روابط أنکارا با باکو ماهیت سیاسی - اقتصادی دارد

اهداف ترکیه از نقش‌آفرینی در مناقشه قره‌باغ

۱۱ آذر ۱۳۹۹ | ۱۴:۰۰ کد : ۱۹۹۷۷۶۸ اخبار اصلی آسیا و آفریقا
دکتر قدیر گلکاریان در یادداشتی می نویسد: آذربایجان برای امنیت انرژی ترکیه بسیار اهمیت دارد و در اقتصاد بیمار ترکیه به عنوان منبع اصلی انرژی محسوب می‌شود. واردات گاز ترکیه از آذربایجان در نیمه اول سال ۲۰۲۰، ۲۳ درصد افزایش یافت. سوکار، شرکت دولتی نفت آذربایجان به بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار خارجی در ترکیه تبدیل‌شده است.
اهداف ترکیه از نقش‌آفرینی در مناقشه قره‌باغ

نویسنده: دکتر قدیر گلکاریان، عضو هیات علمی ‌دانشگاه خاور نزدیک قبرس

دیپلماسی ایرانی: هر چند ترکیه با آذربایجان ارتباط نزدیکی دارد و تلاش می‌کند در حل مناقشه و برقراری طرح آتش‌بس مسکو پشت میز مذاکره حضورداشته باشد، اما علاقه آنکارا بیش از اینکه جنبه برادرانه و حس هم‌نژادی داشته باشد، دارای ماهیت سیاسی- اقتصادی است. آذربایجان برای امنیت انرژی ترکیه بسیار اهمیت دارد و در اقتصاد بیمار ترکیه به عنوان منبع اصلی انرژی محسوب می‌شود. واردات گاز ترکیه از آذربایجان در نیمه اول سال 2020، 23 درصد افزایش یافت. سوکار، شرکت دولتی نفت آذربایجان به بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار خارجی در ترکیه تبدیل ‌شده است.

در حوزه سیاسی نیز با توجه به اینکه ترکیه قصد دارد به یک قدرت منطقه‌ای بانفوذ در قفقاز جنوبی تبدیل شود، نیازمند حرکت از شرایط بالقوه سیاسی- نظامی به بالفعل در مناقشه قره‌باغ بوده و از این‌رو خواهان مشارکت بیشتر در حل‌وفصل سیاسی آینده قره‌باغ است. در همین رابطه هر چند در توافق آتش‌بس ده ماده ای اخیر نامی از ترکیه آورده نشده است، اما ترکیه اصرار دارد که به نحوی حداقل در دیده بانی مناطق و کریدورهای لاچین و زنگزور حضور داشته باشد که کریدور زنگزور مهمتر جلوه می‌کند؛ اما روسیه تا به امروز اجازه کنترل کریدور زنگزور را به ترکیه نداده است و بر اساس خواسته دولت باکو، ترکیه تصمیم دارد نیروهای نظامی و حتی در صورت تصویب پارلمان آذربایجان، پایگاه نظامی در اراضی آذربایجان ایجاد کند.

در همین حال، مروری بر شکل‌گیری عملیات نظامی می‌تواند بعد دیگری از اهداف ترکیه را آشکار سازد. طرح ارتش جمهوری آذربایجان با مشاوره ژنرال‌های ترکیه این بود که بخش جنوبی قره‌باغ از تسلط نیروهای ارمنی خارج شود. طرح آن‌ها این بود که بعد از هجوم به بخش شمالی و پیشروی تا نزدیکی شوشا، عملیاتی را برای ورود به خاک ارمنستان و گشودن مسیر لازم خاکی در موازات مقری – زنگزور به نخجوان آغاز کنند و بعدازآن نیز به راحتی تمام قره باغ را از سیطره نیروهای ارمنستان خارج کنند. به همین جهت روسیه هشدار لازم را داد که چنانچه مرزهای ارمنستان به مخاطره بیفتد وارد عمل خواهد شد. از این‌رو آغاز تمهیدات لازم برای برقراری آتش‌بس را می‌توان در راستای همین نگرانی روسیه دانست.

آنچه غالب تحلیلگران و کارشناسان بر آن تأکید می‌کنند اینکه، حمایت قاطع ترکیه از آذربایجان در این دور از جنگ، نقش مهمی در جدی‌تر و شعله‌ور شدن آتش درگیری‌ها داشته است که از دهه 1990 تاکنون بی سابقه بوده است. جمهوری آذربایجان هر چند پیگیر اعاده مناطق اشغالی خود بوده ولی نباید تأثیرپذیری از ترکیه در طول سال‌های گذشته را نادیده انگاشت؛ زیرا با تقویت زیرساخت‌های نظامی، تلاش شده است که آنکارا به صورت تدریجی به سمت گسترش نفوذ خود در منطقه گام بردارد.

