ناامن کردن چابهار، راهی برای از بین بردن معافیت تحریمی آمریکا؟!

عبدالرحمن فتح‌الهی، عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی 
دیپلماسی ایرانی – صبح امروز حمله تروریستی در چابهار به وقوع پیوست که بعد از حادثه تروریستی 31 شهریور اهواز، این برآورد را ایجاد می کند که کاخ سفید به همراه ریاض، اوبوظبی و تل آویو برنامه جدی را به منظور ناامن کردن ایران، علاوه بر افزایش فشارهای اقتصادی و تنگ تر کردن دایره تحریم ها دارند. تا در یک برآیند کلی ناامنی داخلی در ایران و پررنگ تر شدن مشکلات اقتصادی سبب شود این بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای بتوانند به اهداف خود در خصوص حذف تهران از معادلات منطقه دست یابند.

 چرا چابهار؟
 زمانی که ایالات متحده آمریکا در چهارم نوامبر آغاز دور دوم تحریم ها را علیه ایران اعلام کرد به دلیل شرایط و معذوریت هایی که در خصوص عدم همراهی برخی کشورها با این تحریم ها به وجود آمد، وزارت خزانه داری آمریکا به ناچار مجبور شد که این کشورها را از تحریم‌های خود علیه ایران معاف کند. لذا معافیت هشت کشور از خرید نفت ایران در کنار مستثنی شدن 45 روزه عراق از واردات گاز و انرژی برق از ایران سبب شد تا کاخ سفید و شخص ترامپ، آن فشار حداکثری اقتصادی را از اعمال طریق تحریم‌ها بر ایران مد نظر داشتند، نتوانند اجرایی کنند. در این راستا و علی رغم میل باطنی واشنگتن، معافیت تمامی عملیات های مربوط به توسعه بندر چابهار نیز به دلیل نقش این بندر در توسعه افغانستان و نیز اهمیت آن برای اقتصاد هندوستان به عنوان شریک مهم و راهبردی آمریکا، در دستور کار کاخ سفید قرار گرفت، به گونه ای که سایت روسی "" Warandpeace  در همان زمان اعلام داشت که مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا، معاف کردن بندر چابهار ایران از تحریم های اقتصادی را سخت ترین تصمیم در زمینه تحریم ها علیه جمهوری اسلامی ایران نامیده است. 
اگر چه هدف ایالات متحده از این معافیت، تمایل کاخ سفید برای کمک به هند و نیز اقتصاد کشور افغانستان اعلام شد، اما این معافیت ناخواسته سبب شد تا واشنگتن از اهداف خود در زمینه شکل دادن فشار حداکثری بر ایران دور شود. لذا به نظر می رسد که حادثه تروریستی امروز چابهار را می توان اقدامی در راستای ناامن کردن این شهر و بندر برای خروج شرکت های هندی از توسعه این بندر از طرف امریکا و برخی بازیگران منطقه ای همراه سیاست های کاخ سفید دانست. بدون آن که واشنگتن فشاری بر دهلی نو در این خصوص آروده باشد. بعنی امریکا سعی دارد با ناامن کردن این بندر مسیری را در پیش پای هندی ها قرار دهد که راهی جز دست کشیدن از بندر چابهار نداشته باشند. چرا که میزان سرمایه گذاری به خصوص در حوزه سرمایه گذاری خارجی نسبت مستقیمی با میزان امنیت دارد؛ در این راستا هر چه قدر میزان امنیت در یک کشور بالاتر باشد، یقینا این عامل خود به مشوقی برای جذب و افزایبش میزان سرمایه گذاری خارجی بدل خواهد شد. به خصوص که بندر چابهار می تواند به یک مسیر استراتژیک تجاری از طریق ایران و افغانستان به آسیای مرکزی بدل شود که این مهم یقینا یکی از اهداف هندی ها برای حضور در چابهار و توسعه این بندر است. لذا حادثه تروریستی امروز چابهار می تواند یک تیر و دونشان زدن برای امریکا باشد. از یک سو لغو معافیت تحریمی توسعه بندر چابهار را با خروج هندی ها شکل می دهد و از سوی دیگر هم فشاری بر دهلی نو برای خروج از این بندر و نیز تدوام روابط با تهران نخواهد داشت که به تنش سیاسی و دیپلماتیک احتمالی میان هند و آمریکا بینجامد.
البته از آن سو اسلام آباد نیز نیم نگاهی به حضور در این بندر دارد تا بتواند مراودات اقتصادی و تجاری با ایران داشته باشد، آن هم در شرایطی که عمران خان، نخست وزیر جدید پاکستان هم سیاست نزدیکی با تهران را از ابعاد گوناگون در دستور کار دولت خود قرار داده است.
از طرف دیگر حضور چینی ها در این پروژه (توسعه بندر چابهار) یک سیگنال بسیار هشدار دهنده و حتی می تواند یک تهدید جدی برای رقبای منطقه ای پکن قلمداد شود. مضافا این که بازیگران دیگری نظیر توکیو که به نوعی متحد دهلی نو محسوب می شود نیز پیشتر علاقه خود را به مشارکت در تأمین مالی نوسازی این بندر ایرانی اعلام کرده است. لذا حضور و تمرکز همزمان برخی از قدرت ها اقتصادی جهان در این بندر سبب شد تا به قول کاخ سفید این معافیت تحریمی دردناک و تلخ آمریکا در خصوص توسعه بندر چابهار اکنون به محل و بستری برای تقابل جدی تهران با تحریم های آمریکا بدل شود.این شرایط خوبه خود بندر چابهار را به هدف و سیبل حملات آمریکا و دیگر کشورهای مخالف ایران بدل می کند.
اما از بعد دیگر هم باید گفت که اساسا مساله ایجاد ناامنی گسترده در ایران یکی دیگر از راهبردهای آمریکا برای پیشبرد اهداف خود در کشور ما است تا بتواند در کنار مشکلات اقتصادی، عدم وجود امنیت را به یکی دیگر از دغدغه های جامعه بدل کند. به عبارت دیگر علاوه بر مشکلات معیشتی، آمریکا سعی دارد با این دست از اقدامات تروریستی در اهواز و چابهار، مردم را به سمت انتقاد و اعتراض در قبال ناکارآمدی دستگاه های امنیتی و نظامی کشور سوق دهد. از طرف این دست از اقدامات تروریستی از جانب واشنگتن و بازیگران منطقه ای بسترسازی ایجاد نوعی ناامنی روانی را در در کشور به دنبال دارد تا جامعه را نسبت به آینده کشور بدبین کند. به خصوص که با گذشت 75 روز از حادثه تروریستی اهواز ما شاهد تکرار این دست از اقدامات هستیم و این واقعیت ها، ظن یک برنامه جدی را از جانب واشنگتن، ریاض و تل آویو برای تکرار این اقدامات در آینده هم بیشتر می کند.