حساب ویژه امریکا روی عربستان بعد از جنگ غزه

نویسنده: مایکل هرش، روزنامه نگار و تحلیلگر امریکایی

دیپلماسی ایرانی: دولت امریکا امیدوار است که طرحی برای حل‌وفصل پایدار مسائل خاورمیانه بعد از جنگ غزه برقرار کند که عربستان «نقش مهمی» در آن بر عهده داشته باشد.

رئیس جمهور امریکا از ریاض خواسته که مذاکرات عادی‌سازی روابط با اسرائیل ازسربگیرد و اسرائیل هم در غزه و کرانه باختری خویشتنداری نشان دهد و به تأمین منافع فلسطین از جمله تشکیل کشور مستقل فلسطینی در پایان کار یا دست‌کم نسبت مشخصی از حاکمیت برای فلسطینیان متعهد شود.

پیش از جنگی که در 7 اکتبر رخ داد دولت بایدن در حال تلاش برای یک نهایی کردن عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل بود.

در ماه سپتامبر گذشته، «محمد بن سلمان» ولیعهد عربستان در گفت‌وگو با «فاکس نیوز» گفت که هر روز یک گام به عادی‌سازی کامل روابط اسرائیل و عربستان نزدیک می‌شویم. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، نیز در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل تأکید کرد که اسرائیل در آستانه برقراری روابط با عربستان است.

مقامات امریکایی معتقدند که ریاض هم در هم مسیر گام برمی‌دارد. یک مقام بلندپایه امریکایی در اواخر دسامبر گفت: «مذاکرات ما با عربستانی‌ها که در هفته‌های اخیر انجام شده نشان می‌دهد که آنان همچنان متمایل به عادی‌سازی روابط با اسرائیل هستند».

«آنتونی بلینکن» وزیر خارجه امریکا، نیز در کنفرانس مطبوعاتی مشترک با همتای قطری خود در دوحه، در روز یکشنبه، گفت که «بر مقاومت کشورهای عربی در بررسی سناریوهای روز بعد از جنگ در غزه تا حدودی غلبه کرده است».

وی افزود: «شرکای ما آماده انجام این مذاکرات دشوار و گرفتن تصمیمات سخت هستند» و ادامه داد: منافع همه ما ایجاب می‌کند که در این مسیر به پیش برویم.

روز دوشنبه هم وزیر خارجه امریکا پیش از ترک عربستان به مقصد اسرائیل گفت که درباره عادی‌سازی روابط با اسرائیل و تلاش‌ها برای مرحله بعد از جنگ مذاکره می‌کند.

وی ادامه داد: «اینجا (در عربستان) اهتمام جدی دراین‌باره وجود دارد اما باید قبل از آن جنگ در غزه تمام شود و روندی عملی برای برپایی کشور فلسطین ایجاد شود».

این همه البته نشان می‌دهد که هنوز در گام اول هستند و پیش رفتن در این مسیر به این زودی‌ها و  در سایه جنگ و مقاومت دولت دست راستی نتانیاهو در برابر هر چیزی که شبیه کشور فلسطین باشد نخواهد بود.

در اسرائیل، تا حد زیادی حمله حماس در 7 اکتبر را گردن نتانیاهو می‌اندازند که با سیاست‌های خود موجب تضعیف تشکیلات خودگردان و تقویت حماس شد.

حملات حماس همچنین باعث شد که افکار عمومی اسرائیل به راست افراطی تمایل پیدا کند و این خود مانع از آن می‌شود که مذاکرات درباره راه حل دو کشوری در شرایط کنونی عملی باشد.

دنیس راس، که دهه‌ها مذاکره‌کننده پرونده‌های خاورمیانه در دولت امریکا بوده و در اواخبر دسامبر گذشته به اسرائیل سفر کرد در این باره تأکید می‌کند که «کالبد سیاسی اسرائیل در شرایط کنونی امکان پذیرش چنین چیزی را ندارد».

علاوه بر این، نتانیاهو که خود را در یک حصار سیاسی می‌بیند، مخالفت با طرح‌های بایدن را کلید ماندنش در منصب نخست‌وزیری و حتی بیرون زندان می‌داند.

به گفته رسانه‌های اسرائیلی، وی در مدت اخیر بارها در جلسات حزب لیکود گفته که فقط اوست که می‌تواند مانع از تشکیل کشور فلسطین در غزه و کرانه باختری بعد از جنگ شود.

افکار عمومی اسرائیل هم از این دیدگاه نتانیاهو حمایت می‌کند که می‌گوید هر مقدار حاکمیت به هر نهاد فلسطینی به معنای حملاتی مشابه 7 اکتبر در آینده است و سخن دراین‌باره معنایی جز پیروزی حماس ندارد.

با وجود این، بایدن در سال انتخابات ریاست جمهوری امریکا می‌خواهد که فشارهای خود را دوچندان کند، به خصوص که دولتش حتی از جانب حزب دموکرات بابت حمایت از حمله اسرائیل به غزه مورد انتقاد قرار گرفته است.

نمرود نوویک، مشاور ارشد شیمون پرز رئیس سابق اسرائیل، در این باره تأکید می‌کند که ولیعهد عربستان در حال حاضر یک پیمان عربی گسترده را مدافع شرط‌های خود برای عادی‌سازی روابط با اسرائیل و مشارکت در ترسیم آینده غزه می‌بیند.

دنیس راس نیز تأکید می‌کند که شوک ملی ناشی از حملات 7 اکتبر در نهایت اسرائیلی‌ها را وادار می‌کند که وارد مذاکره و گفت‌وگویی بی سابقه درباره آینده فلسطین شوند.

به گفته راس «آنجا دیگر محاسبات سیاسی به میان می‌آید و بحث بر سر ماهیت روابطشان با فلسطینیان مطرح می شود. الان وضعشان شبیه کشوری است که در آشفتگی بعد از شوک هستند. باید همه چیز را حل کنند».

منبع: فارن پالسی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