اعلام آمادگی تروئیکای اروپایی برای فعال کردن مکانیسم ماشه به موازات موافقت تهران برای همکاری بیشتر با آژانس
گرگ و میش هسته ای
دپلماسی ایرانی: در میانه تحولات خاورمیانه و در حالی که توجهات به سوریه معطوف است، نماینده‌های انگلیس، آلمان و فرانسه در سازمان ملل طی نامه‌ای به شورای امنیت که روز ششم دسامبر (۱۶ آذر) تنظیم شده است، از آمادگی خود برای فعال کردن مکانیسم ماشه به منظور بازگشت قطع نامه های شورای مانتی خبر دادن و مدعی شدند که، «تهران باید برنامه هسته‌ای خود را کاهش دهد تا فضای سیاسی مساعد برای پیشرفت معنادار و یافتن راه‌حل از طریق مذاکره ایجاد کند.»
بنابر گزارش شرق و به نوشته رویترز، این کشورها توانایی انجام چنین اقداماتی را در ۱۸ اکتبر سال آینده، زمانی که قطع نامه ۲۲۳۱ سازمان ملل منقضی می‌شود، از دست خواهند داد. این قطع نامه توافق ایران با انگلیس، آلمان، فرانسه، ایالات متحده، روسیه و چین را که موجب آن تحریم‌ها علیه ایران در ازای محدودیت‌هایی بر برنامه هسته‌ای این کشور لغو شد، تایید می‌کند. به نوشته ایسنا، نمایندگان سه کشور اروپایی طرف برجام در ادامه نامه خود با تکیه بر ادعاها درباره ماهیت برنامه هسته‌ای ایران آورده‌اند که، «ما بر عزم خود برای استفاده از همه ابزارهای دیپلماتیک برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای، از جمله استفاده از مکانیسم ماشه (اسنپ بک) در صورت لزوم، تاکید می‌کنیم.» به گفته کشورهای اروپایی، «افزایش ظرفیت غنی‌سازی اورانیوم در ایران هیچ توجیه غیر نظامی ندارد و تلاش می‌کنند با تهدید به فعال کردن مکانیسم ماشه تهران را تحت فشار قرار دهند.»
گفته می شود ارسال نامه مشترک ششم دسامبر پاریس، برلین و لندن به شورای امنیت در واقع پاسخی به نامه‌های اخیر روسیه و ایران بود که خود آن نامه نیز در جواب یادداشت اول بریتانیا، آلمان و فرانسه در ۲۷ نوامبر (۷ آذر) به این شورا (امنیت) محسوب می شود. روسیه و ایران نیز باز هم در این هفته نامه‌های بیشتری را در پاسخ ارسال کردند. امیر سعید ایروانی، نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد روز دوم دسامبر (۱۲ آذر) در نامه‌ای به شورای امنیت از اروپایی‌ها خواست تا «سیاست ناکارآمد و شکست‌خورده فشار و تقابل خود را کنار بگذارند» و گفت که، «باید دیپلماسی را بپذیرند و بر بازسازی اعتماد ضروری برای حل بن‌بست کنونی تمرکز کنند.» واسیلی نبنزیا، نماینده روسیه در سازمان ملل متحد هم در نامه روز سه‌شنبه خود اعلام کرد که، «بریتانیا، آلمان و فرانسه حق ندارند به «بازگشت فوری» تحریم‌ها طبق ماده مکانیسم ماشه استناد کنند و پیشنهاد امکان استفاده از مکانیسم «بازگشت فوری تحریم‌ها» از سوی آنها غیرمسئولانه است.» آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد هم روز سه‌شنبه گزارش دوسالانه خود را درباره اجرای قطع نامه ۲۰۱۵ به شورای امنیت ارائه کرد و هشدار داد که با توجه به وخامت اوضاع در سراسر خاورمیانه، «نیاز اساسی برای راه‌حل صلح‌آمیز برای موضوع هسته‌ای ایران» وجود دارد.
