مشکلات روسیه با غرب به آغاز دوران پس از جنگ سرد بازمی‌گردد. مشکلات ایران با غرب نیز سابقه‌ای طولانی دارد. بنابراین، ایران و روسیه بی‌اعتمادی عمیق و ریشه‌داری نسبت به نظم غربی (و اصلاحات مورد حمایت غرب) دارند
ادامه مطلب
علی رضوانپور در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در حالی که روسیه ترجیح می دهد توجه غرب از اوکراین منحرف شود، درگیری مستقیم اسرائیل و ایران آسیب پذیری های آن را در خاورمیانه آشکار می کند.
ادامه مطلب
صادق ملکی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: با حمایت مجدد روس ها از ادعا و سیاست امارات در ارتباط با جزایر سه گانه که نقض آشکار تمامیت ارضی ایران بوده، دیگر نه تنها نگاه منفی ایران نسبت به روس ها عمیق تر شده بلکه بخاطر گذشته تاریخی و سیاست های مسکو در قبال منافع ایران، در بخش مهمی از بستر اجتماعی ایرانیان این نگاه منفی همراه با نفرت و کینه شده است.
ادامه مطلب
سطح وابط با بزرگترین همسایگان، از گروه "دولت های دوست" ثابت است. به ویژه، روابط با ایران "تعامل مبتنی بر اعتماد" و روابط با ترکیه "مشارکت دوجانبه سودمند" نامیده می شود. همین گروه شامل عربستان سعودی، مصر و "سایر کشورهای عضو سازمان همکاری های اسلامی با در نظر گرفتن میزان حاکمیت و سازنده بودن سیاست آنها در قبال روسیه" است.
ادامه مطلب
ایران ساده لوح نیست بلکه یک رویکرد بسیار عملگرایانه را در قبال مسکو پی می گیرد. از نظر تهران، روسیه تنها یک عنصر در تلاش های وسیعترش برای ایجاد یک سیاست خارجی متنوع است که شامل تحکیم پیوندها با همسایگان یوروآسیایی و نزدیکی اخیر با عربستان سعودی می شود. از نظر تهران، پیوندهای نزدیکتر با روسیه به عنوان مقوم یک نظم واقعا چندقطبی یوروآسیایی با توانایی فزاینده مانور و حوضچه بزرگتری از گزینه های سیاست خارجی ارزیابی می شود.
ادامه مطلب
علی ودایع در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: جمهوری اسلامی همواره به روسیه نگاه «رفیق استراتژیک» داشته است اما روس ها تعبیر به «دوست خوب» کرده اند. تخاصم با ایالات متحدده نقطه اشتراکی است که طرفین را به سمت توسعه همکاری‌ها سوق می دهد اما کرملین بر اساس منافع راهبردی و نه نگاه ایدئولوژیک رفتار می کند.
ادامه مطلب
کوریدور شمال – جنوب، پروژه ای از مسیر چند وجهی است که روسیه را به بنادر ایران در خلیج فارس متصل می کند که از طریق آن، محموله به کشورهای خاورمیانه و جنوب آسیا ارسال می شود. ترافیک بار در امتداد کریدور در حدود ۱۵ میلیون تن است که تا سال ۲۰۳۰ میلادی برنامه ریزی شده است که آن را به ۴۱ تا ۴۵ میلیون تن افزایش دهد.
ادامه مطلب
علاوه بر پیامدهای جغرافیایی – اقتصادی و ژئوپلیتیکی برای همکاری ایران و روسیه یا هر گونه خللی در این همکاری، یک نتیجه محتمل دیگر هم در شرایط جاری بویژه ذهن ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه را مشغول می دارد. ایران با احتیاط و برنامه‌ریزی دقیق، نفوذ خود را در مناطق مسلمان نشین جمهوری فدرال روسیه افزایش داده و پوتین نگران است که تلاش بُرنده تر ایران در این مناطق ممکن است روابط تهران با کرملین را به خطر اندازد. اگر رابطه تهران – مسکو گسسته شود یا حتی اگر تهران بخواهد پیامی به مسکو درباره هزینه این پیامدها بدهد، آنگاه احتمالاً ایران سطح تلاش خود را در این زمینه افزایش می‌دهد که نتایجی غیرقابل پیش بینی برای ثبات داخلی روسیه و حتی یکپارچگی سرزمینی آن به همراه دارد.
