تهران، مذاکرات وین و برهه حساس سیاسی

نویسنده: حسن فحص

دیپلماسی ایرانی: تهران در دور کنونی مذاکرات هسته ای در وین تلاش می کند از تحولات در صحنه بین المللی به ویژه بحران اوکراین برای بهبود موقعیت خود در مراحل پایانی مذاکرات، بهره برداری کند. به ویژه که دو دستگی عمودی بین کشورهای مذاکره کننده با ایران یعنی اردوگاه آمریکا و اروپا از یک سو و اردوگاه روسیه و چین از سوی دیگر، آشکار شده است. نشانه این دو دستگی در موضع وزارت امور خارجه آمریکا دیده می شود که بر عدم ارتباط بین تحریم ها علیه روسیه به علت لشکرکشی به اوکراین با مشارکت روسیه در مذاکرات هسته ای در ایران تاکید کرد. اما روسیه و چین تلاش می کنند پایتخت های غربی را برای پایبند بودن به اجرای توافق و خودداری از مانع تراشی در مسیر امضای توافقنامه، زیر فشار قرار دهند. 

پس از بازگشت علی باقری کنی، رئیس تیم مذاکره کننده ایرانی از تهران به وین، ایران موضع خود را تشدید کرد و غرب را برای موافقت کردن با خواسته هایش زیر فشار قرار داد چرا که احساس می کند کشورهای غربی به علت پیچیدگی بحران اوکراین و اوضاع سیاسی و اقتصادی و ژئوپلتیکی ناشی از آن، در شرایطی نیستند که بخواهند مواضعی سخت گیرانه علیه ایران اتخاذ کنند. این وضعیت، فرصتی به نظام ایران می دهد تا با بهره برداری از نیاز هر دو اردوگاه به تهران و نقشی که ایران می تواند در تامین انرژی اروپا ایفا کند، خود را به عنوان نقطه تعادل بین دو اردوگاه شرق و غرب مطرح کند. 

اعتقاد بر این است که باقری کنی در دیدارهایش با اعضای شورای عالی امنیت ملی در تهران که از سوی رهبر ایران به عنوان مرجع تصمیم گیری درباره پرونده هسته ای تعیین شده، از دیدگاه نظام در خصوص گام سیاسی نهایی که مذاکرات را به فرجامی خوش برساند، مطلع شده است. همچنین می توان موضع سخت گیرانه نمایندگان مجلس در خصوص مذاکرات وین را تلاشی از سوی آنان برای مطلع شدن از آخرین تغییرات در موضع ایران در مذاکرات وین توصیف کرد که در شورای عالی امنیت ملی با حضور امیرعبداللهیان و باقری کنی درباره آن تصمیم گیری شده است. 

به نظر می رسد اعتراض ایران به نقش آفرینی منفی فرانسه در مذاکرات وین، به مسائلی فراتر از مذاکرات وین و تصمیمات آژانس بین المللی انرژی اتمی مربوط می شود و به نقش آفرینی پاریس در پرونده های منطقه ای ارتباط پیدا می کند که میدان نفوذ ایران و مناطق کشمکش در منطقه است. همچنین دولت فرانسه از تلاش های اسرائیل برای به شکست کشاندن مذاکرات وین و جلوگیری از دسترسی به توافق، برای گرفتن امتیاز از ایران در پرونده های مختلف در خاورمیانه بهره برداری می کند. 

تهران بر این باور است که آمریکا و تروئیکای اروپایی به علت مشغول بودن به بحران اوکراین، در شرایطی نیستند که بتوانند در مذاکرات وین شرط و شروط بگذارند. از سوی دیگر روسیه و چین نیز خواهان پیشرفت مذاکرات وین بدون لحاظ مواضع کشورهای غربی هستند. شاید هدف روسیه و چین کمک به ایران نباشد بلکه آنها بخواهند به این ترتیب از تضعیف شدن کشورهای غربی، در مذاکرات بعدی بر سر اوکراین بهره برداری کنند. 

تهران با اعلام مخالفت خود با جنگ و تخریب زیرساخت های هر کشوری از یک سو، و مقصر دانستن واشنگتن به علت بهره برداری از جنگ اوکراین برای تضعیف رقبایش از سوی دیگر، سیاستی حساس در پیش گرفته است. ایران در عین حال تلاش می کند از تحولات در صحنه بین المللی برای بهبود شروط خود در مذاکرات بهره برداری کند. ایران با در پیش گرفتن چنین سیاستی، مانند فردی است که در میدان مین راه می رود به این امید که هیچ کدام از مین‌ها زیر پایش منفجر نشود.

منبع: ایندیپندنت عربی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11