
ظرفیتسنجی صلح خاورمیانه با توافق غزه
علیرضا سلطانی می نویسد: نشست توافق صلح غزه در شهر شرمالشیخ مصر، با حضور گسترده رهبران کشورهای منطقه، جهان اسلام و برخی قدرتهای غربی، رویدادی مهم و پر از بیم و امید برای آینده خاورمیانه بود.
ادامه مطلبعلیرضا سلطانی می نویسد: نشست توافق صلح غزه در شهر شرمالشیخ مصر، با حضور گسترده رهبران کشورهای منطقه، جهان اسلام و برخی قدرتهای غربی، رویدادی مهم و پر از بیم و امید برای آینده خاورمیانه بود.
ادامه مطلبدولت ترامپ نیز با انگیزههای سیاسی و اقتصادی از توافق حمایت میکند. اما موفقیت این چارچوب به توان واشینگتن در اجرای پروژهها و همکاری با ترکیه و اتحادیه اروپا وابسته است. اروپا سرمایهگذاری بیشتری در قفقاز جنوبی دارد و بدون نقش فعال آن، صلح پایدار نخواهد بود. در مقابل، مسکو و تهران که منافع ژئوپلیتیک خود را در خطر میبینند، میکوشند مانع شوند.
ادامه مطلبمحسن شریف خدائی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: فعالسازی اسنپ بک در چنین شرایطی، آزمونی واقعی برای استقلال راهبردی اروپا است. اگر اروپا بخواهد جایگاه خود را در نظم جهانی حفظ کند، باید از دنبالهروی بیچونوچرا از واشنگتن فاصله بگیرد و به نقش متوازن، مستقل و میانجیگرانه خود بازگردد. در غیر این صورت، نهتنها اعتبار دیپلماتیک خود را از دست خواهد داد، بلکه در بحرانهایی که مستقیماً به امنیت و اقتصاد آن مربوط میشود، همچنان بازیگری درجه دوم باقی خواهد ماند. پرونده ایران، فرصتی استثنایی برای بازتعریف این نقش است—فرصتی که اگر با نگاه صرفاً امنیتی و واکنشی به کمکهای پهپادی ایران تحلیل شود، ممکن است اروپا را از مسیر عقلانیت دیپلماتیک دور کند و به تلهای بیبازگشت در سیاست خارجی بدل شود.
ادامه مطلببهرغم لحن نسبتا مثبت گروسی و امضای توافق چارچوبی تهران-آژانس، شکاف میان ایران و غرب همچنان پابرجاست. بیانیه چهار جانبه (آمریکا، آلمان، فرانسه و بریتانیا) نشان میدهد که توافق جدید قادر به توقف مکانیسم اسنپبک یا بازگشت قطعنامهها نیست و فشارهای سیاسی و زیادهخواهانه غرب میتواند اعتبار این توافق را به خطر اندازد.
ادامه مطلبواقعیت این است که تهران در حال حاضر با چند معادله همزمان مواجه است؛ از یک سو، زیادهخواهی تروئیکای اروپایی و آمریکا در شورای حکام و تهدید بازگشت تحریمها در دو هفته آینده، و از سوی دیگر، فشار جریانهای داخلی که هر توافقی را بهسرعت با برچسب «واگذاری امتیاز» میکوبند. حملات رسایی و نبویان به توافق اخیر، در حالی صورت گرفت که عراقچی تأکید کرد این مذاکرات با هماهنگی کامل نهادهای عالی امنیتی و با هدف تثبیت حقوق هستهای ایران و کاهش نگرانیهای بینالمللی انجام شده است.
ادامه مطلبماروش شفچوویچ، کمیسیونر تجاری اتحادیه اروپا، روز دوشنبه ۲۸ ژوئیه (۶ مرداد) در یک نشست خبری گفت: «این بهوضوح بهترین توافقی بود که میتوانستیم در شرایط بسیار دشوار به دست بیاوریم.»
ادامه مطلباشفورد این پرسش را مطرح میکند که آیا ترامپ در نهایت، رئیسجمهوری خواهد بود که اعتیاد آمریکا به مداخله در خاورمیانه را پایان دهد، یا این فرصت نیز همچون گذشته از دست خواهد رفت؟
ادامه مطلبصادق ملکی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در پایان دادن به جنگ و بحران هستهای تنها کسانی توانستند و میتوانند از شعارها و آرمان های دور از دسترس عبور کنند که پای آن ایستادهاند و برای آن جنگیدهاند. روندی که در جنگ ایران و عراق رخ داد و میرود در موضوع هستهای نیز تکرار شود.