ادامه مطلب
محمد رضا لشینی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در مدت اخیر منتهی به جنگ اوکراین بود که گفته شد تعداد ۲۴ فروند سوخو ۳۵ که در واقع برای ارتش مصر ساخته شده بودند را قرار است روسیه به ایران تحویل بدهد اما با این حال هنوز هم ما شاهد تحویل این جنگنده‌ها نبوده‌ایم. چندین دلیل را برای عدم تحویل سوخو ۳۵ها به ایران می توان در نظر گرفت که احتمالاً هر کدام از این‌ها یا ترکیبی از تمام این گمانه‌ها می‌توانند صحیح باشند؛ یکی از این‌ها این است که اسرائیل روسیه و دولت پوتین را تحت فشار قرار داده که این جنگنده‌ها را به ایران تحویل ندهند تا آنها هم از اوکراین حمایت نظامی نکنند و این با توجه به رابطه بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه محتمل به نظر می رسد. همچنین شاید احتمال دادن جنگنده های اف ۱۶ به اوکراین مطرح باشد که روسیه را مجاب کرده است این جنگنده ها را به ایران ندهند و در عوض اف ۱۶ هم به اوکراین تحویل داده نشود؛ فلذا روسیه هم از کارت تحویل جنگنده‌ها به ایران برای امتیازگیری از غرب استفاده می‌کند، به عبارت دیگر روسیه عملاً ما را شریک استراتژیک خودش نمی داند بلکه تنها یک شریک تاکتیکی می داند.
ادامه مطلب
وظیفه روسیه در این زمینه، تقویت نگرش مثبت بلند مدت در ایران نسبت به همکاری های دوجانبه است، اما ایجاد انتظارات واقع بینانه در مورد سرعتی که مشارکت در زیرساخت های چنین همکاری هایی می تواند به نتیجه برسد. ما به سه تا هفت سال کار سخت و هماهنگ نیاز داریم تا افزایش چند برابری همکاری های اقتصادی روسیه و ایران را شاهد باشیم.
ادامه مطلب
وحید کریمی و علی موسوی خلخالی در یادداشت مشترکی در دیپلماسی ایرانی می نویسند: مقام معظم رهبری در ابتدای سال جاری و در سخنرانی خود در حرم مطهر رضوی در یک فروردین نیز گفتند: «ما حضور در جنگ اوکراین را قاطعاً و صریحاً رد می‌کنیم و ابداً چنین چیزی صحت ندارد. جنگ اوکراین را آمریکا برای گسترش ناتو به شرق راه انداخت و اکنون نیز در حالی که مردم اوکراین گرفتار و دچار مشکلات هستند، بیشترین سود را از جنگ، آمریکا و کارخانجات اسلحه‌سازی آن می‌برند و به همین علت، مانع کارهای لازم برای خاتمه جنگ می‌شوند.» این اظهارات مقام معظم رهبری مانند فتوای حرام بودن استفاده از تسلیحات هسته ای باید فصل الخطاب دستگاه دیپلماسی و دولت جمهوری اسلامی باشد و از آن بهره برداری مفید شود.
ادامه مطلب
ممکن است که دو کشور در بازار نفت و گاز با هم رقابت کنند اما روسیه، دست کم فعلا، برنده این رقابت است و با توجه به افزایش تجارت دو کشور از گذر کریدور شمال جنوب، دستاوردهای مسکو در مجموع از تهران بیشتر خواهد بود.
