کیسینجر، رونالدوی روابط بین الملل

نویسنده: محمدحسین واحدی، کارشناس ارشد علوم سیاسی

دیپلماسی ایرانی: هنری آلفرد کیسینجر بی شک یکی از نظریه پردازان روابط بین‌الملل، نه فقط در جنگ سرد بلکه برای تمامی دوران هاست. او کسی است که نبوغ و شم سیاسی منحصر به فردی داشت و توانست رویدادهای مهمی را در عرصه تحولات جهان پیش بینی کند.

کیسینجر یک یهودی و سرباز آمریکایی در دوران جنگ جهانی بود که در سال ۱۹۳۸ به همراه خانواده خود از  آلمان نازی گریخت و به آمریکا مهاجرت کرد و در آنجا به دانشگاه رفت و تحصیلات تکمیلی خود را زیر نظر ویلیام یاندل الیوت در هاروارد گذراند.
او یکی از نظریه پردازان واقع گرا در طول تاریخ معاصر محسوب می شود به طوری که جهان سیاست در نگرش او، مانند ماکیاول و هابز، اخلاقیات معنا ندارد. یک جمله ماندگار از او نیز همیشه در اذهان باقی مانده است: "یک حکومت نباید برای حفظ خود به اخلاقیات توجه خاصی داشته باشد"؛ این نگاه ماکیاولیستی باعث شد تا مردم جهان به او لقب شیطان را بدهند. در حالی که بعضی نیز او را ناجی و یک فرشته می دانند. فرشته ای که ثبات در روابط بین کشورها و ایجاد صلح و نظم بین المللی در سال های مختلف را موجب شد.

کیسینجر یک واقع گرا در نظام بین الملل محسوب می شود؛ همچون مرشایمر و مورگنتا. هرچند واقع گراها جهان را مانند یک جنگل می بینند و به صورت یک تراژدی آنارشی گونه و بیشتر بر بازدارندگی تاکید می کنند، اما کسینجر این طور نبود که بر قدرتمند بودن نظامی کشورها صرفا تاکید داشته باشند. او به دیپلماسی نیز همانند یک سلاح قدرتمند به عنوان یک عامل بازدارندگی نیز تاکید داشت و با توجه فعالیت هایی که داشت می توان فهمید که او با استفاده از ابزار دیپلماسی به عنوان یک عامل تعیین کننده توانسته روابط بین کشورها را به صورت متعادل تنظیم کند تا توازن قوا برقرار شود. به خودی خود این یک ویژگی کیسینجر در برابر ویژگی های بد و این جهانی اوست.

از اقدامات او می توان به کاهش دادن به تنش های جنگ سرد با قانع کردن طرفین درگیر منازعه به امضای پیمان سالت اشاره کرد. او همچنین در زمانی که در دولت آمریکا حضور داشت بعد از عادی سازی روابط با چین تلاش زیادی برای انتقال فناوری غربی نظامی به این کشور کرد. با تلاش های کیسینجر سیستم های کامپیوتری پیشرفته از آمریکا و یا مثلا موتورهای جت ساخت انگلستان به دست چین رسید. هواپیمای JH 7 ساخت چین از موتورهای ساخت انگلیس بهره می برد. چینی ها همیشه از او به خوبی یاد می کنند.

علاوه بر این او از زمان جنگ جهانی اول جنگ های زیادی را تجربه کرد. حتی خود در جنگ جهانی دوم حضور مستقیم داشت. او به خوبی می‌دانست که یک جنگ را چگونه شروع کند و آن را چطور باید تمام کرد. این کیسینجر بود که با آگاهی و تجربیات سرشار خود توانست روابط بین‌الملل را هم در علم و عمل بهبود ببخشد و آن را به روز و کارآمدتر کند. دهه های ۱۹۶۰ تا ۱۹۷۲ نقطه اوج و عصر طلایی کیسینجر به حساب می آمد. با توجه به فعالیت های دیپلماتیکی که داشت از جمله اقدامات او در آن دوران می توان به محدود سازی سلاح های استراتژیک هسته ای میان آمریکا و شوروی معروف به پیمان سالت و همچنین برقراری رابطه میان ایالات متحده آمریکا و چین معروف به دیپلماسی پینگ پنگ در ۱۹۷۲ اشاره کرد.

کیسینجر یهودی را می توان بدون شک رونالدوی روابط بین‌الملل نامید. نکته ای که در مورد کیسینجر که از دیده همگان مخفی مانده این است که کیسینجر در صدسالگی نیز به خوبی ذهن اش کار می کرد. او حتی در همان سن یک کتاب نیز نوشت و بعد به کنفرانسی در چین دعوت شد. کیسینجر حتی در سن سال بالا توانسته بود جنگ اوکراین را با همان ذهن پیر و فرسوده اش به خوبی پیش بینی کند. البته نباید کیسینجر را پیر خطاب کرد او همواره افکار جدیدی داشت و همواره به خوبی می توانست بیندیشد و نظریه و فکر جدیدی خلق کند. مرگ کیسینجر از چنان اهمیتی برخوردار بود که رئیس جمهورهای روسیه و چین نیز مرگ او را تسلیت گفتند و اظهار تاسف کردند.