موشک باران احتمالی و قریب الوقوع ادلب، پاسخ تهران به جنایت اهواز

عبدالرحمن فتح الهی، عضور تحریریه دیپلماسی ایرانی

دیپلماسی ایرانی – حادثه تروریستی دیروز اهواز اگر چه به شدت محکوم است اما باید ریشه ها ودلایل وقوع آن را در این شرایط مرود بررسی قرار داد. باید دید که در پس این حمله چه بازیگرانی و با چه اهدافی حضور دارند. دیپلماسی ایرانی برای بررسی این مسائل گفت وگویی را با احمد بخشایش اردستانی، دکترای علوم سیاسی دانشگاه "نیو ساوت ولز" استرالیا، نماینده مجلس نهم و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس و کارشناس مسائل بین الملل و پژوهشگر حوزه امنیت ترتیب داده است که در ادامه می خوانید:

ارزیابی کلی شما از بسترهای شکل گیری حادثه تروریستی دیروز اهواز چیست؟ 

قبل از پاسخ به سوال شما این نکته را از تریبون دیپلماسی ایرانی باید گفت که حادثه تروریستی دیروز اهواز با هر هدف و برنامه و از جانب هر گروه و دسته ای به شدت محکوم است. چرا که امروز بخشی از تروریسمی که در جهان و به خصوص منطقه خاورمیانه خود را نشان داده به ابزاری برای فشار بر ایران در کنار فشارهای تحریمی آمریکا بدل شده است. اما در پاسخ به سوال شما ارزیابی من این است که در یک نگاه کلی می توان بسترهای شکل گیری حادثه تروریستی اهواز را در دو بخش دید؛ اول به جنبه روانشناسی فردی عاملان آن باز می گردد؛ دیگری هم با حمایت های منطقه ای و بین المللی از این گروه ها. از بعد اول، به دلیل شرایطی که بخشی از آن ناشی از تحریم های آمریکا و بخش مهمی از آن هم به دلیل بی کفایتی مسئولین است، جامعه اکنون دوپاره شده است. برخی با وضعیت اقتصادی بسیار خوب که اکثریت آنها مقامات و مسئولین با نگرش اشرافی هستند و بخش دوم هم قشر آسیب پذیر جامعه که هر روز از نظر معیشتی در تنگنای بیشتری قرار می گیرند. این وضعیت نامناسب اقتصادی و معیشتی بسترهای برخی اتفاقات، ناآرامی ها و اعتراضات مردمی را در چندماهه اخیر در کشور فراهم کرده بود که جنوب کشور هم از این مساله مستثنی نبود. اکنون مساله سقوط ریال، افزایش نرخ دلار، مشکلات دارویی و درمانی و دیگر مسائل سبب شده تا برخی احساس یاس و سرخوردگی از مسئولین داشته باشند. لذا جامعه برای حل مشکلاتش به دنبال اصلاحاتی در این سیستم است. به خصوص که فساد سیستماتیک موجود در کشور نیز بر دامنه اعراضات و تلاش ها برای اصلاح مورد نظرش افزوده است. این مساله را نمی توان انکار کرد. اکنون فضای مجازی هم که انعکاسی از جامعه است، اعتراضات خود را به هر نحوی نشان می دهد. خوب در سایه همین نکات است که عاملان حمله تروریستی دیروز اهواز به این برآورد رسیده بودند که اکثریت جامعه چون به دلیل مشکلات اقتصادی از نظام جمهوری اسلامی ایران ناراضی بوده و دچار سرخوردگی از مسئولین هستند، در این شرایط می توان با یک اقدام این چنینی، همان تلاش برای اصلاح را در قالب یک خیزش و یا انقلاب مردمی علیه کل نظام جمهوری اسلامی ایران جرقه زد. در صورتی که در این چهار دهه ای که از انقلاب اسلامی می گذرد، همواره این دست از اقدامات وجود داشته، اما در نهایت این حملات، نه به ضرر کشور که به همبستگی بیشتر جامعه انجامیده است؛ یعنی دقیقا عکس  برآورد عاملان حمله تروریستی دیروز اهواز؛ البته من منکر مشکلات کشور و اعتراض جامعه به برخی ناعتدالتی ها و اشرافی گری های مسئولین نیستم، اما این که با ترور و ترویسم برخی به دنبال اصلاح و یا تغییر و سرنگونی نظام هستند، خوابی چهل ساله است که تاکنون تعبیر نشده است. چرا که مردم و جامعه علی رغم برخی انتقادات به حقشان هنوز به انقلاب و آرمان های آن باور دارند و نظام مردم سالار خود را دوست دارند. این از بخش و بسترهای روانشناسی فردی عاملان در انجام حمله. 