ادامه مطلب
امروز، روسیه آماده گسترش همکاری با ایران از جمله، در بخش مالی است. پیش از این، از ایجاد شبه ارز روسیه و ایران با پشتوانه طلا خبر داده شده بود.
ادامه مطلب
در کل، ۱۵ تا ۲۰ برند ایرانی وارد بازار می شوند. نمایندگان آنها مذاکره با مدیران مراکز خرید و وزارت صنعت و تجارت روسیه را انجام داده اند و قرار است به زودی همگی وارد بازارهای روسیه شوند. یکی از تولید کنندگان حتی اولین قرارداد برای عرضه کالا را به پایان رسانده است. ارزش این قرارداد ۱۵ میلیون دلار تخمین زده می شود.
ادامه مطلب
اردوان امیراصلانی در یادداشتی می نویسد: در واقع، تهران با داشتن نیروی ضربتی عظیم و مهم‌تر از همه سیستم حفاظتی از حریم هوایی و قلمرو خود، اکنون می‌تواند در برابر هرگونه حمله خارجی، به‌ویژه از جانب اسرائیل از خود دفاع کند.
ادامه مطلب
رجب صفراف، مدیر ارشد مرکز مطالعات ایران معاصر، معتقد است که در حال حاضر، توان فناوری تهران بسیار بالاست، اما هنوز موفق نشده است، به طور کامل، جایگزین شرکای غربی در صنعت هوانوردی روسیه شود.
ادامه مطلب
احمد زیدآبادی در یادداشتی می نویسد: واقعیت این است که آقای جاگاریان در دفاع از سیاست و منافع کشورش سخنانی بر زبان می‌آورد که برای ما ناخوشایند است دلیل این مسئله این است که اصل منافع و سیاست روسیه در بسیاری جهات برای‌مان ناخوشایند است. این ناخوشایندی اما لزوماً به معنای دخالت لوان جاگاریان در امور داخلی ایران نیست.
ادامه مطلب
ابتکار کنونی سیاست نگاه به شرق ایران باید با توجه به یک چنین پیش زمینه پیچیده سیاسی مورد ارزیابی قرار گیرد. روشن است که این ابتکار از حمایت مقام معظم رهبری برخوردار است. آیت الله خامنه ای چند سال پیش در جمع شخصیت های دانشگاهی گفته بود: «ایران باید به شرق نگاه کند، نه به غرب. امید بستن به غرب یا اروپا ما را دون خواهد کرد چون باید به آنها التماس کنیم و آنها هیچ کاری نکنند.» با این حال، در شرق برخلاف غرب هیچ پلتفرم منطقه ای عمده سیاسی یا اقتصادی وجود ندارد. ایران از سال ۲۰۰۵ در سازمان همکاری شانگهای عضو ناظر بوده است، اما چین در تبدیل سازمان به یک پلتفرم ضدآمریکایی احتیاط کرده و به نظر نمی رسد تمایلی به ارتقاء عضویت ایران داشته باشد. سایر پلتفرم ها مانند آ.سه.آن یا انجمن همکاری های آسیای جنوبی هم برای ایران مناسب نیست. بنابراین سیاست نگاه به شرق اساسا به افزایش روابط سیاسی و اقتصادی ایران با کشورهای کلیدی شرق وابسته خواهد بود.
ادامه مطلب
تفاوت ها در منافع در سوریه پسا جنگ نشان داد که مسکو و تهران دیدگاه های متفاوتی دارند و اهداف متضادی را در خاورمیانه دنبال می کنند. با این حال، آنها پتانسیل بالایی برای تعامل در زمینه جهانی یا اوراسیایی دارند. روسیه در آستانه لغو تحریم ها در سال ۲۰۱۶ به ادغام ایران در سطح منطقه ای و بین المللی تشویق کرد.
