لبنان در انتظار تغییر

دیپلماسی ایرانی: پس از وقفه ای یک ساله، امسال با تماس هایی که با سرکیس نعوم، روزنامه نگار مشهور لبنانی داشتیم مجددا توانستیم یادداشت های او را دریافت کنیم. به دلیل پاندمی کرونا، وی سال گذشته به ایالات متحده سفر نکرد و برای همین سلسله یادداشت هایش در دیدار از امریکا را نیز منتشر نکرد. او گفت بعد از بیست سال سفر مداوم به امریکا برای نخستین بار وقفه ای در این سفر ایجاد شد که مسببش کرونا بود. وی در پیامی که سال گذشته به سردبیر دیپلماسی ایرانی داد گفت که کرونا به قدری دست و پا گیر بود که حتی امکان سفرهای بین ایالتی نیز وجود نداشت برای همین هیچ کدام از برنامه هایش برای این سفر تحقق نیافت و برای همین از اساس سفر را لغو کرد. اما امسال با فروکش کردن کرونا، او به ایالات متحده رفت و توانست با مقامات سابق و فعلی امریکایی گفت وگو کند. قبل و بعد از سفر با او در تماس بودیم و با توافقی که با هم داشتیم سلسله یادداشت های مربوط به ایالات متحده اش را در اختیار ما قرار داد.  

به این ترتیب این یازدهمین سال است که دیپلماسی ایرانی سلسله یادداشت های سرکیس نعوم را منتشر می کند. در ادامه بخش سی‌ و نهم آن را می خوانید:

با یک مقام عالی رتبه و مهم در مجموعه سازمان های یهودی امریکا ملاقات کردم. با او که بیش از 20 یا 25 سال است سابقه دوستی دارم، به طور مفصل و طولانی صحبت کردم. اما دیدم بیشتر حرف هایش تکراری است و ارزش بازگویی ندارد، مهمترین حرفی که زد که واقعا می تواند آینده پژوهانه باشد و شاید در آینده بیشتر به آن پرداخته شود، موضوع ایران و اسرائیل و منطقه خاورمیانه در وضعیت فعلیشان بود. بعد از اینکه تلاش کرد درباره آینده این موضوعات صحبت کند، از او نظرش را درباره منطقه پرسیدم و اینکه آیا ممکن است نظام جدیدی به وجود آید که به نظر من مبتنی بر سه پایه اسرائیل، ایران و ترکیه باشد. با جدیت جواب داد: «ایران و اسرائیل می توانند با کفایت لازم که لازمه یک نظام منطقه ای جدید است منطقه را اداره کنند.» 

سپس اشاره کرد که تماس های بسیاری برقرار است تا زمینه ایجاد یک نظامی در منطقه به علاوه ترکیه به وجود آید. 

بعد درباره "توافق ابراهیم" و توسعه آن طوری که شامل عربستان و جاهای دیگر بشود، صحبت کرد و گفت که باید در آخر چنین چیزی اتفاق بیفتد. 

در پاسخ به او گفتم که چنین چیزی بسیار سخت است برای این که عربستان سعودی خادم حرمین الشریفین است و نمی تواند به طور رسمی فعلا چنین کاری کند با وجود این که غیرعلنی روابطش با اسرائیل برقرار است. نظری نداد و همچنان بر حرفش پافشاری کرد. 

سپس به دیدار یکی از مسئولان عالی رتبه و نفر اول در یکی از مراکز خیلی مهم پژوهشی امریکا که با وجود اینکه بسیاری از آن اداره به اداره های دولتی رفته اند و در سمت های عالی رتبه مشغول به کار شده اند اما در رسانه ها زیاد نامی از آن موسسه نمی آید، رفتم. صحبتمان از لبنان آغاز شد، گفت: «قطعا هیچ کس در توهم نیست اگر بگوید به واسطه انتخابات پارلمانی که در کشورتان برگزار شد اکنون لبنان می تواند استقلال خود را بازیابد و مشکلات سیاسی و اقتصادی اش را حل کند. اما آنچه واقعا دیدیم این است که 13 نماینده تغییر کردند و 14 یا 15 نماینده مستقل وارد پارلمان شدند. منتظر می مانیم و می بینیم چه خواهد شد.»

