ویرانشهر افغانستان برای آرمانشهر اردوغان

دیپلماسی ایرانی: سیاستگذاری عمومی برای بسیاری حکمرانان و سیاستگذاران ارشد، جنبه‌ای آرمانی دارد که بر رؤیای ایجاد یک آرمانشهر استوار است. چنین رویکرد سیاستگذاری عمومی آرمانی به هر سیاست و ابزاری متوسل می‌شود تا آرمانشهر خود را محقق کند که البته تحقق این آرمانشهر می‌تواند تبدیل سایر بازیگران و کشورها به ویرانشهر را نیز سبب شود.

ایجاد و تحقق آرمانشهر در عصر کنونی به ازای تبدیل سایر نقاط به یک ویرانشهر را می‌توان در سیاستگذاری عمومی بسیاری سیاستگذاران به‌خصوص در سیاستگذاری خارجی آنان به خوبی مشاهده کرد. سیاستگذاری خارجی مبتنی بر رویکردهای گسترش‌گرایی جغرافیایی، مذهبی، قومی و ... که جهان را به کشتی طوفان زده‌ای بدل کرده که ناخدای آن (سازمان ملل متحد) نیز خود دچار بیماری شده در بستر مرگ قرار گرفته است!

آرمانشهرهایی که سیاستگذاران ستیزه‌جو و قدرت‌طلب در سرار جهان به دنبال آن بودند و به ویرانشهری بدل شدند را می‌توان در قلب اروپا در جنگ خونین و کشتار مسلمانان در بوسنی و هرزگوین برای تحقق آرمانشهر صربستان بزرگ، در اغلب کشورهای آفریقایی، در قفقاز، اوکراین و به‌خصوص در عراق و سوریه مشاهده کرد که دولت ترکیه طی یک دهه اخیر با توسل به هر سیاست و ابزاری سعی در تصرف و اشغال بخش‌هایی از این دو کشور را دارد.

سیاستگذاری عمومی رجب طیب اردوغان برای تبدیل ترکیه به قدرت بزرگ منطقه‌ای و جهانی آرمانشهری که در داخل با شکست و ظهور استبداد مواجه شده در سیاستگذاری خارجی نیز با تبدیل سایر کشورها به ویرانشهر همراه بوده است. سیاستگذاری ایجاد ترکیه بزرگ یا همان آرمانشهر اردوغان سبب ویرانی‌های بزرگ در عراق و سوریه شده و اکنون نیز افغانستان در معرض چنین سیاستی از سوی دولت ترکیه قرار گرفته است.

ادامه سیاستگذاری مداخله‌گرای دولت اردوغان در سایر کشورها اکنون به ایستگاه سرنوشت‌ساز افغانستان رسیده است. افغانستان کشوری که به "جهنم اشغالگران" تبدیل شده و در بحران ترور و کشتار شهروندان گرفتار است، وسوسه‌ای جدید برای ادامه یا تکمیل سیاستگذاری خارجی آرمانی اردوغان در تسلط بر آسیای جنوب غربی است.

هر چند حضور نظامی ترکیه در افغانستان دارای مزایایی برای ایران نیز هست، اما سیاستگذاران ارشد ایرانی باید نسبت به پیامدهای منازعه قومی و مذهبی شدید ناشی از مداخله ترکیه در افغانستان هوشیار باشند. سیاستگذاری آرمانشهری دولت اردوغان در افغانستان را می‌توان در چند محور مورد بررسی قرار داد:

یکم - اداره فرودگاه کابل یا مدیریت ترانزیت تروریست‌ها: پیشینه دولت ترکیه طی یک دهه اخیر نشان داده که این کشور به یکی از مراکز اصلی صادرات و ترانزیت تروریست‌های منطقه‌ای در آسیای جنوب غربی تبدیل شده است. صادرات و ترانزیت تروریسم و تروریست از سوی دولت اردوغان به سایر کشورها ازجمله عراق و سوریه که با حمایت بی‌دریغ در ایجاد و تقویت داعش همراه بود و سپس اعزام صدها تروریست از سوریه به جنگ ارمنستان و آذربایجان را می‌توان نمونه‌های برجسته سیاست ترانزیت تروریست از سوی دولت ترکیه محسوب کرد.

اکنون که چندی است دولت ترکیه مدعی اداره و تأمین امنیت فرودگاه کابل شده، نباید پیامدهای این سیاست که بخشی از سیاستگذاری مداخله‌گرای دولت اردوغان است را ناچیز دانست، زیرا اداره فرودگاه کابل می‌تواند به مثابه مدیریت مطلق این فرودگاه و آغاز ترانزیت گسترده تروریست‌های حاضر در لیبی و سوریه به افغانستان باشد.

