میدان و دیپلماسی در خدمت اقتصاد دریا محور

نویسنده: کیوان محله ای، کارشناس اقتصاد بین الملل و عضو اندیشه ورز اندیشکده ترند

دیپلماسی ایرانی: در حال حاضر، اقتصاد دریا محور بزرگترین فرصت توسعه اقتصادی پیش روی ایران بوده و سرمایه گذاری و توسعه آن اجتناب ناپذیر است. نصف جمعیت جهان در فاصله حداکثر ۲۰۰ کیلومتری سواحل نزدیک به آب‌های آزاد زندگی و از مزایای نامحدود اقتصادی آن بهره برداری می کنند، به طوری که اکثر شهرهای پرجمعیت و مهم جهان در سواحل یا نزدیک سواحل متصل به آب های آزاد واقع شده اند.

اقتصاد دریا محور، تا به امروز در کشور ما حدودا نادیده گرفته شده، اما با تغییرات جدید در نظم جهانی و نقش آفرینی پررنگ جمهوری اسلامی ایران در شکل گیری این نظم نوین، توسعه و تثبیت اقتصاد دریا محور روز به روز ضروری تر می شود.

نقش نظامی

ایجاد امنیت و ثبات پایدار اولین و مهم ترین قدم در تثبیت و بهره برداری از اقتصاد دریاست. نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران همراه با متحدین منطقه ای خود در غرب آسیا موفق شده اند که پس از قرن ها، مجددا نقش کلیدی ایران اسلامی در ایجاد ثبات و امنیت دریایی را احیا کنند. این قدرت امنیت آفرین دریایی دارای سه ضلع است: نخست با کنترل مستقیم تنگه هرمز و تنگه باب المندب، دوم با رصد و حضور نظامی در اقیانوس هند و شرق دریای مدیترانه و سوم با داشتن تکنولوژی ساخت و استفاده بی بدیل ناوگان دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در غرب آسیا. 

امیر دریادار شهرام ایرانی، فرمانده نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در ۲۸ مهر ماه ۱۴۰۳ و در حاشیه رزمایش مرکب دریایی آیونز به میزبانی ایران اظهار داشت: به برکت انقلاب اسلامی و خون پاک شهدای عزیزمان، جمهوری اسلامی ایران متولی امنیت اقیانوس هند است. وی همچنین افزود: نیروی دریایی ارتش و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، امنیت و ثبات شمال اقیانوس هند را برای کشتیرانی و ناوگان تجاری کشور برقرار کرده اند و با اقتدار شاهرگ اقتصادی کشور فعال است.

نقش دیپلماتیک

با شروع تغییر در نظم جهانی و ایفای نقش موثر و مستمر جمهوری اسلامی ایران در این تغییر، کریدورهای تجاری جدید و مهمی در حال شکل گیری و گاهی به روز رسانی هستند. کشور عزیزمان نیز به عنوان شاهراه مواصلاتی در مرکز این کریدورها قرار داشته و جزئی بی بدیل از شریان بازرگانی جهان است. با عضویت در سازمان بریکس و اتحادیه شانگهای، همچنین رایزنی و همکاری های دیپلماتیک با کشورهای دیگر، سواحل کشور عزیزمان نقش کلیدی ای در توسعه تجارت دریایی و شکوفایی اقتصادی برای ایران، منطقه غرب آسیا و حتی جهان خواهد داشت.

چالش ها

در حال حاضر بسیاری از کشورهای جهان، سهم عمده ای از تولید ناخالص داخلی خود را از دریا تامین می کنند، در این میان ویتنام و چین با بیش از ۵۲ درصد در صدر قرار دارند، ولیکن جمهوری اسلامی ایران صرفا حدود ۹ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را از دریا تامین می کند که با توجه به پتانسیل ها و ظرفیت های موجود کشور، رقم بسیار پایینی تلقی می شود‌.

توسعه و بهره برداری از اقتصاد دریا محور در کشورمان، به سرمایه گذاری در بخش های ذیل بالاخص در سواحل جنوبی ملزم است: گردشگری دریایی و ساحلی، حمل و نقل دریایی، انرژی های تجدید پذیر، آبزی پروری و شیلات، بیوتکنولوژی دریایی، معدن کاری دریایی، توسعه بنادر، کشتی سازی، توسعه زیرساخت های ریلی و در نهایت استقرار جمعیت در سواحل جنوبی.

توسعه و سرمایه گذاری در اقتصاد دریا محور که یکی از ابتکارات اصلی برنامه هفتم توسعه نیز هست، ممکن نیست مگر با مشارکت فعال و جدی بخش خصوصی و مساعدت و پیگیری بخش عمومی کشور و در این بین اراده ای ملی برای به خروش در آوردن امواج اقتصاد دریا نیاز است.