ادامه مطلباسفندیار خدایی در یادداشتی که در اختیار دیپلماسی ایرانی قرار داده است، مینویسد: امروز شش عامل کلیدی، مذاکرات ۲۰۲۵ را از مذاکرات ۲۰۱۵ متمایز میسازند و احتمال دستیابی به توافقی موفقتر و پایدارتر را افزایش میدهند.
ادامه مطلبمسعد سلیتی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی مینویسد: آغاز به پایان رسیدن مهلت دو ماههای که ایالات متحده برای دستیابی به توافق جامع با ایران تعیین کرده، بهطور همزمان با شروع فرآیند فعالسازی مکانیسم ماشه از سوی کشورهای اروپایی در شورای امنیت سازمان ملل متحد و احتمال شروع حمله نظامی اسرائیل به تأسیسات هستهای و نظامی ایران پیامی روشن دارد: فرصت ایران برای رسیدن به یک توافق پایدار با غرب در حال پایان است و در صورت عدم توافق، پیامدهای فاجعهباری برای امنیت ملی و معیشت مردم خواهد داشت.
ادامه مطلباین چارچوب بر پنج معیار کلیدی استوار است: مدت زمان توافق، محدودیتهای برنامه هستهای، نظارت و راستیآزمایی، پیامدها و ضمانتهای اجرایی، و تأثیرات منطقهای.
ادامه مطلبسید محمدمهدی سیدناصری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی مینویسد: بر اساس اسناد بینالمللی چون کنوانسیون حقوق کودک، دولتها موظفاند که مصالح عالیهی کودک را در صدر تصمیمگیریهای خود قرار دهند. آیا میتوان از مصالح عالیه سخن گفت، بیآنکه دسترسی کودک به غذای کافی، داروی مناسب، آموزش باکیفیت و زیست در امنیت روانی و اقتصادی را تضمین کرد؟
ادامه مطلببا این حال تهدید واقعی هستهای در کنار پیامدهای فاجعهبار استفاده از سلاحهای اتمی، انگیزهای جدی برای رسیدن به توافق فراهم کرده است. تا کنون سه دور گفتوگو پیش رفته و چالشهای سیاسی داخلی هر دو کشور بزرگترین مانع در برابر رسیدن به راهحل هستند اما هم دونالد ترامپ و هم جمهوری اسلامی ایران عزم خود را برای جلوگیری از جنگ نشان دادهاند.
ادامه مطلبهمه چیز را نمی توان به گردن دونالد ترامپ انداخت. به نظر میرسد او واقعا به دنبال حل سریع پروندههای تنشآمیز به جا مانده از دوره دولت بایدن است؛ اما مساله این است که تیم مشاوران ترامپ، بهویژه در حوزه سیاست خارجی، فاقد تجربه و درک لازم برای پیشبرد مذاکرات پیچیده هستند.
ادامه مطلبمعصومه علیانپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی مینویسد: تحلیل کنشهای ایران و آمریکا در این مرحله، مستلزم فهم دقیق از سازوکارهای تصمیمسازی در هر دو کشور و ادراکات امنیتی آنها از یکدیگر است. واشینگتن، بهرغم اولویت دادن به بحران اوکراین و تقابل با چین، همچنان برنامه هستهای ایران را تهدیدی خزنده علیه نظم هژمونیک خویش در غرب آسیا تلقی میکند. در مقابل، تهران نیز تجربه خروج یکجانبه آمریکا از برجام را نهتنها شکست یک توافق بلکه زوال اعتبار تعهدات حقوق بینالملل میداند و از همینرو، رویکرد بازگشت به توافق سابق را فاقد ضمانت اجرایی ارزیابی میکند.
ادامه مطلبهیچ منبع معتبری، از جمله گزارشهای وب یا پستهای شبکههای اجتماعی، بهطور صریح تأیید نمیکند که استیو ویتکاف، فرستاده ویژه دونالد ترامپ، گفته باشد هدف واشینگتن نهایی شدن توافق ظرف ۶۰ روز آینده است.
