ریاض نمی خواهد شریک گندکاری‌های اسرائیل باشد

نویسنده: گریگوری گاوس  F. Gregory Gause III

دیپلماسی ایرانی: جنگ غزه، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی را دست کم در کوتاه مدت، در موقعیت متفاوتی قرار می دهد. وی به دنبال ثبات در منطقه است تا پی جویی هدفش در تنوع بخشی به اقتصاد عربستان و وابستگی اش به صادرات نفت را آسان تر کند. این خشونت دهشتناک و وجود تهدید یک تشدید گسترده تر، پیشرفت او در این جبهه را مختل می کند. 

بن سلمان اکنون همچنین با فشارهای متقابلی در داخل و بیرون کشور روبه روست؛ رهبران اروپا و ایالات متحده آمریکا از عربستان می خواهند که نقش پیشتازی در غزه ی پساجنگ بر عهده گیرد و گروه های منطقه ای و داخلی هم ریاض را ترغیب می کنند که از فلسطینی ها در این لحظه نیازشان، حمایت فعالتری به عمل آورد.

احتمالا هر دو طرف این جنگ، از ریاض ناخرسند خواهند شد. عربستان نه قادر است و نه تمایل دارد که در غزه ی پساجنگ نیرو داشته باشد یا در بازسازی غزه سرمایه گذاری انبوهی انجام دهد. همچنین هیچ تمایلی هم نشان نداده است که بخواهد ابزارهایی را که در اختیار دارد، به کار اندازد، از جمله توانایی اش به قطع تولید یا صادرات نفت برای اعمال فشار بر اسرائیل و ایالات متحده. 

هرچند یک توافق اسرائیلی – سعودی اکنون از روی میز کنار رفته است اما انگیزه هایی که عربستان سعودی را وادار کرد تا شناسایی اسرائیل را مد نظر قرار دهد، همچنان پابرجا هستند. اهداف بلندپروازانه بن سلمان برای عربستان، تنها در یک خاورمیانه باثبات با پیوندهای مستحکم با ایالات متحده، قابل دستیابی است. این برنامه درازمدت است که رویه عملی او را در منازعه جاری شکل می دهد.

با این حال، تلفات دهشتناک مردم فلسطین در حمله نظامی اسرائیل به غزه، آن برنامه آشتی را متوقف کرده است. تا زمانی که اسرائیل در غزه درگیر است و افکار عمومی عربی در حمایت از فلسطینی ها بسیج می شود، جایی برای یک توافق اسرائیلی – سعودی نیست. امیدهای عربستان برای ثبات منطقه ای، با حمله هفتم اکتبر حماس به اسرائیل که اقدامی بی سابقه و پرقدرت از سوی مقاومت فلسطینی بود، از هم پاشید. ریاض علاقمند به خاتمه این جنگ و پیشرفت در مسیر یک حل و فصل صلح آمیز مسئله اسرائیلی – فلسطینی است اما اهرم های اندکی هست که ریاض بتواند یا بخواهد در حال حاضر برای پیشبرد آن هدف به کار گیرد.

جاه طلبانه ترین پیشنهادها درباره اداره غزه ی پساجنگ از عربستان می خواهد که هم با پرسنل نظامی و هم اداری در این کار مشارکت کند. پیشنهادهای ملایم تر نیز نقشی برای سعودی ها در تامین مالی بازسازی غزه قائل هستند. اما ریاض به خودش اجازه نخواهد داد که نقشِ پاک کننده گندی را که اسرائیل در غزه زده است، بر عهده گیرد. نیروهای امنیت داخلی عربستان هم هیچ تجربه عملی ای در خارج مرزها ندارند. نیروهای نظامی سعودی هم هیچ گاه در نقش صلحبان سازمان ملل فعالیت نداشته اند. برای همین عربستان به هیچ وجه تمایل ندارد آزمونی را بیازماید که سابقه ای در آن نداشته است و خود را درگیر پرونده ای کند که صرفا از اهداف و رویاهایش دورش می کند و می تواند از توانایی هایش بکاهد. حاکمان عربستان از خود می پرسند چرا عربستان باید به جای امریکا، قیم و متحد اسرائیل، جور خرابکاری ها و نا به سامانی ها و ندانم کاری های اسرائیل را بکشد.

منبع: فارن افرز / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11