در واقع ترکیه می‌تواند در پوشش اداره و تأمین امنیت فرودگاه کابل، به جابه جایی و انتقال تروریست‌های سایر مناطق به افغانستان اقدام کند و قدرت تروریستی خود  را در افغانستان نیز مسلط سازد.

دوم - ورانشهر افغانستان و آرمانشهر اردوغان و تروریست‌ها: افغانستان هر چند جهنم اشغالگران بوده، اما آرمانشهری واقعی برای تروریست‌ها و خشونت‌طلبان بوده است. دولت ترکیه برای حفظ و تقویت تروریست‌های وابسته به خود به یک پایگاه جدید نیاز دارد که افغانستان می‌تواند بهترین اردوگاه آنان باشد تا ضمن دور کردن بخشی از این تروریست‌ها از مرزهای ترکیه، تهدید و چالش امنیتی برای دیگر بازیگران مهم منطقه‌ای و جهانی ازجمله: ایران، هند، چین و روسیه را نیز تشدید کند.

حضور و فعالیت تروریست‌های افراطی تحت کنترل و هدایت ترکیه در مرزهای چین و هند  و حتی حوزه جنوب روسیه می‌تواند چالشی بزرگ برای امنیت و اقتصاد این کشورهای بزرگ جهانی محسوب شود که دستاویزی برای پرستیژ جهانی اردوغان و البته با‌ستانی ترکیه از این قدرت‌های بزرگ باشد.  

ترکیه که اکنون تنها 500 نظامی در افغانستان دارد و بنا به گفته "خلوصی آکار" وزیر دفاع این کشور، قصد افزایش و اعزام نیروی نظامی جدید به افغانستان را نیز ندارد1، برای حفظ جان همین تعداد نیروی نظامی خود نیازمند حمایت و پشتیبانی سایر بازیگران منطقه‌ای است. در چنین شرایطی است که دولت ترکیه برای کاهش خسارات و تلفات انسانی نیروهای مسلح خود در افغانستان به تروریست‌های حاضر در لیبی و سوریه متوسل شده و تعداد زیادی از آنان را به افغانستان ترانزیت خواهد کرد.

نیروی نظامی 500 نفره ترکیه در افغانستان در حال حاضر حتی قادر به حفظ جان خود در مقابل طالبان نیز نخواهند بود تا اینکه خواهند اداره و امنیت فرودگاه کابل را بر عهده بگیرند. بنابراین تنها راه دولت اردوغان برای حفظ خود در افغانستان و تحقق سیاستگذاری خارجی ستیزه‌جوی خود در این کشور، اعزام تروریست‌ها به افغانستان خواهد بود تا با کمک آنان بتواند به آرمانشهر جهانی خود دست یابد اما افغانستان را به ویرانشهری برای شهروندانش تبدیل کند!

*  

افغانستان اکنون بار دیگر در صدر اخبار مهم منطقه‌ای و جهانی قرار گرفته است تا زنگ خطر ظهور مجدد طالبان و موج جدید قتل و کشتار در این کشور و سراسر منطقه به صدا درآید. در چنین شرایطی سیاست خارجی مداخله‌جوی ترکیه برای ادامه حضور در افغانستان بدون افزایش تعداد نیروهای نظامی خود را باید یک رویکرد خطرناک برشمرد که پوششی برای ترانزیت و انتقال تروریست‌های وابسته خود از لیبی و سوریه به افغانستان است.

دولت اردوغان چندان نادان نخواهد بود که بخواهد با تنها 500 نظامی ترکیه‌ای حاضر در افغانستان به اداره و تأمین امنیت فرودگاه کابل بپردازد. بنابراین کمک گرفتن از سازمان‌های تروریستی حاضر در سوریه و لیبی و اعزام بخشی از این تروریست‌ها به افغانستان بهترین راهکار دولت ترکیه برای ادامه حضور و مداخله در افغانستان خواهد بود.

با توجه به شرایط کنونی افغانستان و سیاست زیرکانه ترکیه که افغانستان را بار دیگر به ویرانشهری تبدیل می‌کند که البته آرمانشهر تروریست‌ها و سیاست‌های اردوغان خواهد بود، ضروری است سیاستگذاران ارشد ایران با رایزنی‌های لازم با سایر بازیگران منطقه‌ای از جمله چین، هند و روسیه، این بازیگران را برای مقابله با موج جدید تروریسم و سیاست‌های افراطی ترکیه در منطقه آگاه کنند و ائتلافی ضد تروریسم میان خود ایجاد کند.   

منابع:

1-  خبرگزاری رویترز. 2 تیر 1400. به آدرس:  https://www.reuters.com/world/middle-east/turkey-says-it-will-not-send-more-troops-afghanistan-airport-security-state-2021-06-23/