موضع مشترک تل آویو و ریاض در مقابل تهران

دیپلماسی ایرانی: یک روز پس از آنکه مایکل اورن، سفیر رژیم اسرائیل در آمریکا در مقاله ای در روزنامه واشینگتن پست، طرح های هسته ای ایران را تهدیدی بزرگتر برای خاورمیانه خواند، سعود الفیصل که به بلندگوی خاندان سعودی شهره است، در خصوص تهدید برنامه های هسته ای جمهوری اسلامی ایران برای منطقه هشدار داد. این در حالی است که تا چندی پیش، مقامات عربستان با وجود گمانه زنی هایی که در خصوص نقش محوری آنها در مذاکرات پشت پرده با آمریکا برای مقابله با برنامه های هسته ای ایران مطرح بود، می کوشیدند دست کم در محافل علنی از تهدید خواندن فعالیت های هسته ای تهران خودداری کنند.

اما پس از وقوع بهار عربی و اعلام پیشرفت برنامه های هسته ای ایران، سعودی ها نیز مانند مقامات اسرائیلی که همواره بر تهدید هسته ای ایران تاکید دارند، سخن پراکنی در مورد برنامه های هسته ای تهران را آغاز کردند.البته این نخستین باری است که سعوالفیصل، وزیر خارجه عربستان به طور روشن برنامه های هسته ای ایران را تهدیدی برای امنیت خاورمیانه توصیف می کند. به بیان دیگر ادبیات فیصل در موضع گیری اخیر در مورد ایران بسیار شبیه مقام های  تل آویو است و حتی کلمه های آن نیز مشابه است.

فارغ از اینکه چه شرایطی پدید آمده تا زمینه همدلی ریاض و تل آویو علیه تهران فراهم شود، بیرون آمدن خاندان سعودی از لاک سنتی خود، چشم انداز شعله ور شدن آتش زیر خاکستر در روابط تهران – ریاض را تقویت کرده است.ایران و عربستان هرچند در سابقه روابط خود هیچگاه سابقه جنگ نداشته اند، اما به طور مکرر در جنگ های نیابتی از عراق گرفته تا پاکستان و اخیرا سوریه دخالت داشته اند. برای عربستان، ایران یک رقیب منطقه ای به شمار می رود که با مجهز شدن به سلاح هسته ای می تواند تهدیدی برای قدرت ریاض باشد.

از سوی دیگر برنامه های هسته ای ایران موجب شده تا عربستان با وجود تمامی اختلاف نظر ها در این مورد به خصوص، نگاه مشترکی با اسرائیل داشته باشد. هرچند بحث های مفصلی در مورد وجود زرادخانه های هسته ای اسرائیل مطرح است، به نظر می رسد ریاض بیش از آنکه از هسته ای بودن اسرائیل هراس داشته باشد، از احتمال ورود ایران به باشگاه هسته ای نگران است.

مایکل اورن در بخشی از مقاله خود در واشینگتن پست نوشته است: در حالی که منطقه درگیر اغتشاش ها است، ایران 182 کیلوگرم اورانیوم غنی شده با خلوصی تولید کرده است که به آسانی امکان تبدیل آن به مواد مورد نیاز برای ساخت سلاح هسته ای وجود دارد. البته این ذخیره همچنان پایین تر از خط قرمزی است که بنیامین نتانیاهو ، نخست وزیر اسرائیل مد نظر دارد ، اما به نظر می رسد ایرانیان برای عبور از آن آماده شده باشند.

این گمانه زنی ها در کنار انتشار گزارش های فصلی آژانس بین المللی انرژی اتمی که همگی در یک سال گذشته بر پیشرفت هسته ای ایران تاکید داشتند، و همچنین بی نتیجه ماندن مذاکرات هسته ای، نگرانی همسایگان عرب ایران که در راس آنها عربستان سعودی قرار دارد را تشدید کرده است.

جدا از بحث سمبولیکی که در مورد ریسک به راه افتادن چرخه هسته ای در منطقه در صورت هسته ای شدن ایران مطرح می شود، بیشترین نگرانی اعراب از احتمال درگیری نظامی با ایران و پیامد های آن برای منطقه است. تهران بارها هشدار داده که در صورت احساس تهدید، تنگه هرمز را مسدود می کند. از سوی دیگر رهبران حزب الله نیز تاکید دارند اگر متوجه تهدیدی علیه ایران شوند، منافع آمریکا و اسرائیل در منطقه را نشانه می گیرند. منافعی که بخشی از آنها در عربستان و بخشی دیگر در سایر شیخ نشین های حوزه خلیج فارس پراکنده است.

علاوه بر این احتمال مجهز شدن گروه هایی مانند حزب الله به تسلیحات هسته ای، در صورتی که ایران به آن دست یافته باشد، دیگر نگرانی مشترک ریاض و تل آویو به شمار می رود. عربستان هم اکنون نیز به طور جدی در مورد بحرین با ایران دچار تنش است و هر کدام از این زمینه های رقابت و درگیری می تواند در صورت هسته ای شدن ایران؛ توجیهی برای نگرانی عربستان باشد.

 دستاورد برخی رفتارهای تحریک آمیز در ترکیب با بی نتیجه ماندن مذاکرات هسته ای و خودداری از تلاش جدی برای بهبود روابط جمهوری اسلامی با کشورهایی مانند عربستان، این است که مقامات ریاض نیز به طور علنی با همان ادبیاتی علیه برنامه های هسته ای تهران سخن می گویند که مقامات تل آویو از آن استفاده می کنند.

تحریریه دیپلماسی ایرانی / 10