ایران با درخواست افزایش اقدامات نظارتی در فردو موافقت کرد
به دنبال ارسال نامه تروئیکای اروپایی عضو برجام و اعلام آمادگی برای فعال کردن مکانیسم ماشه بود که خبرگزاری رویترز به نقل از گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اعلام کرد که، «ایران با درخواست آژانس برای افزایش اقدامات نظارتی در فردو موافقت کرد.» در گزارش آژانس چنین قید شده که، «با ایران درباره لزوم افزایش سرعت و شدت اقدامات نظارتی در تأسیسات فردو و تأسیسات ذخیره‌سازی مواد هسته‌ای در اصفهان گفت‌وگو کردیم.»
همزمان با ادعای رویترز بود که لارنس نورمن، خبرنگار وال استریت ژورنال هم نوشت که، «چندین مقام تأیید کرده‌اند ایران واقعاً با نظارت‌های بیشتر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای اطمینان از اینکه افزایش تولید ۶۰ درصدی تهران منجر به انحراف مواد شکافت‌پذیر یا حرکت ناگهانی به سمت سطح تسلیحاتی نشود، موافقت کرده است. » در این گزارش آمده که، «از جمله این اقدامات، بازرسی‌های مکرر آژانس از سایت فردو و حضور چند بازرس بیشتر است. سایر تدابیر نظارتی بیشتر نیز لحاظ شده است. » به نوشته انتخاب، وال استریت ژورنال در ادامه نوشته خود به یک نکته احتیاطی اشاره داشت و آورد که، «این نظارت‌های بیشتر به ایران یک اهرم ساده می‌دهد تا در صورت مواجهه با قطع نامه محکومیت، تهدید به لغو این نظارت‌ها کند. اما لازم به ذکر است که چنین اقدامی نقض تعهدات اساسی پادمانی محسوب می‌شود، نه نقض برجام. بنابراین، این مسئله‌ای جدی‌تر خواهد بود.»
*** غریب‌آبادی: تا زمان وجود تحریم‌ها، ایران نظارت‌های بیشتر را نمی‌پذیرد
در حالی رویترز و وال استریت ژورنال خبر از موافقت تهران با افزایش اقدامات نظارتی در فردو می دهند که کاظم غریب آبادی، معاون امور حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه هم با انتشار پیامی در صفحه اجتماعی خود در شبکه ایکس صراحتا عنوان داشت که، «تا زمان وجود تحریم‌ها، ایران نظارت‌های بیشتر را نمی‌پذیرد.» این دیپلمات ارشد ایران در واکنش به اظهارات اخیر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و در ادامه نوشته توئیتری خود تاکید کرد، «اینکه مدیرکل آژانس برای اولین بار به وجود سلاح های هسته‌ای در رژیم صهیونیستی اقرار کرده، موضوعی قابل توجه و مهم است. البته، این اعتراف، وظیفه او و آژانس را بسیار سنگین می کند. صرف اقرار کفایت نمی کند، وی باید وجود چنین سلاح هایی را در دست این رژیم جنایتکار محکوم و خواهان نابودی آنها و همچنین الحاق این رژیم به معاهده عدم اشاعه شود.» البته غریب آبادی ادعای گروسی مبنی بر احتمال اشاعه هسته‌ای (از سوی ایران) را یک موضع کاملا غیرحرفه‌ای و سیاسی توصیف و تاکید کرد که، «مدیرکل آژانس نمی‌تواند بر مبنای احتمالات و حدس و گمان‌ها و مانند مقامات سیاسی کشورهایی که انگیزه‌های سیاسی دارند، هر آنچه صلاح می‌داند را بر زبان بیاورد.» معاون امور حقوقی و بین‌الملل دستگاه دیپلماسی در پایان پیام خود خاطرنشان کرده است که، «ایران متعهد به تعهدات پادمانی خویش است و مادامی که تحریم های ظالمانه برقرار باشند، نظارت‌های بیشتری را که فراتر از تعهدات مقرر خود است، نمی‌پذیرد. از اینرو، مدیرکل می‌تواند چنانچه در فرایند راستی آزمایی انحراف مواد هسته‌ای را مشاهده کرد، آن را مستندا گزارش کند ، نه اینکه حدس و گمان‌های خود را رسانه‌ای نماید.» براساس این گزارش و به نوشته ایسنا، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جریان سخنرانی اخیر خود در مراسم اهدای جایزه نوبل با اشاره به تشدید تقابل بین ایران و رژیم اسرائیل، به بعد هسته‌ای نیز اشاره کرد و گفت که، «در یکسو وجود فرض شده سلاح هسته‌ای مطرح است و در سوی دیگر خطر اشاعه سلاح‌های هسته ای.» وی همچنین بینا داشت که، «سطح غنی سازی ایران به درجه‌ای رسیده است که توجیه آن سخت می‌باشد.»
