کنترل تنش در آنکارا

مالک مصدق، روزنامه نگار

دیپلماسی ایرانی: پس از دور جدید تنش‌ها در سوریه، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، سفرهایی را به منظور کنترل تنش به سوریه و ترکیه انجام داد. مسئول سیاست خارجی کشورمان عصر یکشنبه با بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه، دیدار و گفت‌وگو کرد. به گزارش شرق، عراقچی در تشریح محتوای این دیدارش با بشار اسد، «آن (دیدار) را مفید، صریح و دوستانه توصیف کرد که محوریت این دیدار به شرایط جاری در منطقه و سوریه اختصاص داشت». در این دیدار، وزیر امور خارجه تأکید کرد «گروه‌های تروریستی فکر می‌کنند موقعیتی پیش آمده و می‌توانند فعالیتی داشته باشند اما با آنها مقابله خواهد شد». او ادامه داد «درباره جزئیات حمایت‌هایی که باید از سوریه انجام شود، صحبت شد». به گفته عراقچی، «پیام حمایت و پشتیبانی جمهوری اسلامی ایران از کشور و مردم سوریه و شخص بشار اسد را به رئیس‌جمهور سوریه منتقل کردم».

البته ریاست‌جمهوری سوریه هم دیروز در بیانیه‌ای از گفت‌وگوی تلفنی رئیس‌جمهور این کشور با دکتر پزشکیان خبر داد. در بیانیه ریاست‌جمهوری سوریه آمده است «بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه با مسعود پزشکیان، همتای ایرانی خود آخرین تحولات منطقه و همکاری‌های میان دو کشور در زمینه مبارزه با تروریسم را بررسی کردند». طبق این بیانیه، بشار اسد در این تماس تلفنی تأکید کرد «تشدید حملات تروریستی که در حال وقوع است، در راستای تحقق اهداف تلاش برای تجزیه منطقه، تکه‌تکه‌کردن کشورهای آن و ترسیم مجدد نقشه‌ها بر‌اساس منافع و اهداف آمریکا و غرب است». پزشکیان نیز در این تماس تلفنی بر مخالفت کامل ایران با همه تلاش‌ها برای برهم‌زدن ثبات و تمامیت ارضی سوریه تأکید کرد. او همچنین بر آمادگی ایران برای ارائه هرگونه حمایت از سوریه به منظور از‌بین‌بردن تروریسم و خنثی‌کردن اهداف حامیان آن تأکید کرد. گفتنی است که علاوه بر تماس تلفنی رؤسای جمهوری ایران و سوریه، مسعود پزشکیان شامگاه یکشنبه و در تماس‌های مشابهی با محمد شیاع الودانی، نخست‌وزیر عراق و نیز تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر، به بحث و رایزنی درباره تحولات سوریه پرداختند.

در همین حال، خبرگزاری عراقی بغداد الیوم هم مدعی شد که ایران درباره تحولات جاری در سوریه پیامی را برای دولت بایدن ارسال کرده است. به نوشته ایسنا، بغداد الیوم در‌این‌باره به نقل از یک منبع مطلع گزارش داد «ایران ۲۴ ساعت پس از حمله گروه‌های تروریستی به حومه حلب از طریق میانجی‌های عراقی در بغداد پیام کوتاهی به واشنگتن ارسال کرد». این منبع گفت «در این پیام آمده بود که ایران از حمایت از دولت و ملت سوریه دست نخواهد کشید». منبع مذکور بدون ذکر نامش خاطرنشان کرد «پیام ایران حامل موضع تهران درباره تحولات سوریه و اقدام چندین کشور در زمینه آماده‌سازی شرایط برای حملات سازمان‌های تروریستی بود».

در ترکیه چه گذشت؟

پس از سوریه، عباس عراقچی دمشق را به مقصد آنکارا ترک کرد تا با مقامات ترک درباره تحولات سوریه گفت‌وگو کند. به روایت ایرنا، وزرای امور خارجه ایران و ترکیه دیروز دوشنبه در آنکارا دیدار و گفت‌وگو کردند. در دیدار عباس عراقچی و هاکان فیدان، روابط دوجانبه و اوضاع منطقه ازجمله تحولات سوریه و موضوع مبارزه با تروریسم مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت. وزیر امور خارجه ایران پیش از این دیدار در گفت‌وگو با خبرنگاران ایرانی در آنکارا تصریح کرد «ملاقات مفصلی با وزیر خارجه ترکیه خواهم داشت. چرا‌که به هر حال نگرانی‌های مشترک وجود دارد و باید دباره آنها صحبت شود». به گفته او «رایزنی‌های ما با ترکیه همیشه درباره موضوعات مختلف جریان داشته است. خیلی جاها اتفاق نظر داریم و در بعضی جاها اختلاف نظر داریم و طبیعی هست که باید با یکدیگر صحبت کنیم و امیدوار هستم که بتوانیم درباره مسائل منطقه به یک تفاهم و برداشت واحدی برسیم که منجر به ثبات منطقه بشود؛ نه اینکه سوریه یا منطقه دوباره مرکزی برای تروریست‌ها شود».