گفتم: «اینکه شما می گویی صحیح است اما واقعیت و واقعیت های موجود دیگری هم هستند که باید به آنها توجه کرد و به رویشان نور تاباند. مثل متحدان سنی "حزب الله" که چهره های مهم آنها و شاید اکثر آنها سقوط کردند، و مثل "حزب نیروهای لبنانی" که توانست نتایج مهمی را به دست آورد، و مثل فضایی که برای "حزب الله" و هر آن کس در وسط آن به سر می برد به وجود آمده، غیرشیعیانی که در فهرست جنوب که برای حزب الله مهم است دو نفر از نامزدهایشان رای نیاوردند، آنها یکی از بارزترین چهره های "حزب سوری ملی اشتراکی" وابسته به سوریه و همپیمان حزب الله هستند. همچنین "حزب ملی دموکراتیک" (درزی) که امیر طلال ارسلان، وابسته به سوریه و حزب الله رئیس آن است و همین طور بانکدار مروان خیر الدین. موضوع دیگری هم هست و آن اینکه فضای سیاسی شیعیان جنوب عموما فضای مناسبی برای چپ های علمی مارکسیستی شوروی و چپ های عربی و ملی گرای عرب و حزب بعث سوسیالیست عربی با شاخه های سوری و عراقی و ناصری و غیره شان است. آنها همیشه طرفدار حزب الله، فقط حزب الله بدون "جنبش امل" بوده اند، به دلیل مقاومتی که حزب الله در برابر اشغالگری اسرائیل داشته و موفق به شکست آن شده است. اما آنها با بسیاری از سیاست هایی که در سال های اخیر اتخاذ شده و اتحادهایی که با رقبای آنها در دایره های انتخاباتی به وجود آمده که باعث شده بخش مهمی از آنها نتوانند رای بیاورند که حدود 8 درصد پیش بینی می شوند، احساس خوبی ندارند. البته این به معنای آن نیست که لبنان وارد مرحله راه حل های نهایی شده، و تلاش برای ضربه به رئیس "امل" نبیه بری و "حزب الله" موفقیت آمیز بوده است، چرا که در هر حال آنها توانسته اند با وجود این، همچنان نماینده شیعیان باشند اگرچه به لحاظ عددی اکثریت را از دست داده اند، اکثریتی که در پارلمان پیشین برخوردار بودند و صاحب بزرگترین فراکسیون پارلمانی بودند و توانسته بودند اکثریت به علاوه یک را در مجلس نمایندگان از آن خود کنند. علاوه بر آنکه سلاحش یعنی سلاح "حزب الله" همچنان همراه آن است و ارتشش همچنان واقعا در سطح داخلی و منطقه ای فعال و پرنشاط است. همه اینها یعنی اینکه مرحله ناآرامی و نبود راه حل ها در لبنان ادامه خواهد یافت. برای همین باید منتظر ماند.»

سپس پرسیدم: «نظرت درباره بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه چیست؟» 

جواب داد: «بشار اسد در وضعیت خوبی به سر نمی برد. البته وضعش از سابق بسیار بهتر است، او جنگ را برده و دیگر چیزی به لحاظ امنیتی و نظامی او و حکومتش را تهدید نمی کند، اما به لحاظ اقتصادی و اجتماعی و اثرات به جا مانده از دوران جنگ های داخلی، در وضعیت سختی به سر می برد.»

گفتم: «چند ماه پیش اطلاعاتی از دمشق آمد، خصوصا قبل از حمله روسیه به اوکراین در 24 فوریه سال گذشته، که اسد و مسکو با خروج نیروهای مستقیم نظامی ایران یعنی نیروهای مستشاری از سوریه توافق کرده اند. نظرت در این باره چیست؟ آیا فکر می کنی این خبر صحیح باشد؟»

جواب داد: «من این حرف ها را باور نمی کنم. اسد نمی تواند ایران را از دست بدهد. او با وجود اینکه پیروز میدان شده هنوز نتوانسته است بازسازی کشورش، سوریه، را آغاز کند. رئیس جمهوری روسیه هم الآن سرگرم اوکراین است و کسی هم نمی داند این جنگ چقدر طول خواهد کشید. شاید این مساله سبب شود تا جبهه های جنگ دوباره ازسر گرفته شوند و ازجمله مرزهای سوریه – ترکیه شعله ور شوند. شاید ارتش ترکیه وارد مناطق شمالی سوریه شوند.»

(این گفت وگو دست کم 8 ماه پیش انجام شده و طبیعتا در طول این مدت تحولات بسیاری روی داده است که می تواند مغایر با این گفت وگوها باشد. نقل کامل آنها صرفا برای آگاهی خوانندگان دیپلماسی ایرانی است.)

ادامه دارد...