البته دوشنبه شب هفته گذشته بود که گروسی با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق)، نوشت که، «امروز برای پیگیری دیدار اخیرمان در تهران با وزیر امور خارجه ایران تماس تلفنی داشتم.» آن طور که مدیرکل آژانس بیان کرده، «گفت وگوهای ضروری میان ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی ادامه دارد.» لازم به ذکر است که، «گروسی، آبان‌ماه گذشته در چارچوب همکاری‌های فنی آژانس با ایران، راهی تهران شد و با وزیر امور خارجه، رئیس سازمان انرژی اتمی و رئیس جمهوری کشورمان دیدار کرد.» وی طی سخنانی در جریان آخرین نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ملاقات‌ها با مقام‌های ارشد ایران را سازنده توصیف و ابراز امیدواری کرد که تداوم گفتگوها به حل‌وفصل مسائل پادمانی کمک کند.
شکست گفت وگوهای ژنو
تبادل نامه‌های ایران روسیه در یک سو و تروئیکای اروپایی عضو برجام در سوی دیگر به شورای امنیت سازمان ملل پیرامون پرونده هسته ای کشورمان در حالی صورت می گیرد که دیپلمات‌های اروپایی و ایرانی در اواخر ماه نوامبر با یکدیگر دیدار کردند تا بررسی کنند که آیا می‌توانند تنش‌های منطقه‌ای از جمله تنش‌های پیرامون برنامه هسته‌ای تهران را پیش از بازگشت احتمالی دونالد ترامپ به کاخ سفید کاهش دهند یا خیر. اکنون به نظر می رسد که افزایش شکاف ایران و قاره سبز در این باره می تواند به معنای شکست همان گفت وگوهای ژنو در نظر گرفته شود. در همین راستا وزارت امورخارجه آلمان اوایل هفته گذشته مدعی شد که، «افزایش ذخیره اورانیوم غنی شده ایران تلاش‌های دیپلماتیک برای حل و فصل اختلافات بر سر برنامه هسته‌ای این کشور را بدتر می‌کند.»
این واکنش وزارت امور خارجه املان در واکنش به ادعای ششم دسامبر رافائل گروسی بود که ادعا کرد، «ظرفیت تولید اورانیوم غنی شده با خلوص ۶۰ درصد در ایران به طور چشمگیری افزایش یافته است.» به گفته مدیرکل آژانس، «تصمیم ایران برای تسریع تولید اورانیوم غنی‌سازی شده، پیامی واضح در پاسخ به انتقادات اخیر این آژانس است» و در این رابطه بیان کرد که، «این یک پیام است. این، پیامی واضح در پاسخ به آنچه که احساس می‌کنند فشار است، می‌باشد». وی پیش‌تر مدعی شده بود که ظرفیت تولید اورانیوم غنی‌سازی شده ایران تا خلوص ۶۰ درصد «به‌طور چشمگیری در حال افزایش» است. رویترز نیز ادعا کرده بود که ایران اورانیوم غنی‌سازی شده تا خلوص تا ۶۰ درصد را با نرخ حدود ۵ تا ۷ کیلوگرم در ماه تولید می‌کند.
