اردوغان چاره‌ای جز صلح با اسد ندارد

نویسنده: کمال عالَم

دیپلماسی ایرانی: آخرین حملات هوایی ترکیه به پاسگاه های مرزی سوریه و جایگاه کُردها حاکی از دور دیگری از کشمکش مرگبار بین دمشق و آنکاراست. با این حال، پس از تلاش های بی شمار برای حل مشکل شمال شرق سوریه، رئیس جمهوری ترکیه، رجب طیب اردوغان، باید متوجه شده باشد که دیگر نمی تواند راه حل بمباران را در پیش بگیرد.

دیدار اخیر مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه با همتای سوری خود، فیصل مقداد، نشان می دهد که آنکارا سر عقل آمده و بازگشت به دولت اسد را در پیش گرفته است.

در حالی که این راه طولانی و پر از چالش های مرتبط با روسیه و ایران است، رجب طیب اردوغان – در رویارویی با انتخابات آتی که با مسائل تروریسم، جمعیت شناسی و پناهندگان سوری گره خورده است – چاره ای جز تلاش برای اصلاح روابط با دمشق ندارد.

اردوغانِ زیرک به خوبی توانست رابطه اش با ناتو و روسیه را در موضوع اوکراین حفظ کند اما هر بار تلاش کرده تا موازنه ای را در سوریه برقرار کند به در بسته خورده است.

هر گونه حمله تازه به شمال شرق سوریه مشکلاتی را برای نیروهای نیابتی ترکیه در جاهای دیگر ایجاد می کند. بنابراین اردوغان برای حفظ ظاهر هم که شده باید یک معامله با اسد داشته باشد.

در رابطه با اوکراین اردوغان به طرز ماهرانه ای دیپلماسی معمول خود را بین روسیه و ناتو به کار گرفت: تفرقه بینداز و حکومت کن. با این حال، در سوریه شکاف ها آنقدر گسترده است که هر اهرمی که ترکیه تا به حال داشته، روز به روز بیشتر تضعیف می شود.

ترکیه نمی تواند ادعا کند که در سوریه با داعش جنگیده است. همچنین نمی تواند ادعا کند که از همان شیوه گفت وگویی با سوریه بهره می برد که یک دهه پیش داشت.

ترکیه همچنین نمی تواند بین روس ها و سوریه موازنه ای ایجاد کند. به رغم روابط چند لایه آنکارا با مسکو، ولادیمر پوتین بشار اسد را به نفع اردوغان رها نمی کند زیرا سوریه برای بیش از پنج دهه متحد عرب راهبردی مسکو بوده و در حال حاضر به عنوان محور اصلی برای بازگشت روسیه به خاورمیانه عمل کرده است.

در سوریه، به رغم جنگ اوکراین، روس ها همچنان فعال هستند و به طور مستمر به هواپیماهای اسرائیلی شلیک می‌کنند تا در برابر هر گونه تهدید مستقیم علیه دمشق مقابله کنند. در نشست ماه گذشته تهران، هم روسیه و هم ایران به اردوغان نسبت به حمله تازه به سوریه هشدار دادند. جنگ اطلاعاتی ایران و ترکیه در حال گسترش است و نه آنکارا و نه تهران نمی خواهند این جنگ به شمال سوریه نیز کشیده شود.

روس ها علاوه بر درگیری ارمنستان و آذربایجان، هنوز کمک های پهپادی ترکیه به اوکراین را از یاد نبرده اند. همه اینها به این معنی است که ارتش ترکیه باید قبل از شروع هرگونه عملیات تازه، به دقت اوضاع را بسنجد.

در حالی که اردوغان نتوانست مخالفان سوری را برای مقابله با دولت دمشق متحد کند، سیاست او در سوریه در دهه گذشته مخالفان سیاسی داخلی او را متحد کرده است و رهبران مخالفان علیه عملیات ترکیه در سوریه صحبت می کنند. احزاب مخالف، مبارزات انتخاباتی خود را برای بازگرداندن روابط با دمشق و بازگرداندن پناهجویان سوری به کشورشان آغاز کرده اند. اردوغان اکنون در موضوع سوریه دست خالی است.

با توجه به ادعای رئیس جمهوری ایالات متحده در مورد حمایت ترکیه از گروه های تروریستی، آنکارا اهرم کمی در واشنگتن دارد. روسیه و آمریکا هر دو از نزدیکی کردها به دمشق به عنوان خوشایندترین گزینه پشتیبانی می کنند. 

به رغم لفاظی ها و حملات هوایی اخیر، اردوغان تا قبل از انتخابات بعدی چاره ای ندارد به جز اینکه گره کور سوریه را با آشتی با اسد باز کند.

منبع: میدل ایست آی / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11