ادامه مطلبسیعد هاشمی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: اگر چه، مناطق مختلف شرق و غرب اروپا نیز از روند مناسبات خاص و تعاملات کشورهای قدرتمند مرکزی و پیرامونی در روابط بینالملل متاثر است و چه در وضعیت موجود و یا در صورت بروز هرگونه اتفاق جدید و یا رخداد غیر مترقبه، می توان انتظار برخوردهای متفاوت از سوی کشورهای این منطقه با مواضع جمهوری اسلامی ایران را متصور بود، ولیکن کلیت ماجرا از چهار حالت: توافق جامع، توافق موقت، عدم توافق و یا توافق بینابینی (مرحله ای) خارج نیست که هر یک از موارد مذکور، معطوف به نتایج و اقدامات خاص خود خواهد بود.
ادامه مطلبفاطمه خادم شیرازی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: آینده پرونده هستهای بیش از آنکه به مذاکرات فنی وابسته باشد، به تحولات داخلی و تغییر موازنه قوا میان جناحهای حکومتی بستگی دارد. برجام نشان داد که دیپلماسی ایران در عین انعطافپذیری محدود، ظرفیتهایی برای تعامل سازنده دارد، اما این ظرفیتها همواره تحت تأثیر ملاحظات امنیتی و رقابتهای جناحی قرار میگیرند.
ادامه مطلبعابد اکبری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: گمانهزنیها درباره بازگشت به نوعی توافق موقت با مختصات مشابه توافق ژنو، بار دیگر برجسته شده است. توافقی که بهجای حلوفصل بنیادین اختلافات، نقشی آرامبخش در مدیریت بحران ایفا میکرد.
ادامه مطلبمحسن عسگریان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در فرآیندهای دیپلماتیک پیچیده، بهویژه در مذاکرات مستقیم و غیرمستقیم میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده آمریکا، مدیریت انتظارات افکار عمومی و پرهیز از برساخت فضای غیرواقعی از نتایج احتمالی مذاکرات، اهمیتی بنیادین دارد. این یادداشت تحلیلی بهصورت اجمالی با بهرهگیری از مفاهیم نظریههای نوواقعگرایی، سازهانگاری و بازی دوسطحی پاتنام، به بررسی ضرورت بازنگری در راهبرد دیپلماسی عمومی جمهوری اسلامی در مواجهه با تاکتیکهای غافلگیرکننده طرف آمریکایی، بهویژه در تجربه تعامل با دولت ترامپ، میپردازد. همچنین پیامدهای اجتماعی و اقتصادی «رویاپردازی دیپلماتیک» در نمونهی برجام مورد تحلیل قرار گرفته است. در پایان، بر ضرورت اتخاذ رویکردی واقعگرایانه و تقویت گفتمان کارشناسی در سطح افکار عمومی تأکید میشود.
ادامه مطلبفاطمه خادم شیرازی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: نتایج این مذاکرات میتواند تأثیرات عمیقی بر معادلات امنیتی، اقتصادی و سیاسی منطقه خلیج فارس داشته باشد.
ادامه مطلبآمریکا و اوکراین به توافقی نزدیک شدند که به موجب آن منابع معدنی اوکراین در ازای تداوم کمکهای امنیتی، به ایالات متحده واگذار شود. این توافق میتواند به کاهش فشارهای اخیر دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، بر این کشور بحرانزده و رهبرانش منجر شود. دونالد ترامپ و ولودیمیر زلنسکی، اعلام کردند مذاکرات پیشرفت داشته است. با این حال، هفته گذشته زلنسکی پیشنهاد اولیه دولت ترامپ مبنیبر واگذاری نیمی از منابع معدنی اوکراین به آمریکا را رد کرده بود. مقامهای اوکراینی ابراز شگفتی کردهاند؛ چراکه ارزش این منابع بسیار بیشتر از میزان کمکهای ارائهشده توسط آمریکاست.
ادامه مطلبایران به دلیل پیامهای متناقض دولت ترامپ، بیاعتمادی عمیق تاریخی به ایالات متحده بهویژه پس از خروج ترامپ از توافق هستهای ایران در سال ۲۰۱۸ و نبود نماینده جدیدی برای روابط ایران و آمریکا، در روزهای اخیر از مواضع محتاطانه خود درباره مذاکرات مستقیم با ایالات متحده عقبنشینی کرده است.