ادامه مطلب
همکاری اقتصادی - مسکو به طور دائم قصد خود را برای توسعه همکاری های اقتصادی با تهران به رغم تحریم های واشنگتن اعلام کرده است. با این حال، در واقعیت گردش تجارت دو جانبه در سطح متوسط باقی مانده است. سهم ایران در تجارت خارجی روسیه در سال ۲۰۱۸ تنها ۰.۲ درصد بود که و ایران در فهرست شرکای تجاری خارجی روسیه در رتبه ۵۰ قرار گرفت و این در حالی بود که ایران در سال ۲۰۱۷ در جایگاه ۴۸مین شریک تجاری روسیه قرار داشت. فرصت های اقتصادی روسیه در مقایسه با چین که از سال ۲۰۰۸ شریک اصلی صادرات ایران بوده و یا حتی با آلمان و هند، اهمیت چندانی ندارد.
ادامه مطلب
برجام را می توان هم یکی از مهمترین دستاوردهای دیپلماتیک قرن ۲۱ دانست و هم یکی از بزرگ ترین ناامیدی های آن. آنهایی که توافق را ستونی می دانستند که آینده منع گسترش تسلیحات هسته ای به آن تکیه دارد، اکنون دریافته اند که اشتباه می کردند. پس از خروج آمریکا از توافق در مه ۲۰۱۸، تلاش های سیاستمداران و دیپلمات ها برای هماهنگ سازی منافع و مواضع درباره توافق هسته ای به نتیجه قابل توجهی نرسید. ۱۵ سال تلاش سه کشور اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان) برای محدود کردن برنامه هسته ای ایران با برجام و اولین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی مبنی بر تعهد ایران به توافق به انجام رسید، اما این فقط تا زمان خروج آمریکا از برجام بود.
ادامه مطلب
ایران چندین قرن است که از درگیری بین قدرت های بزرگ به نفع خود استفاده می کند. این امر در طی سال ها موجب عدم اعتماد بین روسیه و ایران شده است. و اگرچه فعل و انفعالات بین مسکو و تهران شکل جدیدی به خود گرفته، اما بار الگوهای تاریخی هنوز بر روابط آنها سنگینی می کند. تلاش های مشترک و هماهنگ موفقیت آمیز دو کشور در زمینه های مختلف مانند مشارکت در عملیات سوریه، مبارزه با تروریسم و توافق هسته ای ایران، گمانه زنی ها درباره احتمال ایجاد یک اتحاد جدید منطقه ای افزایش دادند، اما این ارزیابی صرفا منعکس کننده انتظارات است و نه واقعیت ها.
ادامه مطلب
اگرچه در گزارش های مربوط به مرگ غرب اغراق شدیدی وجود دارد، اما شکی نیست که جهان شاهد تغییر قدرت جهانی است. در حالی که روندهای اقتصادی، مالی و جمعیتی کنونی در حال شکل دادن به «قرن آسیا» هستند، قدرت های غربی هنوز در انکار به سر می برند و با کوته اندیشی، سیاست های ملی گرایانه ای را به اجرا می گذارند که در نهایت روند فرسایش اولویت جهانی بلوک غرب را تشدید می کنند.
ادامه مطلب
رویکرد تهران به منطقه دریای سیاه به دلایل مختلف ایدئولوژیک و ژئوپلیتیک دست کم از اوایل سال ۲۰۰۰ و شاید حتی پیش از آن، منفعلانه و بیشتر متمرکز بر تلاش برای نفوذ در جهان عرب و در جست و جوی فرصت های اقتصادی در خاور دور و به ویژه در چین بوده است. ایران در حال حاضر با دو کشور بزرگ ساحلی دریای سیاه روسیه و ترکیه روابط فعال و قوی دیپلماتیک و اقتصادی دارد، اما در هیچ کدام از این دو مورد، روابط مبتنی بر استراتژی همه جانبه ایران در دریای سیاه نیستند. در واقع، تهران برای این منطقه یک استراتژی جامع و واحد ندارد.
