با توجه به تحولات جهان از اروپا تا خاور دور

آیا نظم جهانی نوینی در راه است؟

۱۳ دی ۱۴۰۱ | ۱۰:۳۱ کد : ۲۰۱۶۸۱۲ اروپا آسیا و آفریقا نگاه ایرانی
نویسنده خبر: سید وحید کریمی
وحید کریمی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: پاسخ خیر است. در بین نخبگان و سیاسیون، از نظم نوین جهانی و "دوران گذار" زیاد شنیده می شود. به نظر می رسد؛ نظم جهانی شکل گرفته از سال ۱۹۴۵ میلادی نه تنها تغییری نخواهد کرد بلکه اتفاقی که قرار است در سال ۲۰۲۴ بیفتد، ادامه نظم جهانی فعلی را تا سال ۲۰۳۴ تضمین کند. (۱)
آیا نظم جهانی نوینی در راه است؟

دیپلماسی ایرانی: بسیاری از کشورهای بدون حق وتو در شورای امنیت سازمان ملل از مباحث نظم جدید جهانی در روابط بین الملل استقبال می کنند. اما آیا نظم جهانی نوینی در راه است؟ پاسخ کوتاه؛ خیر است. دوران گذار را نیز باید تعریف و تفسیر کرد.

وقایع مختلفی اتفاق می افتد که بسیاری به اشتباه آن را مقدمه تغییر در نظم حاکم فعلی جهانی می دانند. جنگ روسیه و اوکراین، ادامه مصایب در خاورمیانه، بزرگنمایی چین و احتمال استفاده بمب اتمی توسط پوتین و اتفاقات مشابه دیگر.

قبل از ورود به بحث، باید آرایش تفکرات حاکم بر روابط بین الملل را تعریف و سپس علت عدم تغییر در نظم جهانی را استدلال کرد. از امریکا و اروپا شروع می کنم. دو تفکر؛ "آتلانتیکی" و "اروپای مستقل از امریکا" در اروپا فعال است. جمهوری اسلامی در غرب آسیا از افغانستان و یمن تا سوریه و لبنان و مدیترانه را تحت تاثیر قرار داده است. چین با جزایر مصنوعی در دریا، حوزه حاکمیت افزایش داده است. پوتین درصدد تبدیل روسیه به شوروی است.

در همین رابطه؛ در راستای بی اعتبار شدن سازمان های بین المللی، جنگ عراق و اوکراین؛ دو نمونه بارز تخطی امریکا و روسیه از مجامع بین المللی است که مخالف تجاوز بودند. پوتین برای جنگ در اوکراین، در واقع از بوش پسر برای جنگ در عراق که مشروعیت نداشت پیروی کرده است. با توجه به مثال های فوق، این گونه به نظر می رسد که طلوع نظم جدید جهانی یک باید و اجتناب ناپذیر است. 

ایران، هند، برزیل و آفریقایی ها ادعای مشارکت در ترتیبات شکل دهی نظم جهانی هستند. اما؛ به نظر می رسد نه تنها نظم جدیدی در راه نیست بلکه تفکر آتلانتیکی یا همان آنگلوساکسونی در شکست دیگر تفکرات و حفظ برتری و ادامه استمرار "نظم چرچیلی" بر روابط بین الملل سعی دارد. بعد از بریگزیت، لندن راهبرد سیاسی جدید؛ جدا شدن از "اروپای مستقل" را کلید زد تا امریکا را در جایگاه رهبری جهان حفظ کند. انگلیس با قربانی کردن اوکراین؛ روسیه را از اروپا اخراج و ناتو را احیا و امریکا را مجددا "پدرخوانده" غرب کرد. تصور کنید اگر دنیا دنبال نظم جهانی جدیدی باشد؛ آیا فکر می کنید اجماع برای تدوین منشور ملل متحد وجود دارد؟ آیا منافع کشورهای دارای حق وتو دست نخورده باقی می ماند؟ پاسخ خیر است.

در اولین تحلیل باید گفت؛ کشورهای دارای حق وتو اصلا خواهان تغییر در نظم فعلی در روابط بین الملل نیستند. قطعا کشورهایی سروصدا می کنند، ولی قابل کنترل و هدایت هستند. به هند و آلمان عضویت احتمالی در شورای امنیت را نوید دادند. چین را در تایوان گرفتار و جمهوری اسلامی را در هسته ای درگیر و پوتین را در اوکراین و اتحادیه اروپایی را در واگرایی مشتعل کردند تا فکر تغییر نظم جهانی فراموش شود. 

