سفر شی جینپینگ به ریاض و پیام روشن به ما

دیپلماسی ایرانی: سفر شی جین پینگ، رئیس جمهوری چین به عربستان سعودی و مشارکتش در نشست مشترک کشورهای عربی و شورای همکاری با چین جنجال گسترده ای داشته است. البته این جنجال بیش از همه در ایران بازتاب داشته است تا کشورهای منطقه. گویی که امریکایی ها نیز از این سفر و نتایج آن خرسند نیستند و اینکه می بینند چین می خواهد پا جای پا آنها بگذارد خشمگینند، و احتمالا باید منتظر واکنش آنها در آینده نزدیک نسبت به این سفر باشیم. اما جدای از این، بیانیه هایی که در این نشست ها صادر شدند، از جمله بیانیه سراسر اتهام شورای همکاری علیه ایران در حضور رئیس جمهوری چین در ریاض، بیانیه مشترک شورای همکاری با چین که در آن به جزایر سه گانه اشاره شده بود و طرف چینی پای آن را امضا کرد، و همچنین بیانیه مشترک رئیس جمهوری چین با طرف عربستانی، این قدری بودند که بخواهند ایران را عصبانی کنند.

واکنش ایرانی ها، اعم از اصولگراها و اصلاح طلبان و رسانه های آنها، و همچنین واکنش مقامات ایران همگی نشان دهنده ناخرسندی و شاید بتوان گفت در سطحی، سرخوردگی از واکنش چین بوده است. ایرانی هایی که همیشه گمان می کردند چین در هر حالتی کنار آنهاست و از آنها روگردان نخواهد بود و از همه گونه رفتار آنها در جامعه جهانی حمایت می کند. 

البته قابل کتمان نیست که در دوره های سخت چین ثابت کرده کنار ایران ایستاده و در دور زدن تحریم ها کمک های شایانی به ایران کرده است. کما اینکه همین الآن که بسیاری از کشورهای غربی از همکاری با ما سر باز زده اند چین در حال همکاری با ماست و در زمینه های مختلف در ایران سرمایه گذاری کرده است و به تعاملاتشان با ما با وجود فشارها، ادامه می دهد.

با همه اینها، اما بیانیه های صادر شده علیه ایران با مشخصاتی که برای همه روشن است، حقایق آشکاری را بیان می کنند که ما ایرانی ها، عامدانه یا غیرعمد آن را نادیده گرفته ایم. حقایقی که طرف های چینی اکثرا در خفا به ما یادآور شده اند و مقامات و مسئولین ما خواسته یا ناخواسته، ترجیح داده اند آن را نادیده بگیرند. 

اینکه گفته می شود چین دنبال پول است و خوب می داند قبل از سیاست باید به فکر تامین مایحتاج یک میلیارد و دویست میلیون شهروند خود باشد و منافع اقتصادی را همیشه بر منافع سیاسی مقدم داشته، چیزی است که همیشه گفته شده است. یا اینکه در تحلیل ها آمده است که چین با طرفی کار می کند که تحریم نشده باشد و از قدرت و نفوذ در میان کشورهای عربی – چه به لحاظ سیاسی چه به لحاظ اقتصادی – برخوردار باشد هم کاملا صحیح است. مضافا بر اینکه این را هم باید بپذیریم که چینی ها با تمام کشورهای عربی منطقه بهترین روابط را دارند، از عربستان سعودی گرفته تا کویت و امارات متحده عربی و مصر با همه معاهدات استراتژیک در سطوح مختلف دارند. 

اما پیام دیگری که چینی ها با این کار خود به ایرانی ها دادند، این است که قرار نیست در رویارویی شما با غرب ما کنار شما باشیم. چین با غرب مشکل ندارد و حتی اگر هم بخواهد در راس قدرت های بزرگ جهانی باشد قصد بر هم زدن نظم موجود را ندارد بلکه می خواهد در همین چارچوب خود را به راس هرم قدرت جهانی برساند. حتی رویارویی اش با ایالات متحده نیز خارج از این نظم و چارچوب نیست؛ تا آنجا که اگر ایالات متحده بخواهد رویکرد خصمانه به چین نشان دهد و به فکر جنگ با آن بیفتد، چینی ها از آن اجتناب خواهند کرد. این سیاست ثابت چینی هاست که تا اطلاع ثانوی قصد عدول از آن را ندارند. حتی برسر قضیه تایوان نیز، این امریکایی ها هستند که چینی ها را به تحرکات نظامی تحریک می کنند و الا برای چینی ها گزینه نظامی آخرین گزینه است.

بنابراین، نباید گمان کنیم به پشتوانه چین می توانیم به رویارویی با غرب و متحدانش برویم. چین نه با غرب و نه با کشورهای متحد آن کوچکترین مشکلی ندارد و تلاش دارد از ژاپن و کره جنوبی تا ایالات متحده و امریکای جنوبی با همه بهترین روابط را داشته باشد. چینی ها نه تمایل به تخاصم دارند و نه به آن لحظه ای فکر می کنند. 

اینکه گمان می کنیم با تداوم دشمنی های خود با غرب و عدم حل مشکلات کهنه خود با آن، می توانیم به پشتوانه چین به این شیوه خود ادامه دهیم اشتباه است. برای چین دلیلی ندارد که بخواهد در کنار ایران در برابر غرب و متحدانش از جمله عربستان سعودی و کشورهای عربی دیگر و اروپا بایستد. چینی ها درک نمی کنند چرا باید به خاطر ایران با عربستان، اروپا یا هر کشور دیگری مقابله کنند در حالی که بهترین روابط و منافع را با آنها دارند. به عبارت دیگر چینی ها همان طور که دوست ما هستند دوست دیگران هم هستند. هیچ دشمنی هم نه با ما دارند و نه با دیگران.