آمریکا باید منتظر اقدام تلافی جویانه ایران باشد

نویسنده: کارل ویک

دیپلماسی ایرانی: ترور سردار سلیمانی، فرمانده نیروهای قدس ایران، در حمله هوایی ایالات متحده بلافاصله نگرانی هایی را درباره جنگاوری نظامی ایجاد کرد. پس از آنکه پنتاگون تایید کرد این ترور به دستور دونالد ترامپ صورت گرفته، تاسیسات نظامی آمریکا در خاورمیانه امنیت خود را بالا بردند و سفارت آمریکا از عراق از شهروندان آمریکایی خواست که بلافاصله این کشور را ترک کنند.

ترور سردار سلیمانی مانند دیگر حملات علیه دشمنان ایالات متحده نبود؛ سلیمانی یک شخصیت مهم در ایران، یک فرمانده نظامی و یکی از محبوب ترین شخصیت ها در این کشور به شمار می رفت. او را می شد چهره اصلی و معمار فعالیت های منطقه ای ایران یعنی در سوریه، لبنان، یمن و عراق دانست. آیت الله علی خامنه ای، رهبر ایران، در سخنان خود گفت: «سلیمانی چهره بین المللی مقاومت بود و همه دوستداران مقاومت انتقامجویان او خواهند بود. قصاص سختی در راه است.»

ترور سردار سلیمانی در جاده ای نزدیک به فرودگاه بین المللی بغداد با تهدید تشدید خضومت ها بین آمریکا و ایران همراه بود. چرخه فعلی تنش ها از 27 دسامبر با یک حمله موشکی به پایگاه میزبان نیروهای آمریکایی در شمال عراق که کشته شدن یک پیمانکار دفاعی غیرنظامی آمریکایی را در پی داشت، آغاز شد. ترامپ گروه شبه نظامی متحد ایران (کتائب حزب الله) را مقصر دانست و روز یکشنبه هواپیماهای آمریکا به این گروه شبه نظامی حمله کردند و 24 نفر را کشتند. دو روز بعد، طرفداران کتائب حزب الله به سفارت آمریکا در بغداد هجوم بردند و ساختمان های خارجی را آتش زدند و شعار «مرگ بر آمریکا» سر دادند. در میان افراد محاصره کننده سفارت ابومهدی مهندس، بنیان گذار کتائب حزب الله، هم بود که به همراه سلیمانی در حمله آمریکایی کشته شد.

سلیمانی 62 ساله فرماندهی نیروی قدس، شاخه ای از سپاه پاسداران که مسئول عملیات در خارج از کشور است، را بر عهده داشت و طبق گزارش ها، در افغانستان از همکاری با نیروهای آمریکایی علیه طالبان که تهدیدی مداوم برای ایران بود، دفاع کرد؛ اما این اتحاد آزمایشی در پی اظهارات رئیس جمهوری جورج دابلیو. بوش که ایران را عضو محور شرارت می خواند و حمله سال 2003 ایالات متحده به عراق که با اعزام بیش از 100هزار سرباز آمریکایی در نزدیکی مرز ایران همراه بود، دوام نیاورد.

واکنش تدریجی ایران به حمله آمریکا به عراق می تواند سرنخ هایی درباره پاسخ احتمالی آن به ترور سلیمانی فراهم کند. در مواقعی که آمریکا با قدرت نظامی عرض اندام کرده، جمهوری اسلامی خوددار بوده است. در ساعات اول بعد از حمله موشک های کروز آمریکایی به انصارالاسلام، یک گروه سنی در شمال عراق، در سال 2003، ایران مرزهای خود را بست و واکنش چندانی نشان نداد. در برخی گزارش های منتشر شده در آمریکا ادعا شده که ایران پس از سقوط صدام حسین کار روی کلاهک اتمی را متوقف کرد و به ابعاد غیرنظامی برنامه هسته ای ادامه داد. اما با افزایش مقاومت مسلحانه علیه آمریکا در جنگ عراق، نیروهای قدس تحت فرمان سلیمانی به این نبرد پیوستند و ایران با گروه های شبه نظامی مسلح که پایگاه های آمریکایی و تاسیسات دیپلماتیک را هدف می گرفتند، متحد شد.

در بیش از یک دهه بعد از این جریانات، سلیمانی چهره مطرح نظام قدرت گرفته ایران در عراق در پی حمله آمریکا بود؛ حمله ای که ابتدا صدام حسین، دشمن دیرینه ایران، را سرنگون کرد و بعدتر به روی کار آمدن اکثریت شیعه عراق در یک نظام دموکراتیک انجامید. با عقب نشینی ایالات متحده از منطقه و بی ثباتیهای مربوط به بهار عربی، ایران فرصت بیشتری برای نفوذ در خاورمیانه یافت.

در سوریه، ایران برای کمک به نجات رئیس جمهوری بشار اسد هم از نیروهای خود و هم از نیروهای حزب الله، متحد دیرینه در لبنان، استفاده کرد و بعدتر در حوثی های یمن، یک متحد بالقوه در رقابت منطقه ای با عربستان و امارات یافت. به رغم سرمایه گذاری یک تریلیون دلاری آمریکا و هزاران نیروی کشته شده این کشور در عراق، تهران هنوز بانفوذترین عامل خارجی در بغداد به شمار می رود.

پس از ظهور گروه تروریستی افراطی داعش در سال 2014، سلیمانی در رساندن خود به خطوط مقدم از آمریکاییها پیشی گرفت و اولین سلاح ها را به نیروهای قوم کرد داد و همین اقدام مانع از پیشروی تروریست ها شد. دولت حاکم در بغداد از نیروهای شبه نظامی خواست علیه داعش بسیج شوند و همین مساله به قدرت نیروهای قدس افزود. به همین دلیل است که سلیمانی اساسا یک چهره مطرح در مبارزه با تروریسم به شمار می رود. جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، در توئیتی سلیمانی را «مؤثرترین نیروی مبارز علیه داعش، النصره، القاعده و غیره» خواند و ترور او را «تشدید تنشی بسیار خطرناک و احمقانه» توصیف کرد.

در سال 2017 که «تایم» نام سلیمانی را در فهرست صد فرد با نفوذ خود قرار داد، کِنِت ام. پولاک، تحلیلگر پیشین سیا، نوشت: «از نظر شیعه در خاورمیانه، او جیمز باند، اروین رومل و یک ستاره است.» در ایران، موفقیتهای سلیمانی در خارج از کشور یادآور افتخارات گذشته امپراتوری پارس بود. سردار سلیمانی آنقدر در میان مردم محبوب بود که دست کم بسیاری از افراد در تهران او را پس از مقام معظم رهبری، محبوبترین چهره عمومی جمهوری اسلامی می دانستند. از این روست که وزیر امور خارجه ایران تاکید کرده: «مسئولیت همه عواقب این ماجراجویی بر عهده ایالات متحده است.»

منبع: تایم / تحریریه دیپلماسی ایرانی 34