در سوی دیگر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش ششم دسامبر خود برای اعضای شورای حکام اعلام کرد که ایران فرآیند گازدهی به سانتریفیوژهای پیشرفته موسوم به «آی‌آر۶» در تأسیسات هسته‌ای فردو را آغاز کرده است. به نوشته ایرنا، در این گزارش محرمانه که فرازهایی از آن به رسانه‌های غربی درز کرده، آمده است که، «ایران دوم دسامبر (۱۲ آذر) به آژانس اطلاع داده است که قصد دارد به دو آبشار از سانتریفیوژ آی‌آر۶ که اورانیوم تا غنای ۶۰ درصد تولید می‌کند، اورانیوم غنی‌شده تا خلوص ۲۰ درصد تزریق کند؛ اقدامی که بر اساس این گزارش، ظرفیت غنی‌سازی تا خلوص ۶۰ درصد در ایران را به بیش از ۳۴ کیلوگرم در ماه افزایش خواهد داد. نرخ تولید ماهانه اورانیوم ۶۰ درصد در ایران در گزارش پیشین آژانس، ۴.۷ کیلوگرم بود.» مدیرکل آژانس اتمی در ادامه اعلام کرد که بازرسان این سازمان در ۵ دسامبر (۱۵ آذر) تزریق اورانیوم تا خلوص ۲۰ درصد به دو آبشار سانتریفیوژ آی‌آر۶ با هدف تولید اورانیوم تا غنای ۶۰ درصد را راستی‌آزمایی کردند. در همان روز، بازرسان آژانس اتمی همچنین تزریق اورانیوم ۵ درصدی به ۸ آبشار سانتریفیوژ آی‌آر۶ را راستی‌آزمایی کرده‌اند. بر اساس این گزارش، گروسی از ایران درخواست کرده که دسترسی‌های بیشتری را به بازرسان آژانس ارائه کند تا این سازمان بتواند از نظر فنی تضمین‌های معتبری را درباره عدم سوء استفاده و انحراف مواد هسته‌ای در ایران ارائه کند.
این گزارش‌ها در حالی منتشر می‌شود که جمهوری اسلامی ایران در واکنش به قطعنامه اخیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از راه‌اندازی سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته در مراکز هسته‌ای کشور خبر داده بود. در بیانیه وزارت امور خارجه و سازمان انرژی اتمی آمده است که اقدام ایران، «در راستای صیانت از منافع کشور و توسعه هرچه بیشتر صنعت هسته‌ای صلح‌آمیز، متناسب با نیازهای روز افزون ملی و در چارجوب حقوق و تعهدات ایران وفق موافقتنامه پادمان جامع انجام می‌شود. در این بیانیه تصریح شد که، «در عین حال، همکاری‌های فنی و پادمانی با آژانس، مثل گذشته و در چارچوب موافقتنامه پادمان ادامه خواهد یافت. جمهوری اسلامی ایران همچنان آماده تعامل سازنده با جهات ذیربط بر مبنای اصول و موازین حقوقی بین‌المللی است و سیاست اصولی صیانت از حقوق و منافع ملت بزرگ ایران و توسعه برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز و بومی با جدیت ادامه خواهد یافت.»
وضعیت پرونده هسته ای ایران در آستانه بازگشت ترامپ به کاخ سفید
در شرایطی که شاهد افزایش شکاف سیاسی تهران و اروپا بر سر پرونده فعالیت‌های هسته‌ای ایران هستیم که بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید می‌تواند وضعیت کنونی را حساس‌تر، پیچیده‌تر و در عین حال سخت‌تر کند، خاصه آنکه به ادعای رویترز، رئیس‌جمهور منتخب آمریکا (دونالد ترامپ) در حال بررسی انتخاب ریچارد گرنل، رئیس پیشین اطلاعاتی خود، به‌عنوان فرستاده ویژه برای امور ایران است. این خبر را دو منبع آگاه از برنامه‌های انتقال قدرت اعلام کردند. یکی از افراد آگاه از این بحث‌ها خبر داد که، «او قطعاً یکی از گزینه‌هاست.»
