دالان زنگزور: مسیر تازه حمل و نقل زمینی بین آسیا و اروپا

نویسنده: اناستازیا لاورینا Anastasia Lavrina 

دیپلماسی ایرانی: حل مناقشه قره باغ بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان در نتیجه جنگ 44 روزه بین دو کشور، وضعیت ژئوپلیتیک در منطقه را کاملا دگرگون ساخته و فرصت های جدید متعددی فراهم آورده و گشوده شدن دالان های حمل و نقل زمینی به عمده ترین موضوع مورد بحث در منطقه تبدیل شده است. 

یکی از مهمترین مسیرهای حمل و نقل زمینی، دالان زنگزور است که جمهوری آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان را از طریق ارمنستان به روسیه و ترکیه متصل و زمینه را برای ارتباط آسیا، اروپا و خاورمیانه با یکدیگر فراهم می سازد. 

این طرح نه فقط فرصت های تازه و گوناگون اقتصادی به وجود خواهد آورد، بلکه به برقراری صلح پایدار در منطقه جنوب قفقاز نیز کمک خواهد کرد. 

درباره اهمیت دالان زنگزور باید گفت این دالان به کوتاه ترین مسیر حمل و نقل زمینی بین اقیانوس آرام و اطلس و همچنین نطقه تلاقی جنوب به  شمال و شرق به غرب تبدیل خواهد شد. دالان زنگزور به گسترش حمل و نقل زمینی و مرتبط ساختن اروپا و آسیا به یکدیگر خواهد انجامید. 

گسترش حمل و نقل زمینی و راه آهن در مسیر دالان زنگزور در دیدار زمامداران ارمنستان و جمهوری آذربایجان در بروکسل مورد بررسی قرار گرفت. اتحادیه اروپا و آمریکا به شدت از اجرای این طرح حمایت می کنند. واشنگتن آمادگی خود را برای کمک به توسعه مسیر حمل و نقل زمینی زنگزور اعلام کرده است.  

از زمان پایان درگیری نظامی بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان، دولت ترکیه از گشایش دالان زنگزور حمایت و برای برقراری روابط میان باکو و ایروان که بر اثر جنگ قطع شده تلاش کرده است. روز 21 ژوئیه، استانبول میزبان روسای مجالس جمهوری آذربایجان، پاکستان و ترکیه بود. رئیس مجلس ترکیه در سخنرانی خود در همایش استانبول گفت، دالان زنگزور، به رونق اقتصادی منطقه کمک خواهد کرد. 

با بازگشایی دالان زنگزور، امکان دسترسی ترکیه به حوزه دریای خزر فراهم می شود و این دالان به یکی از کوتاه ترین مسیرهای حمل و نقل زمینی بین ترکیه، آسیای میانه و چین تبدیل خواهد شد.

کشورهای آسیای میانه با توجه به جنگ روسیه و اوکراین خواستار دسترسی به مسیری تازه برای حمل ونقل زمینی بین این منطقه و اروپا هستند. با راه اندازی راه آهن باکو- تفلیس – قارص و گشایش دالان زنگ زور، موافقتنامه ای برای حمل و نقل زمینی بین کشورهای منطقه امضا خواهد شد.  

این دالان، ارتباط زمینی بین دریای سیاه، قفقاز، آسیای میانه با هند، چین و دیگر کشورهای شرق و جنوب آسیا را فراهم خواهد آورد. 

گشایش دالان زنگزور به عادی شدن روابط میان ترکیه و ارمنستان نیز کمک خواهد کرد. رهبران دو کشور آمادگی خود را برای بهبود مناسبات دو جانبه اعلام کرده اند. حمایت ترکیه از جمهوری آذربایجان در جنگ دوم قره باغ که به بازپس گیری این منطقه از ارمنستان انجامید روابط میان آنکارا و ایروان را که تیره بود تیره تر ساخت. اما از زمان پایان درگیری گام هایی در جهت بهبود روابط دو کشور برداشته شده است. مقامات ترکیه ترجیح می دهند به جای سخن گفت از عادی شدن روابط این کشور با ارمنستان از گام برداشتن در مسیر اعتمادسازی بین دو طرف سخن بگویند.  

تا کنون دولت ارمنستان به بهانه های مختلف از بازگشایی دالان زنگزور خودداری کرده اما با حمایت قدرت های بزرگ بین المللی از گشایش این دالان که برای سه دهه در واقع مسدود بوده است، انتظار می رود در آینده نزدیگ گام های مهمی در جهت بازگشایی و توسعه این مسیر راهبردی حمل و نقل جاده ای در منطقه برداشته شود.     

منبع: دیلی صباح / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11