اما در بخش دوم به طور خاص باید به حامیان این حمله تروریستی اشاره داشت که از هر راهی که شده به دبنال ایجاد بسترهای ناامنی در کشور هستند. در حمله دیروز اهواز من سه کشور را به صورت مستقیم دخیل می دانم؛ اول آمریکا که با برنامه خروج از برجام به دنبال افزایش فشار بر جامعه و ایجاد بستر برای اعتراضات مردمی است. دوم انگلستان که مقر گروه تروریستی الاحوازیه است که سابقه حضور و استقرار این گروه در انگلیس به چندین دهه متوالی، حتی قبل از انقلاب اسلامی باز می گردد. لذا لندن اگر در برنامه ریزی این حمله تروریستی دست نداشته باشد، یقین بدانید که حداقل از انجام آن مطلع و آگاه بوده و حتی کمک های اطلاعاتی و شناسایی هم به این گروه در انجام حمله دیروز داشته است، و سومین کشور عربستان سعودی است که مساله تجهیز مالی و تسلیحاتی را بر عهده دارد. البته نه گروه الاحوازیه و نه حادثه دیروز در اهواز که عربستان سعودی پشت پرده تامین مالی هر گروه و هر حادثه تروریستی در ایران از همان آغاز انقلاب اسلامی تا به اکنون است. عربستان سعودی فقط و فقط به دنبال تامین مالی هر گروه با هر تفکری است که بنیاد تعارض و دشمنی با ایران را داشته باشد و فرقی میان آنان قائل نیست؛ از منافقین تا داعش و یا گروه های مسلح اهل سنت و شیعه، الاحوازیه، ناسیونالیست ها، لائیک ها، جدایی طلبان کردستان، سیستان و بلوچستان، آذربایجان، خوزستان و هر طیف دیگری؛ صرف اپوزیسیون بودن و تعارض این گروه ها با مردم سالاری دینی حاکم در ایران تنها چیزی است که برای سعودی ها مهم است. در این راستا تنها پیش شرط کمک مالی و تسلیحاتی ریاض به این گروه ها انجام اقدامات جدی برای مبارزه و نابودی نظام جمهوری اسلامی ایران است. چرا که نفوذ ایران در خطوط قرمز عربستان مانند یمن پررنگ تر شده است، لذا سعودی ها به دنبال آشوب و فتنه قومی و مذهبی هستند تا ایران را از درون مشغول کنند. مضافا این که عربستان با تامین مالی و تسلیحاتی این گروه ها به دنبال نمایش ناامنی در داخل ایران برای جهان است تا شرایط را برای فشار بر تهران بیشتر کند. در روزی که آغاز هفته دفاع مقدس در کشور است و در حرکتی مانند رژه که نماد قدرت نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران است، عربستان و برخی عوامل آن سعی داشتند تا قدرت نظامی ایران را با یورش تروریستی به آن در این شرایط حساس زیر سوال برده تا قدرت نیروهای نظامی را را ضعیف جلوه داده و به نحوی تحت الشعاع قرار دهند. پس در مجموع این دو بستر را می توان به عنوان شرایط شکل گیری و انجام حادثه تروریستی دیروز اهواز برشمرد.  

به نظر شما جواب تهران به این حملات در آینده چه خواهد بود؟

من معتقدم در خصوص این حمله تروریستی یقینا ایران جواب قاطعانه ای نشان خواهد داد، همان گونه که هر حمله تروریستی در شرق و غرب کشور با پاسخ کوبنده ما مواجه بوده است. در این راستا من بر این باورم که حمله موشکی قریب الوقوعی از جانب ایران به ادلب که اکنون به آخرین کانون و محل تجمع همه بازماندگان تروریسم در سوریه بدل شده است، خواهد شد. 