پس از دیدار فیدان و عراقچی، دو طرف در یک نشست خبری مشترک به تشریح محورهای مذاکرات خود و بیان نقطه نظرات تهران و آنکار درباره تحولات جاری در سوریه پرداختند. وزیر امور خارجه ترکیه در این نشست، ضمن بیان اینکه تحولات سوریه را با همتای ایرانی خود بررسی کردم، گفت: دیدگاه‌های ترکیه و ایران برای نابودی گروه‌های تروریستی تطابق دارد. او به ادامه همکاری با ایران در زمینه مبارزه با تروریسم اشاره کرد و ادامه داد «با همتای ایرانی خود برای تقویت همکاری علیه سازمان‌های تروریستی از‌جمله حزب کارگران کردستان به توافق رسیدم». فیدان تأکید کرد «تفسیر تحولات اخیر در سوریه به دخالت خارجی اشتباه است. دولت ترکیه آماده میانجیگری با گروه‌های مسلح در چارچوب توافق آستانه است». وزیر امور خارجه ترکیه علت تحولات اخیر در سوریه را مشکلات حل‌نشده در طول ۱۳ سال گذشته دانست و افزود «به سازمان‌های تروریستی اجازه نخواهیم داد از فضای بی‌ثباتی در منطقه سوءاستفاده کنند». او ادامه داد «آماده‌ایم تا در هرگونه گفت‌وگویی بین دولت سوریه و مخالفان مشارکت کنیم و هر آنچه را که در چارچوب روند آستانه لازم است، انجام دهیم». فیدان همچنین گفت «آماده‌ایم تا هر آنچه در چارچوب روند آستانه از ما خواسته شود، انجام دهیم».

عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، نیز در نشست مشترک خبری با فیدان متذکر شد «با همتای ترک خود پرونده بازگشت آوارگان سوری به وطن‌شان را بررسی کردم». مسئول سیاست خارجی کشورمان همچنین گفت «ایران و ترکیه بر لزوم توقف حملات اسرائیل به غزه و توقف هدف قرار‌دادن غیرنظامیان توافق دارند». او با بیان اینکه بسیاری از مشکلات منطقه ناشی از دخالت خارجی، اشغال و بی‌اعتنایی به حقوق فلسطینیان است»، بیان کرد «با ترکیه درباره تکمیل روند آستانه به توافق رسیدیم». عراقچی به این نکته هم اشاره داشت که «سازمان‌های تکفیری بار دیگر در شمال سوریه فعال شده‌اند و امنیت و ثبات سوریه را تهدید می‌کنند». سکاندار دیپلماسی ایران بار دیگر بر حمایت کامل تهران از دولت اسد تأکید کرد و ادامه داد «معتقدیم صهیونیسم با فعالیت سازمان‌های تروریستی ارتباط دارد». وزیر امور خارجه ایران این را هم اذعان کرد «با ترکیه بر سر برخی نکات اختلاف نظر داریم، اما برای رسیدن به راه‌حل گفت‌وگو خواهیم کرد». البته وزیر خارجه ترکیه در تماس تلفنی با همتای آمریکایی خود هم تحولات سوریه را بررسی کرد. هاکان فیدان در این تماس با آنتونی بلینکن عنوان کرد «ما به تروریست‌ها اجازه نخواهیم داد تا به ترکیه یا به غیرنظامیان سوری حمله کنند». به ادعای وزیر خارجه ترکیه، «آنکارا علیه تحولاتی است که وضعیت بی‌ثباتی را افزایش می‌دهد، بنابراین آنکارا از کاهش تنش‌ها در سوریه حمایت می‌کند».

