تاثیر تشدید تنش میان ایران و آذربایجان بر روسیه

نویسنده: گوورگ میرزاییان

دیپلماسی ایرانی: ایران در حال انجام تحقیقات فوری درباره جنایت فاحش – حمله به سفارت آذربایجان است. باکو ادعا می کند که این یک حمله تروریستی است، در ایران درباره شرایط خانوادگی مهاجم صحبت می کنند. در هر صورت، خود واقعیت حمله به سفارت نشان دهنده یک درگیری اساسی میان دو کشور است که منافع روسیه را نیز تحت تاثیر قرار می دهد.

در روز 27 ماه ژانویه یک حمله تروریستی در ایران رخ داد. یک مرد مسلح وارد خاک سفارت آذربایجان شد و تیراندازی کرد که در جریان آن رئیس حراست این نهاد دیپلماتیک کشته شد. همه دنیا به آذربایجان تسلیت می گویند و خود آذربایجان هم به نوبه خود ادعاهایی را علیه تهران مطرح می کند. باکو نه به تسلیت طرف ایرانی توجهی می کند و نه اینکه ایرانی ها به سرعت قاتل را گرفتند و اکنون در حال بازجویی از او هستند. آذربایجان از تخلیه سفارت خود از تهران خبر داد و رسانه های آذربایجانی ایرانی ها را به تحریک احساسات ضد آذربایجانی در ایران متهم می کنند که به گفته آنها می تواند این حمله را تحریک کند (همانطور که باعث حمله به سفارت آمریکا در سال 1979 میلادی شد).

در واقع، اکنون احساسات ضد آذربایجانی در ایران قوی شده است. افزون بر آن، تهران آذربایجان را به عنوان یک دشمن بالقوه می بیند. اما، نه به این دلیل که ایرانی ها آرزوی تصرف آذربایجان یا تغییر نظام سکولار آن به جمهوری اسلامی را دارند، بلکه به این دلیل که ایران اقدامات همسایه شمالی خود را تهدیدی مستقیم برای امنیت ملی می داند.

به طور کلی پذیرفته شده است که کشور ما (روسیه) مرز بسیار پیچیده ای دارد. با این وجود، در مقایسه با ایران، به نظر الگوی آرامش است. در شرق، ایران با پاکستان هسته ای بی ثبات و همچنین با افغانستان ناپایدارتر همسایه است. در جنوب غربی آن سوی خلیج فارس، دشمنان تاریخی ایران، پادشاهی خلیج فارس به رهبری عربستان سعودی قرار دارند. در غرب عراق قرار دارد، جایی که عناصر ضد ایرانی در آن در حال قدرت گرفتن هستند. اما، همچنان خطرناک ترین مرز ایران را شمال غربی یعنی قفقاز جنوبی می دانند.

دلایل زیادی برای این وجود دارد. اولا، نزدیکی تهران به آن – از پایتخت ایران تا خاک آذربایجان تنها حدود 400 کیلومتر است. فاصله ای کاملا قابل دسترس برای پهپادهای اسرائیلی که می توانند از خاک آذربایجان بلند شوند. در حقیقت، این دلیل دوم است – آذربایجان خاک خود را در اختیار دشمنان جمهوری اسلامی قرار می دهد، اسرائیل و همچنین ترکیه. و اگر اسرائیلی ها از خاک آذربایجان صرفا عملیات شناسایی را علیه ایران انجام دهند، آن گاه تهدیدات استراتژیک از آنکارا می آید.

در تشکیلات سیاسی و دانشگاهی ایران اتفاق نظر وجود دارد که آنکارا به طور فعال از احساسات پان ترکیستی برای جدا کردن آذربایجانی های ایرانی از هویت ایرانی استفاده می کند. در سال های اخیر همه این خطرات برای ایران به شدت افزایش یافته است. در سال 2018، دولت نیکول پاشینیان در ارمنستان به قدرت رسید، سرزمینی که به ترکیه اجازه نمی دهد یک خروجی ارضی به آذربایجان داشته باشد.

در جریان جنگ دوم قره باغ در سال 2020 میلادی، ایرانی ها نتوانستند با فعالیت ترکیه و آذربایجان مخالفت کنند. اکنون شرایط برای ایران پیچیده تر شده است. مسائل امنیت ملی و تمامیت ارضی کشور در خطر است – اما در این میان، ایران مانند سال 2020 میلادی نمی تواند، ابتکار عمل را به دست بگیرد. برای انجام این کار، او منابع کافی و متحدان کافی ندارد. در نتیجه، تهران ظاهرا تصمیم گرفت، منتظر حرکات ترکیه و آذربایجان باشد و بعد جواب دهد.

حادثه رخ داده در سفارت آذربایجان در تهران به هیچ وجه به سود طرف ایرانی نیست. ضارب آذربایجان را به عنوان یک قربانی افشا می کند، اجازه می دهد احساسات ضد ایرانی – هم در خود آذربایجان و هم در استان های آذربایجانی ایران – تقویت شود. و البته، زمینه اقدامات ضد ایرانی مختلف را به باکو می دهد که یکی از آنها تخلیه سفارت است.

منبع: وزگلیاد (روسیه) / تحریریه دیپلماسی ایرانی