چرا امریکا ناگهان به فکر جذب عربستان افتاد

نویسنده ها: جولیان شویبله و کریستیان بومه

دیپلماسی ایرانی: از آنجایی که رسانه های آمریکایی حدس می زنند که جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا به زودی به ریاض سفر کند و با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان نیز ملاقات داشته باشد، شور و هیجان زیادی در واشنگتن به وجود آمده است.  برخی از اعضای حزب بایدن یعنی حزب دموکرات نیز به او درباره ملاقات با وارث 36 ساله تاج و تخت عربستان هشدار می دهند.

باید توجه داشت که عربستان سعودی، سیزدهمین کشور بزرگ جهان، فقط از نظر جغرافیایی مهم نیست، بلکه این پادشاهی به عنوان یک صادرکننده پیشرو در نفت، از نظر استراتژیک نیز مهم است و همچنین از نظر سیاسی متحد سنتی آمریکا، به عنوان مثال در معاملات با ایران، به حساب می آید. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری سابق ایالات متحده با سفر به عربستان به عنوان اولین سفر خارجی خود بر این اهمیت تاکید کرد.

اما بایدن می‌خواست از سلف خود در این موضوع فاصله بگیرد و از زمان تصدی قدرت هرگز با بن سلمان ملاقات نکرده که از دیدگاه ریاض، یک توهین به حساب می آید. بایدن همچنین موضعی در قبال محمد بن سلمان برسر جنگ یمن دارد که او را بیش از پیش ناخرسند کرده است. همچنین رئیس جمهوری امریکا یکی از سرسخت ترین منتقدان سیاست های ضد حقوق بشری ولیعهد عربستان بوده است.

اما در بهار، جنگ تجاوزکارانه روسیه علیه اوکراین وضعیت جهان را به طرز چشمگیری تغییر داد. یکی از پیامدهای آن، افزایش قیمت نفت در سراسر جهان و در نتیجه اهمیت فزاینده کشورهای صادرکننده نفت مانند عربستان سعودی و ونزوئلاست.

تلاش واشنگتن برای ترغیب ریاض به تولید نفت بیشتر به منظور کاهش رشد قیمت ها و در نتیجه تخلیه خزانه جنگی روسیه در نهایت موفقیت آمیز بود: اوپک به رهبری عربستان سعودی اخیراً با افزایش تولید موافقت کرد. اما به گفته ولیعهد عربستان، این امتیاز بهای خود را دارد: بن سلمان از رئیس جمهوری آمریکا می خواهد که سرانجام او را به عنوان شریک و حاکم واقعی عربستان سعودی به رسمیت بشناسد و دقیقاً می داند که در حال حاضر چه قدرتی دارد. کشور او که اغلب توسط غرب مورد انتقاد قرار می گیرد، به عنوان تامین کننده انرژی دوباره بسیار اهمیت دارد.  قیمت بالای نفت باعث شد شرکت دولتی آرامکو بیشترین سود را از زمان عرضه اولیه سهام خود در پایان سال 2019 به دست آورد: در سه ماهه اول تقریباً 40 میلیارد دلار. به همین دلیل است که بازاندیشی در کاخ سفید از مدت ها قبل آغاز شده است. 

مقامات دولت آمریکا در ماه های اخیر بارها به خلیج فارس سفر کرده اند. مشاوران بایدن نیز اخیرا از رئیس جمهورشان خواسته اند تا تنش ها را کم و فضا در روابط دو کشور را تلطیف کند که ظاهراً او اکنون پذیرفته است. در حال حاضر، او احتمالاً سفر به عربستان سعودی را با سفر به اسرائیل در ماه ژوئیه توام خواهد کرد، البته اگر دولت آشفته در بیت المقدس همچنان پابرجا باشد.

بایدن هفته گذشته از «رهبری شجاعانه» ریاض پس از تمدید آتش بس شکننده در یمن جنگ زده تمجید کرد. اتفاقی که در نوع خود از سوی رئیس جمهوری امریکا بی سابقه محسوب می شود. اما در پس مبارزه عربستان با گروه حوثی ها، منافع و ترس‌های گسترده‌تری وجود دارد. زیرا ریاض آن را اساساً به عنوان رقابتی با ایران بر سر قدرت و نفوذ در منطقه می داند. به عنوان مثال، حوثی ها بارها با پهپاد به تأسیسات نفتی عربستان حمله کرده اند در حالی که ریاض نتوانسته است در برابر این حملات کاری از پیش ببرد. این امر مایه شرمساری ولیعهد محمد بن سلمان شده است که مانند دیگر کشورهای منطقه، قدرت طلبی ایران را یک خطر می بیند.

اگر تلاش‌ها برای متقاعد کردن تهران برای امضای توافق هسته‌ای جدید شکست بخورد، این تهدید می‌تواند حتی بیشتر شود. اما شانس غرب برای رسیدن به تفاهم با جمهوری اسلامی ایران اندک به نظر می رسد. این موضوع نیز احتمالا در زمان سفر بایدن به عربستان سعودی مطرح خواهد شد.

منبع: اشپیگل / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11