ترور سردار سلیمانی و یادآوری «لحظه سارایوو»

نویسنده: توماس زایبرت / کریستیان بومه

دیپلماسی ایرانی: حمله به ژنرال قاسم سلیمانی نشانه آغاز فصل خطرناکی در درگیری بین ایران و آمریکا است: خاورمیانه در آستانه جنگ است؛ قیمت نفت افزایش یافته است؛ اتحادیه اروپا و آلمان در پی تنش زدایی و برقراری آرامش هستند؛ دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده امریکا نیز از ایران خواسته که مذاکره کند، اگرچه بعید است که تهران پاسخ دهد.

چگونه آمریکا این قتل هدفمند را توجیه می کند؟ نمی توان منکر شد که ژنرال سلیمانی یکی از خطرناک ترین رقبای آمریکا در خاورمیانه بود. وزارت دفاع آمریکا گفته که ژنرال سلیمانی "به طور جدی" آماده حمله به دیپلمات ها و سربازان آمریکایی در عراق و در سراسر خاورمیانه بوده است.

چرا مرگ ژنرال سلیمانی برای ایران بسیار مهم است و رهبری تهران چه واکنشی نشان خواهد داد؟ ژنرال سلیمانی همواره در مکان هایی حضور داشت که برای گسترش حوزه نفوذ جمهوری اسلامی مهم بود. او در سراسر منطقه به شیوه ای ماهرانه شبکه ای از متحدین ایجاد کرده بود. با گذشت سال ها، این ژنرال به ستاره خاموش سیاست ایران تبدیل شده است. بارها و بارها از او به عنوان کاندیدای احتمالی ریاست جمهوری یاد می شد.

بسیار بعید است ایران مرگ وی را بی پاسخ بگذارد. حاکمان ایران به رویارویی مستقیم نظامی دست نخواهند زد، بلکه در عوض به تلافی هدفمند علیه مواضع آمریکایی خواهند پرداخت.

این حمله چه عواقبی می تواند برای منطقه داشته باشد؟ آمریکا و شرکای آن در خاورمیانه انتظار دارند ایران به شدت واکنش نشان دهد. این حمله می تواند به ویژه عواقب جدی برای سربازان آمریکایی مستقر در عراق داشته باشد.

تنش ها در سایر کشورهای خاورمیانه نیز رو به افزایش است. کارشناسان معتقدند که حمله مجدد ایران به مسیرهای حمل نفت در خلیج فارس و تأسیسات نفتی در عربستان سعودی امکان پذیر است. پایگاه های نظامی آمریکا در قطر و امارات متحده عربی نیز اهداف احتمالی حملات تلافی جویانه ایران به شمار می روند. علاوه بر این، شبه نظامیان وفادار به تهران در سوریه می توانند به سربازان آمریکایی مستقر در آنجا حمله کنند. حملات تروریستی توسط افراط گرایان ایرانی در اروپا یا آمریکا نیز امکان دارد، هرچند که احتمال آن اندک است.

بزرگترین خطر را اسرائیل احساس می کند که با لبنان مرز مشترک دارد. در بدترین حالت، اسرائیل مورد حمله از سه جبهه قرار می گیرد: حزب الله از لبنان، شبه نظامیان شیعه و یگان های ایرانی از سوریه و جهاد اسلامی از غزه.

در این میان آلمانی ها می پرسند که آیا تهدیدی برای آلمان وجود دارد؟ چنین چیزی امکان پذیر است، زیرا آلمان شریک آمریکا است. جای تعجب نیست که تدابیر امنیتی پس از حمله به سلیمانی در آلمان تشدید شده اند. سخنگوی ائتلاف نظامی بین المللی علیه "داعش" نیز دستور محدودیت حرکت در زمین و هوا را صادر کرده است. اما در حال حاضر، ماموریت های آموزشی آلمان در عراق ادامه می یابد.

در آخر این سوال پیش می آید که آیا جنگی رخ خواهد داد؟ برخی کارشناسان حمله به ژنرال سلیمانی را "لحظه سارایوو" می دانند و مرگ ژنرال بزرگ ایرانی را با وقایع آغاز کننده جنگ جهانی اول در سال 1914 مقایسه می کنند. خطر جنگ به واقع افزایش یافته زیرا آمریکا و ایران ماه هاست که در حال تهدید و تحریک یکدیگر بوده اند و هیچ کدام نمی خواهند از خود ضعف نشان دهند. به گفته علی واعظ، کارشناس امور ایران در اتاق فکر گروه بین المللی بحران، مرگ ژنرال سلیمانی اعلام جنگ به کشوری است که دیگر چیزی برای از دست دادن ندارد.
دونالد ترامپ به اشتباه باور دارد که اکنون می تواند از موضع قدرت با تهران مذاکره کند. هیچ سیاستمدار ایرانی پس از مرگ ژنرال سلیمانی مایل و قادر نخواهد بود با آمریکایی ها سازش کند. این واقعیتی است که کاخ سفید به ویژه شخص دونالد ترامپ باید درک کند.

منبع: تاگس اشپیگل / تحریریه دیپلماسی ایرانی