در هراس است و بارها اعلام کرده که در صورت دستیابی ایران به انرژی هسته‌ای نیروگاه های ایران را هدف حمله نظامی قرار می دهد، روسیه نیز از ارتقا سطح روابط ایران با غرب و سرمایگذاری شرکت ها و دول غربی در میادین نفت و گاز ایران و نفوذ آنها در حیاط خلوت خود بیمناک است و نزدیکی غرب از دو جبهه اوکراین و ایران برای روسیه غیرقابل پذیرش است.