ایران تصمیم دارد با برگ طالبان بازی کند

نویسنده: نیکلا بو

دیپلماسی ایرانی: ایجاد رابطه قوی بین حکومت شیعه ایران و دولت افراط گرایان سنی افغان یکی از متناقض ترین پیامدهای تصرف قدرت در کابل توسط «طالبان» است.
آیت الله علی خامنه ای، رهبر معظم انقلاب ایران، در گذشته طالبان را «گروه مزدوران بی رحم و متعصب» می نامید. در نخستین دوره به قدرت رسیدن طالبان، ایران و رژیم وقت افغانستان تقریباً وارد جنگ شده بودند. ایران از فرمانده مشهور احمدشاه مسعود، رهبر مقاومت ضد طالبان شد، حمایت می کرد.

اندکی پس از پیروزی اخیر طالبان، مقامات ایرانی به رسانه های خود توصیه کردند که انتقاد خود را از «طالبان» بر سر قدرت در کابل تعدیل کنند. از روزنامه نگاران ایرانی به طور صریح خواسته شد تا از اصطلاحات «وحشیگری»، «جنایت»، «مستبد» اجتناب کنند.

گرم شدن روابط بین دو همسایه رقیب چندان جدید نیست، در سال 2005، محمود احمدی نژاد، رئیس جمهوری وقت ایران نیز گفت وگو را با طالبان آغاز کرده بود.

در پایان ماه ژوئن، روزنامه فوق محافظه کار ایرانی «کیهان» نوشت که «طالبان دیگر کسانی نیستند که قبلاً می شناختیم.» و در جریان حملات شورشیان علیه دولت در کابل نوشت: «هیچ جنایت وحشتناکی رخ نداده است، برخلاف داعش که در عراق روی داد.»

تهدید داعش یکی از بارزترین دلایلی است که باعث می شود ایران با طالبان منفور دوست شود. و همان گونه که فاطمه امان، پژوهشگر مرکز خاورمیانه کارنگی، می گوید: «دولتی که کاملاً تحت سلطه طالبان است نخستین انتخاب ایرانی ها نیست، اما آنها گزینه دیگری برای مهار داعش و پیامدهای احتمالی جنگ جدید ندارند.»

اگر خروج امریکایی ها به نفع ایران باشد، حالا تهران نگران بی ثباتی ای است که جنگجویان داعش در حال حاضر در همسایه اش در چارچوب یک عملیات خونین ایجاد کرده اند.

سایت «شورای آتلانتیک» نوشت: «این رویکرد جدید نسبت به طالبان احتمالاً توسط اسماعیل قاآنی، کهنه کار امور افغانستان و به ویژه تامین کننده جنگجویان هزاره شیعه افغان در سوریه، ترویج شده است.»

این تغییر چشمگیر در سیاست ایران در قبال طالبان – حتی اگر با تمایل به رسمیت شناختن رژیم جدید در افغانستان همراه نباشد – با نشانه های حسن نیت طالبان آسان تر می شود. سال گذشته، طالبان یک روحانی شیعه از قوم هزاره را به عنوان فرماندار در منطقه ای که در شمال افغانستان تحت کنترل داشتند، تعیین کردند. آنها همچنین حملات مکرر به مساجد شیعیان را که به داعش نسبت می دهند محکوم کردند.

طالبان تقریبا در تشکیل دولت هیچ گونه سازشی با همسایگان خود و غرب که خواستار دولت «فراگیر» بودند، انجام ندادند. فقط دو نفر از اقلیت فارسی زبان تاجیک که تحت حمایت ایران قرار گرفته اند، در پست های وزیر در دولت طالب منصوب شده اند.

عدنان طباطبایی، رئیس مرکز تحقیقات کاربردی با همکاری شرق، می گوید: «اکنون در ایران انتقاداتی به فرضیه تغییر طالبان شده است.»

در چارچوب کلی که قدرت های منطقه ای را آماده می کند تا دوباره بازیگران «بازی بزرگی» شوند که افغانستان دوباره در مرکز آن است، ایران فقط می تواند در مورد کشوری که با آن 900 کیلومتر مرز مشترک دارد، مصلحت گرایی نشان دهد. در حالی که عربستان سعودی سکوت مرموزی را حفظ می کند. در حالی که در گذشته امارات متحده عربی و پاکستان، رژیم طالبان را به رسمیت شناخته بودند.

منبع: موندافریک / تحریریه دیپلماسی ایرانی