تاثیر این حمله تروریستی اهواز از بعد اقتضائات دیپلماتیک، به خصوص در آستانه سفر روحانی و حضور در نیویورک چیست؟

یقینا یک از اهداف این اقدام و حمله تروریستی تحت الشعاع  قرار دادن و بی اثر کردن سفر روحانی به مجمع عمومی سازمان ملل است. ببینید این حمله به دنبال آن بوده تا نشان دهد در ایران ثبات و امنیت پایدار وجود ندارد تا تهران از موضع قدرت در این نشست حضور پیدا نکند؛ یقینا مولفه امنیت پایدار و ثبات سیاسی داخلی می تواند دست ایران در امر خطیر دیپلماسی و سیاست خارجی را بازتر کند. برخی هم در مقابل معتقدند که اساسا ارتباطی میان حادثه تروریستی دیروز اهواز و سفر روحانی به نیویورک وجود ندارد. البته فارغ از این مساله من معتقدم که سفر روحانی در این شرایط به نیویورک بی تاثیر خواهد بود و کل دستاورد سفر آتی دولت به مجمع عمومی سازمان ملل تنها به خواندن چند بیانیه و مسائل کلی خواهد گذشت. خوب این کار را از تهران هم می توان انجام داد، چه نیازی به سفر است. به خصوص که روحانی هم چندان پایگاه محمکی در داخل کشور به دلیل شرایط کنونی جامعه ندارد. لذا حرف او نمی تواند چندان خریداری داشته باشد. فقط مساله ای که برای دولت در خصوص ضرورت و لزوم انجام این سفر وجود دارد این است که دولت به این ارزیابی رسیده است، روحانی با انجام این سفر به دنبال شکل دادن یک بازی سیاسی و دیپلماتیک نمایشی با واشنگتن تا 13 آبان ماه و بعد هم انتخابات کنگره آمریکا به امید پیروزی دموکرات ها باشد تا شاید راه مفری برای این وضعیت و در نهایت تعدیل فشار ترامپ بر کشور پیدا کند.

آیا حمله تروریستی دیروز در اهواز را می توان در راستای همان تغییر ارزیابی کرد، در این صورت آیا تغییر نظام از حرکت های اعتراضی و نافرمانی مدنی به سمت اقدامات مسلحانه در حرکت است؟ 

این که حمله تروریستی دیروز در قالب برنامه و توطئه تغییر نظام است، بله می توان این تحلیل را داشت؛ اما این که بتوان ادامه ای برای آن ممکن بود؛ خیر. به هیچ وجه امنیت کشور و حفاظت از جان و مال مردم مساله ای نیست که مسئولین علیرغم برخی کم کاری ها و بی لیاقتی ها از آن چشم پوشی کنند؛ امنیت ایران اسلامی با تمامی شهدای انقلاب، دفاع مقدس و شهدای ما در سوریه و عراق مورد معامله نخواهد بود. همان طوری که اشاره داشتم در داخل کشور نقدهایی به شرایط وجود دارد که به حق هم است، اما نبابد میان مردم و انقلاب فاصله ای دید. بسیاری معتقد بودند که در محرم امسال مردم به نشانه اعترض به نظام در مراسم شرکت نمی کنند، اما دیدید که چنین نشد. هر چند که بسیاری از آینده ایران برای فردای بعد از 13 آبان امسال نگرانند. اما یقین بدانید همان طوری که 13 آبان ماه روز اعمال رسمی تحریم های ثانویه ترامپ است، روز نمادینی برای مبارزه ایران با استکبار جهانی در سالگرد تسخیر لانه جاسوسی آمریکا هم است. ما با دخالت کاخ سفید در امور ایران به شدت مخالفیم. در اینجا دو مساله وجود دارد. یکی رابطه  با آمریکا است و دیگری دخالت این کشور در امور داخلی ایران؛ این دو مساله را باهم تلفیق و خلط نکنیم. امروز هر آن چه ترامپ انجام می دهد، دخالت آشکار در امور کشور ما است. رئیس جمهوری فعلی آمریکا در یک صراحت لهجه تقریبا بی سابقه در تاریخ ایالات متحده و با شارلاتانیسم به معنای تمام آن، بدون آن که بویی از سیاست و سیاستمداری و دیپلماسی برده باشد، به دنبال تقابل همه جانبه با ایران است. این مساله خوشانید هیچ ایرانی، با هر تفکری که باشد، نیست. لذا نباید مساله نقد جامعه به دولت و نظام به معنای کم اثر شدن مبارزه با استکبار ستیزی ملت ایران دانست. ملت در همان روز اعمال تحریم های ترامپ در 13 آبان نمایش قدرت خود را علیه همه اقدامات و دخالت های هر کشوری که خواب دست درازی به کشور را داشته باشد، خواهد داد.