البته نظریات سیاسی مثل؛ همکاری ابرقدرت ها در کنترل قدرت های منطقه ای، مشارکت در رهبری جهانی و "مداخله شهروندی" در جریان است ولی؛ نشانه ای از اجرای تغییر نظم جهانی مشهود نیست. 

با این استدلال؛ مناسب است سلول های مغز نخبگانی را برای بهتر بازی کردن در نظم فعلی فعال و از هرج و مرج نظم جهانی بعدی جلوگیری بعمل آوریم.

---------

(1) -در رابطه با اتفاق 2024، مقاله ای تحت عنوان: "دو سال تا به هم زدن قرارداد انگلیس و امریکا فرصت هست" در دیپلماسی ایرانی مورخ 13 شهریور 1401 چاپ شده که قابل حصول است. 

سید وحید کریمی

نویسنده خبر

دیپلمات و دکترای روابط بین الملل که در حال حاضر در گروه اروپا/امریکای دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه فعالیت دارد. 

اطلاعات بیشتر

کلید واژه ها: جمهوری اسلامی ایران اتحادیه اروپا اروپا روسیه نظم نوین جهانی نظم جهانی آینده نظم جهانی سید وحید کریمی آسیا انگلیس بریتانیا ایالات متحده امریکا چین امریکا و چین ولادیمیر پوتین جنگ اوکراین ناتو


( ۱۷ )

نظر شما :

ناشناس ۱۳ دی ۱۴۰۱ | ۱۲:۴۳
نظم فعلی ( البته همراه با تمام بی عدالتی هایش ) به دلایل متعدد تا مدتها باقی خواهد ماند . هیچگاه در طول تاریخ به اندازۀ این دوران کشورها در هم تنیدگی نداشته اند . صنعت گردشگری یکی از آن پاشنه آشیل هایی است که به محض به هم ریختن نظم موجود ، صدها میلیون نفر را در جهان بیچاره خواهد کرد . صنایع بین المللی و شرکتهای چند ملیتی نیز یکی دیگر از ترمزهایی است که نخواهد گذاشت نظم موجود به چالش کشیده شود چرا که هر گونه بی نظمی در گوشه ای از جهان مستقیم و غیر مستقیم صده ها میلیون نفر را در سایر نقاط جهان بیکار و تعداد زیادی حکومت را دچار بحرانهای داخلی شدید خواهد کرد . تکنولوژی علی رغم تمام محاسنش ، می تواند در بزنگاه به پاشنه آشیل کشورها تبدیل شود . نیروگاه های اتمی ، سدهای بزرگ ، مجتمع های کشت و صنعت عظیم و ... همگی اهدافی آسان برای نابود کردن همزمان صنعت و البته مردم یک منطقه هستند . پس فعلا ترس از دیگران بر نفرت از دیگران غلبه خواهد کرد و احتمالا تا اواسط همین قرن شرایط موجود بدون تغییر جدی ، باقی خواهد ماند هر چند به مانند زلزله که هر چه عقب بیافتد ، قدرت نهفته برای تخریبش بیشتر خواهد شد ، جهان نیز با اولین جرقۀ واقعی دچار انفجاری شاید در مقیاس جنگ جهانی سوم خواهد شد . در آن زمان وقایع دومینو وار جهان را به سمت دهشتناک ترین جنگ تاریخ سوق خواهند داد .
ابراهیم قدیمی ۱۳ دی ۱۴۰۱ | ۱۳:۰۹
تحلیل صحیحی است۔ نظم بی نظم۔در نظم امروز یا باید انچنان ضعیف باشی که از تو هراسناک نباشند یا انچنان قوی که با توکاری نداشته باشند یا در مجموعه قدرت یک قدرتمند باشی۔نظم مافیائی۔
میرزا ۱۳ دی ۱۴۰۱ | ۱۳:۳۹
بسیار عالی، خوب یا بد همچنان بلوک غرب متحد و یکپارچه هست،عمده ترین دلیلش هم ایدولوژی لیبرال دموکراسی هست که این بلوک را متحد نگه میداره، تا وقتی که چین روسیه و باقی کشورها به یک ایدولوژی مشترک نرسند چالشی برای نظم موجود نخواهند بود
وحید کریمی ۱۹ دی ۱۴۰۱ | ۰۸:۳۳
دوستانی در مورد اتفاق 2024 سوال کرده اند که به مقاله زیر ارجاع می دهم. در رابطه با اتفاق 2024، مقاله ای تحت عنوان: "دو سال تا به هم زدن قرارداد انگلیس و امریکا فرصت هست" در دیپلماسی ایرانی مورخ 13 شهریور 1401 چاپ شده که قابل حصول است.