 از ورود تحریر‌الشام به تل رفعت در شمال حلب تا اعزام حشد‌الشعبی به سوریه

به موازات تحرکات دیپلماتیک، آخرین تحولات درگیری‌ها در سوریه حکایت از تصرف منطقه‌ای در شمال حلب به دست نیروهای تروریستی می‌دهد. در‌این‌باره گروه تروریستی تحریرالشام مدعی شد که شهر تل رفعت در شمال حلب را که در کنترل یگان‌های مدافع خلق کُرد بود، به تصرف خود درآوردیم. منابع خبری پیش‌تر گزارش داده بودند که گروه‌های مورد حمایت ترکیه محاصره‌ای بر تل رفعت، شهری که تحت کنترل «نیروهای دموکراتیک سوریه (ائتلاف کردها) قرار دارد، اعمال کرده‌اند و حمله آنها همچنان ادامه دارد. مخالفان سوری همچنین از تسلط بر پایگاه هوایی منگ و برخی روستاهای حومه حلب و تل رفعت خبر دادند. لازم به ذکر است که تل رفعت یک منطقه کردنشین در شمال سوریه است. این منطقه در استان حلب و در شمال غربی سوریه قرار دارد و به‌ویژه برای کردها اهمیت زیادی دارد. این منطقه در نزدیکی مرز ترکیه قرار دارد. تل رفعت به دلیل موقعیت استراتژیک خود بین مناطق کردنشین شمال سوریه، مانند عفرین و منبج، و نزدیکی به مرزهای ترکیه برای نیروهای کرد از اهمیت بالایی برخوردار است.

هم‌زمان المیادین هم در‌باره تحولات میدانی سوریه گزارش داد «ارتش این کشور (سوریه) در حال تأمین امنیت شهرک‌های طیبه الإمام، حلفایا و قلعه المضیق در شمال و شمال غربی حماه است و نیرو‌های «دموکراتیک سوریه» (ائتلاف کرد‌ها که مورد حمایت آمریکاست)، مناطق تحت کنترل خود در حومه شمالی حلب را به گروه‌های مسلح موسوم به «ارتش ملی سوریه» واگذار کرده‌اند. بنا بر اعلام المیادین، این مناطق شامل تل رفعت، حربل، ام حوش، احرص، کفرنایا، دیرالجمال، عقیبه، الزیاره، کفین، مسقان و فافین در حومه حلب است. مساحت مناطق واگذار‌شده از طرف «نیرو‌های دموکراتیک سوریه» (ائتلاف کرد‌ها که مورد حمایت آمریکاست) به گروه‌های تحت حمایت ترکیه بین صد تا ۱۵۰ کیلومتر مربع برآورد می‌شود. در این گزارش آمده «درخواست‌های کمک از شهر حلب و حومه شمالی آن برای نجات غیرنظامیان پیش از ورود مسلحان و ایجاد گذرگاه‌های امن برای تخلیه شهر دریافت شده است». المیادین ادامه داد «استان‌های ادلب و حلب به میدان جنگ آزاد میان گروه‌های مسلح و ارتش سوریه که مواضع دفاعی خود را تثبیت کرده، تبدیل شده‌اند. گروه‌های مسلح در شهر السفیره بیش از ۱۰ هزار غیرنظامی را گروگان گرفته و مانع خروج آنان می‌شوند».

طبق این گزارش، «ارتش سوریه در خطوط حمله اطراف خان شیخون در جنوب ادلب و حومه حمص تمرکز دارد و حملات هوایی سوریه بر مواضع مسلحان در مرکز شهر ادلب دوباره آغاز شده است». گروه تروریستی تحریرالشام هم ادعا کرد «روستا‌های ام حوش، الوحشیه، فافین و سد الشهباء در حومه شمالی حلب را به تصرف خود درآورده است و همچنین روستا‌های الحسامیه، ام‌العمد و تل‌رحال در حومه شمالی حلب به اشغال آنها درآمده است». به ادعای تحریرالشام، «۱۲ روستا در حومه شمالی حلب پس از درگیری با یگان‌های مدافع خلق کرد، به تصرف انها درآمده و تجمع افسران در قله کوه زین‌العابدین در حومه حماه را با پهپاد هدف قرار داده است». رویترز هم به نقل از دو منبع نظامی سوری ادعا کرد «گروه‌های نزدیک به ایران از عراق برای کمک به نیرو‌های سوری در نبرد وارد سوریه شدند». البته دراین‌باره دیده‌بان حقوق بشر سوریه هم مدعی شده است «نیرو‌های کمکی حشد‌الشعبی برای پشتیبانی از نیرو‌های سوریه در نبرد‌های حلب، وارد سوریه شدند». البته خبرگزاری رویترز به نقل از منابع خود افزود «نیرو‌های یگان‌های مدافع خلق کُرد از بخش‌های شمال شرقی شهر حلب طبق توافقی با گروه‌های مسلح عقب‌نشینی می‌کنند»./شرق