ترور معمار هسته ای ایران جایگاه بایدن را در مذاکرات تقویت می کند

نویسنده: کلمنس ورگین

دپلماسی ایرانی: پس از ترور محسن فخری زاده، یک تفسیر در بسیاری از تحلیل ها به چشم می خورد: قتل رئیس برنامه تسلیحات هسته ای ایران در درجه اول با هدف تضعیف تلاش های رئیس جمهوری آینده آمریکا برای خنثی کردن بحران ایران و بازگشت به توافق هسته ای انجام شد.

این تفسیر به نظر منطقی می رسد، زیرا زمان بندی آن کاملا مشکوک است. اما با بررسی دقیق، تردیدها در مورد این روایت بیشتر می شود. از یک طرف، این به ماهیت سرویس های اطلاعاتی مربوط می شود. اگرچه موساد و سازمان سیا بهترین و بیشترین اطلاعات را در مورد ایران و منطقه دارند، اما این بدان معنا نیست که آنها می توانند اهداف سطح بالا را هر زمان که سیاستمداران تمایل دارند، از میان بردارند.

در حقیقت، به دست آوردن اطلاعات موثق و اجراسازی چنین عملیاتی سال ها طول می کشد. فخری زاده نیز سال ها هدف اسرائیلی ها بوده و بنابراین احتمال دارد که زمان این حمله فقط بر اساس دریافت اطلاعات کافی تعیین شده باشد.

هنگامی که یک سرویس اطلاعاتی را در مورد محل به اصطلاح "هدفی با ارزش بالا" به دست می آورد، تجزیه و تحلیل دقیقی از پیامدهای احتمالی حمله انجام شده انجام داده و تنها پس از آن، سیاستمداران این عملیات را تایید می کنند. کاملا محتمل است که بازگشت احتمالی جو بایدن به توافق هسته ای نیز در این تحلیل لحاظ شده باشد.

برای اسرائیلی ها – عاملان احتمالی – یک نکته دیگر از اهمیت بیشتری برخوردار است: هنگامی که بایدن روی کار بیاید، اسرائیل از نظر سیاسی دارای قدرت کمتری نسبت به دوران ترامپ بوده و چنین حمله ای، به روابط بین بایدن و اسرائیل آسیب می رساند. بنابراین ممکن است اسرائیلی ها احساس کرده باشند که فرصت سیاسی برای چنین اقدامی در حال پایان است و دست به کار شده اند.

اعضای بلندپایه سابق دستگاه امنیتی اسرائیل توضیح دیگری در مورد زمان این حمله ارائه می دهند: تل آویو همچنین ترس و نگرانی تهران را از اقدامات احتمالی دونالد ترامپ علیه این کشور تا قبل از ترک مقام خود را ارزیابی کرده است. انتظار می رود که ایرانی ها احتمالا از حملات تلافی جویانه علیه اسرائیل خودداری کنند تا ترامپ دست به واکنش متقابل نزند.

این نظریه که هدف از حمله خرابکاری سیاسی بوده، از نظر محتوا نیز جای تردید دارد. بر این اساس، حذف فخری زاده مانع از تنش زدایی می شود و تمایل تهران برای انجام مذاکرات جدید را کاهش می دهد. قطعاً درست است که ایرانی ها نمی خواهند وجهه خود را از دست بدهند و بنابراین تمایل آنها به مصالحه بلافاصله پس از این حمله کاهش یافته، اما این باور که مهمترین چیز ایجاد جوی مساعد است، برداشتی ساده لوحانه از دیپلماسی خاورمیانه است.

در حقیقت مرگ فخری زاده دستیابی به توافق را محتمل تر می کند، زیرا مانع ایجاد جایگزین های دیگر برای توافق می شود. از زمان خروج ترامپ از توافق هسته ای، تهران نیز به تمام تعهدات خود عمل نمی کند. اکنون ایرانی ها با دو گزینه روبه رو هستند: انعقاد توافقی با غرب که بهتر از توافق اوباما باشد یا تکمیل برنامه هسته ای و در نتیجه غیرقابل حمله شدن. گزینه دوم بدون فخری زاده دشوار خواهد بود و با توجه به اطلاعات دقیق سرویس های اطلاعاتی غربی از درون حکومت، این مسیر حتی خطرناک تر به نظر می رسد، زیرا بعید است چنین تلاش هایی برملا نشوند.

اگرچه این حمله ممکن است تمایل ایران برای گفت وگو با بایدن را برای مدتی کاهش دهد، اما با توجه به محاسبات هزینه و سودی که تهران انجام می دهد، از دست دادن فخری زاده شاید سنگین باشد که هست اما ایران را از توافق با بایدن هم منصرف نمی کند.

منبع: دی ولت / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11