چرا بایدن باید حرف از جنگ با ایران بزند؟

نویسنده: تد اسنایدر (Ted Snider)

دیپلماسی ایرانی: جو بایدن این عادت خطرناک را دارد که گاه هنگام سخنرانی و خارج از چارچوب متن یادداشت، حرف هایی را می زند که به نظر نمی رسد بازتابی باشد از سیاست آمریکا که وی باید قاعدتا بازگوکننده آن باشد. در سیزدهم جولای، به نظر رسید که وی دوباره همین کار را کرد. یک خبرنگار از او پرسید که آیا آمریکا از نیروی نظامی برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای، استفاده خواهد کرد؟ بایدن جواب داد: "اگر این آخرین راهکار باشد، آری."

اما واقعیت این بود که بایدن این بار، خارج از متن یادداشت سخن نگفت. کاخ سفید هم حرف او را پس نگرفت بلکه امضا کرد. در چهاردهم جولای، کاخ سفید امضای "اعلامیه مشترک شراکت راهبردی آمریکا – اسرائیل" را اعلام کرد. این اعلامیه می گوید که "آمریکا آماده است از تمامی عناصر قدرت ملی خود برای تضمین عدم دستیابی ایران به سلاح هسته ای، استفاده کند."

اما چرا باید آمریکا از نیروی نظامی علیه ایران استفاده کند؟ چرا باید آمریکا "تمامی عناصر قدرت ملی خود" را علیه ایران به کار گیرد؟ اعلام مشترک چنین تعهدی، چندین مشکل دارد که کمترین آن، این پرسش است که آیا چنین کاری در چارچوب قوانین بین الملل، مشروعیت دارد؟ آیا قانون بین الملل اجازه یک جنگ پیشدستانه را علیه کشوری که نه به آمریکا حمله و نه تهدید به حمله کرده، برای جلوگیری از دستیابی آن کشور به سلاح هسته ای می دهد؟

ریچارد فالک Richard Falk استاد بازنشسته قانون بین الملل در دانشگاه پرینستون، در این باره می گوید که "یک جنگ پیشدستانه علیه ایران به خاطر آنکه ظاهرا در حال عبور از نقطه گریز هسته ای است یا از آن عبور کرده، مغایر شروط عینی منشور ملل متحد و قانون بین الملل است." فالک با این حال افزود که چنین وضعیتی، مثل همه دیگر وضعیت ها، "تاحدودی ابهام دارد چرا که اعضای پنج‌گانه شورای امنیت سازمان ملل، از یک حق استثنایی ناظر بر هر و همه تصمیمات غیر فرایندی، با استفاده از وتو برخوردارند."

مشکل دوم این است که به رغم برداشت متعارف عمومی، در مجموع روشن نیست که ایران حتی به دنبال سلاح هسته ای باشد. برآوردهای اطلاعات ملی آمریکا در سال های 2007 و 2011 با "اطمینان بالا" به این نتیجه رسید که ایران در حال ساخت بمب هسته ای نیست. 

حتی اگر ایران در تلاش برای ساخت بمب هسته ای می بود، مستقیمترین مسیر برای جلوگیری از این کار، همان توافق هسته ای یا برجام است که بایدن در مصاحبه 13 جولای خود می گوید خروج از آن توسط ترامپ، یک "اشتباه گرانسنگ" بود.

اما هرچند بایدن می خواهد با انتقاد از ترامپ، برای خود به آسانی امتیاز جمع کند، سیاست امروز او، بازتابی از سیاست ترامپ است. دولت بایدن در ابتدا پرهیز داشت که خود را به این وعده پایبند کند که توافق از مسیر گفت وگو را محترم خواهد شمرد و دوباره از آن خارج نخواهد شد و سرانجام این تعهد را تنها برای دوره ریاست جمهوری خود پذیرفت البته به قول تریتا پارسی، آن هم پس از آنکه پرهیز از چنین تعهدی، با مخالفت هایی در واشنگتن همراه شد.

اگر وعده هایی را که بایدن در مصاحبه سیزدهم جولای داد، کنار هم قرار دهیم به این نتیجه به ظاهر عجیب می رسیم که بایدن به جای تن دادن به حذف نام سپاه از فهرست تروریستی، به جنگ ایران خواهد رفت. جالب اینکه ایران، حسب گزارش ها، از چنین درخواستی هم صرف نظر کرده است.

منبع: ریسپانسیبل استیتکرفت فور کوئینسی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11