ادامه مطلب
شاید ایران به دلیل ضرورت ناشی از شرایط جغرافیایی آن یک شریک ناگزیر برای ابتکارعمل کمربند و جاده چین یا کوریدور بین المللی شمال-جنوب روسیه تلقی شود، اما روس ها و چینی ها به وضوح تمایلی برای نزدیک شدن بیشتر به جمهوری اسلامی ندارند. مشکلات سیاست خارجی ایران به درگیری آن با ایالات متحده محدود نمی شود و شمار زیادی از کشورهای دیگر در غرب آسیا یا کشورهای عربی خلیج فارس و همچنین اسرائیل را نیز در بر می گیرد و چین و روسیه نمی خواهند به دلیل سیاست خارجی انقلابی ایران وارد درگیری ها شوند.
ادامه مطلب
در میانه اعمال فشارها از سوی رئیس جمهوری جو بایدن برای احیای برجام و امتناع دولت جدید آمریکا از لغو تحریم های اعمال شده توسط دونالد ترامپ، ایران بیش از پیش در صدد جلب حمایت دیپلماتیک روسیه و چین برآمده است. روسیه و چین که هر دو از امضا کنندگان برجام هستند، از ایران در برابر سیاست «اعمال فشار حداکثری» آمریکا حمایت و به این کشور مسیرهای نجات صادرات و حمایت دیپلماتیک ارائه کردند. از زمان روی کار آمدن بایدن، مسکو و پکن بارها بازگشت «بدون قید و شرط» واشنگتن به توافق با تهران را خواستار شده اند.
ادامه مطلب
دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، در چهار سال گذشته بیش از آنکه سیاست خارجی را دنبال کرده باشد، به دنبال مجازات ایران بوده است. دولت جدید جو بایدن احتمالا امیدوار است که بتواند آسیب ها را معکوس کند و تعامل سازنده ای با ایران داشته باشد، اما خیلی زود در خواهد یافت که ایران بسیار تغییر کرده است. جمهوری اسلامی برای بهبود موقعیت نظامی و تقویت اقتصاد خود با جمهوری خلق چین و فدراسیون روسیه متحد شده و در نتیجه این همکاری، ایران نسبت به گذشته چه در برابر کارزار «اعمال فشار حداکثری» ترامپ و چه در رابطه با تعامل مورد انتظار بایدن، کمتر مورد تهدید و مستعد سازش است.
ادامه مطلب
ایران در چهار سال گذشته آرام و منفعل ننشسته و در انتظار از سرگیری توافق هسته ای نمانده است. در مقابل، جمهوری اسلامی برای بهبود موقعیت نظامی و تقویت اقتصاد خود با جمهوری خلق چین و فدراسیون روسیه متحد شده است. چین و روسیه در حال حاضر از زیرساخت های نفتی و بندری گرفته تا توانایی های دفاعی، تماما درگیر امور ایران هستند. نتیجه این همکاری عمیق این بوده است که ایران نسبت به گذشته چه در برابر کارزار «اعمال فشار حداکثری» ترامپ و چه در رابطه با تعامل مورد انتظار بایدن، کمتر مورد تهدید و مستعد سازش است.
ادامه مطلب
ایران و روسیه برای کاهش نفوذ آمریکا در خاورمیانه تلاش می کنند و این در حالی است که ایالات متحده اساسا اهرمی برای مقابله با نفوذ روز افزون چین و روسیه در منطقه ندارد.
ادامه مطلب
روابط روسیه با ایران عمدتا مبتنی بر ملاحظات ژئوپلیتیک است. نخبگان حاکم در روسیه ایران را یک شریک دشوار، اما ضروری می دانند که منافع مشترک بسیاری با آن دارند؛ شریکی که زبان سیاست گذاری قدرت را درک می کند و تمایل خود را به مصالحه جویی عملگرایانه در مواردی که منافع مسکو و تهران با یکدیگر متفاوت است، نشان داده. پایه و اساس مشارکت استراتژیک روسیه و ایران، منافع مشترک هر دو کشور در کاهش قدرت و نفوذ آمریکا هم در خاورمیانه و هم در سراسر جهان است.
ادامه مطلب