ادامه مطلبمسعد سلیتی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: یکی از عمدهترین عواملی که به تسلیم ژاپن منجر شد، عدم درک عمیق و صحیح این کشور از وضعیت جنگ و شکستهای متوالی همپیمانانش، یعنی آلمان نازی و ایتالیا بود. هنگامی که نیروهای متفقین در جبهههای مختلف اروپا موفق به شکست نیروهای محور شدند، ژاپن به عنوان یکی از همپیمانان اصلی محور، باید درک میکرد که شرایط جنگ به طور گستردهای تغییر کرده است. با این حال، عدم شناخت و ارزیابی درست از وضعیت جهانی و تحولات میدانی باعث شد که ژاپن به جنگ ادامه دهد و فرصت را برای مذاکره و صلح از دست بدهد.
ادامه مطلبهر-زوی توصیه کرد که اسرائیل باید برای مذاکرات سریع بین ایالات متحده و ایران آماده باشد. او گفت که نخستوزیر بنیامین نتانیاهو باید بر تقویت هماهنگی راهبردی و نظامی با دولت آمریکا تمرکز کند.
ادامه مطلبزمانبندی این اقدام به اندازهی خود توافقنامهی "همکاری جامع" بین روسیه و ایران حائز اهمیت بود. سه روز پیش از مراسم ادای سوگند ریاست جمهوری در آمریکا، پزشکیان و پوتین در مسکو دیدار کردند تا این توافقنامه را امضا کنند.
ادامه مطلبدر یک هفته اخیر، دور جدید و بیسابقهای از تحرکات سیاسی و دیپلماتیک در سطح منطقه و جهان برای به نتیجه رسیدن مذاکرات تبادل اسرا و آتشبس در غزه بین مقامات اسرائیلی و حماس در جریان است. آنگونه که اخبار واصله دیروز شنبه حکایت دارد، احتمال آن میرود که طی ساعت یا روزهای آینده این توافق حاصل شود. هرچند تا لحظه تنظیم این گزارش، خبری در این زمینه منتشر نشد، بااینحال هیئت مذاکرهکننده حماس دیروز شنبه و در بدو ورود به مصر از نیت مثبت برای پاسخ به پیشنهادهای اسرائیل خبر داده بود.
ادامه مطلبتنها به فاصله یک روز پیش از اغاز سفر منطقه ای آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، ارتش رژیم صهیونیستی از پنج شنبه هفته گذشته آغاز مرحله سوم جنگ در غزه را اعلام کرد تا به نوعی رئیس دستگاه سیاست خارجی ایالات متحده را در عمل انجام شده قرار دهد. در این باره رسانه رژیم صهیونیستی روز پنجشنبه گزارش کرد ارتش این رژیم در برخی مناطق نوار غزه وارد مرحله سوم جنگ شده است. به گزارش ایسنا، در حالی که رژیم صهیونیستی آغاز مرحله سوم جنگ را به شکل رسمی اعلام نکرده اما نحوه عملکرد ارتش این رژیم در نوار غزه از جمله کاهش تعداد نیروهایش نشاندهنده این است که این مرحله آغاز شده است.
ادامه مطلبجلال خوش چهره در یادداشتی می نویسد: لازم است تهران دستور کار خود را بر بستری از واقعیتها تعریف کرده و بهرهمند از فرصتها برای بازگشت به جامعه جهانی شود. این امر ممکن نیست، مگر ایدههای قدرتمند جایگزین رویکردهایی شود که تا پیش از این ناکارآمدی خود را به اشکال مختلف نشان داده است. مهمترین اقدام، به دست گرفتن ابتکار عمل به عنوان یک متغیر تأثیرگذار به جای تابع شدن در قبال حوادثی است که به آن تحمیل میشود.
ادامه مطلبدر حالی سیدابراهیم رئیسی بامداد امروز (دوشنبه)، تهران را به مقصد نیویورک برای حضور و سخنرانی در هفتادوهشتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل ترک کرد که بلومبرگ مدعی شده امروز توافق تهران – واشنگتن بر سر تبادل زندانیان انجام خواهد شد. اگر ادعای بلومبرگ درست باشد، قرار است امروز دوشنبه ۲۷ شهریور/ ۱۸ سپتامبر، تبادل زندانیان دوتابعیتی و دسترسی ایران به شش میلیارد دلار پول بلوکهشدهاش انجام شود. همزمان به موضوع آزادی پنج زندانی ایرانی در آمریکا هم اشاره شده است.
ادامه مطلب