البته تا این لحظه، ترامپ تصمیم نهایی درباره اعضای تیم یا استراتژی مرتبط با ایران، از جمله اعمال تحریم‌های جدید، پیگیری دیپلماسی، یا هر دو برای توقف برنامه هسته‌ای ایران را اعلام نکرده است. تا کنون هیچ‌یک از تیم ترامپ یا گرنل به درخواست‌ها برای اظهار نظر پاسخ نداده‌اند. این برنامه‌های ترامپ تاکنون گزارش نشده بودند. اما انتخاب یک متحد کلیدی برای این موقعیت پیامی به منطقه ارسال می‌کند که رئیس‌جمهور جدید آمریکا ممکن است آماده مذاکره با کشوری باشد که قبلاً او را تهدید کرده بود. در این نقش، انتظار می‌رود گرنل وظیفه گفت وگو با کشورهای داخل و خارج از منطقه درباره مسئله ایران و همچنین ارزیابی امکان مذاکره با تهران را به عهده داشته باشد. در ادامه گزارش رویترز امده که، «رئیس‌جمهور ایران، مسعود پزشکیان، که میانه‌رو محسوب می‌شود، پس از انتخاب ترامپ گفت تهران باید با آمریکا تعامل کند و روابط با این دشمن دیرینه را مدیریت نماید. گرنل پیش تر سفیر سابق آمریکا در آلمان و کفیل اداره‌کننده اطلاعات ملی بود.»
گفتنی است که اخیراً دونالد ترامپ پس از انتخاب دوباره اش به عنوان چهره سال مجله تایم در گفت وگویی با این نشریه احتمال جنگ با ایران را منتفی ندانست و در پاسخ به این پرسش ضدایرانی که، «تهران اخیراً نقشه‌ای برای ترور شما داشته است. احتمال وقوع جنگ با ایران در دوره بعدی ریاست‌جمهوری شما چقدر است؟ عنوان داشت که، «هر چیزی ممکن است. هر چیزی ممکن است. وضعیت بسیار بی‌ثباتی است. فکر می‌کنم خطرناک‌ترین مسئله در حال حاضر این است که زلنسکی تصمیم گرفته، با تأیید رئیس‌جمهور (احتمالاً)، موشک‌هایی به روسیه شلیک کند. فکر می‌کنم این یک تشدید تنش بزرگ است. فکر می‌کنم این یک تصمیم احمقانه است. اما تصور می‌کنم منتظر خواهند ماند تا من وارد کار شوم، قبل از اینکه چیزی اتفاق بیفتد. این را تصور می‌کنم. فکر می‌کنم این کار بسیار عاقلانه‌ای خواهد بود.»
در همین باره نیز وال استریت ژورنال در خبری مهم اعلام کرد که ترامپ و اطرافیانش با توجه به سقوط اسد و ضعیف شدن نیروهای نیابتی ایران در منطقه، اکنون به طور جدی در حال بررسی گزینه حمله به تاسیسات هسته‌ای ایران هستند. همزمان روزنامه عبری هاآرتص نیز در گزارشی به نقل از منابع ارتش اسرائیل مدعی شد که، «انهدام سامانه‌های پدافند هوایی سوریه می‌تواند حمله آتی به تاسیسات هسته‌ای ایران را تسهیل کند.» البته ترامپ به سوالی در خصوص دیدار ایلان ماسک و ایروانی هم اینگونه پاسخ داد که، «نمی‌دانم او (ماسک) با آنها ملاقات کرده باشد. گزارش شده که او با ایرانی‌ها ملاقات کرده است. اما نمی‌دانم. او این را به من نگفته است/شرق
نظر شما :