شایان ذکر است در دوره ریاست جمهوری عبدالله گل، روابط ترکیه و جمهوری آذربایجان در سال 2008 دچار تنش شد؛ زیرا ترکیه پیگیر سیاست صلح با ارمنستان بود؛ اما بعدازآن و در طول نزدیک به 10 سال گذشته روابط بین ترکیه و آذربایجان به طور قابل توجهی از هر نظر تعمیق یافته است. در حالی که آذربایجان غنی از نفت و گاز، هزینه‌های زیادی را صرف دستیابی به برتری نظامی نسبت به همسایه فقیرتر خود ارمنستان می‌کرد، افسران ترکیه نیز به آموزش نیروهای مسلح آذربایجان مشغول بودند. ترکیه پس از اسرائیل و روسیه به سومین تامین کننده بزرگ اسلحه برای آذربایجان تبدیل شد. در همین ایام عمق اتحاد استراتژیک روسیه- ترکیه نیز بر سر بسیاری از مسایل مورد علاقه به‌ویژه انرژی، موجب شد که مسکو و آنکارا علیرغم اختلاف نظر در موارد دیگر، نسبت به مسئله قره‌باغ دید مشترکی داشته باشند. از این‌رو است که سرگئی لاوروف در سپتامبر 2020 طی دیدارش با تعدادی از نمایندگان پارلمان آذربایجان از جانبداری مسکو در اعاده 5 ایالت از 7 ایالت مناطق اشغالی در قره‌باغ سخن به میان آورده و این مصادف با ایامی بوده است که در دو ماه پی‌درپی (ژوئیه و آگوست) مانور نظامی میان آذربایجان و ترکیه برگزار شده بود.

در واقع می‌توان گفت که شروع عملیات نقض آتش‌بس توسط ارمنستان در منطقه تووز نخجوان در ژوئیه سرآغاز وقوع تحرکاتی برای پایان دادن به مناقشه قره‌باغ به نفع آذربایجان و در راستای اهداف ترکیه بوده است.

شایان ذکر است که از سال 2015 چهره‌های ملی‌گرا در ترکیه در همگامی و ائتلاف با حزب عدالت و توسعه برآمدند که ائتلاف جمهوریت با حزب حرکت ملی به رهبری باغچه لی برافزایش تحریکات در جبهه باکو انجامیده است. بسیاری از اعضای دو حزب مؤتلفه در ترکیه از آذربایجان حمایت می‌کنند و شرایط ژئوپلیتیک در قبال اتحادیه اروپا و دریای سیاه را از اولویت‌های اصلی می‌دانند.

نتایج و عواقب حضور ترکیه در مناقشه قره‌باغ را می‌توان چنین دسته‌بندی کرد:

1) ترکیه در قره‌باغ واقع بینانه عمل کرده و بدون اینکه نفوذ روسیه را مورد هدف قرار دهد، سعی کرده است با دستیابی به نفوذ خود در منطقه با کمک دولت آذربایجان، اهرم فشار بر روسیه را به دست آورد که بتواند به طور بالقوه در سوریه یا لیبی استفاده کند.

2) ترکیه مطمئن است که افکار عمومی و جو سیاسی به هیچ وجه برحسب علایق روسیه نبوده و حمایت قاطع آن کشور از آذربایجان منجر به تقویت زمینه گرایش ملی آذربایجان به ترکیه در تصمیم‌گیری‌های آتی خواهد شد.

3) افزایش نفوذ ترکیه در آذربایجان به تدریج شرایط ژئوپلیتیکی و سلطه طولانی مدت روسیه در منطقه را تضعیف خواهد کرد.

4) بیان خاستگاه‌های آنکارا از زبان الهام علی‌اف باعث می‌شود که ترکیه در معرض مستقیم معارضه لفظی سیاسی و یا اتهام به تحریک دیپلماسی نشود.

5) حضور نظامی ترکیه در فرایند اجرای آتش‌بس زمینه را برای ماندگاری این کشور در منطقه فراهم خواهد ساخت. لذا ترکیه خواهد توانست با توجه به موقعیت ژئواستراتژیک قفقاز در تصمیم‌گیری‌های آتی اقتصادی- تجاری- ترانزیتی میان شمال – جنوب که ایران بر روی آن برنامه‌های بلند مدتی دارد، تأثیر محسوسی بگذارد و معادلات را به میزانی بر حسب خواسته خود هدایت کند.

نتیجه اینکه، وضعیت کنونی ناشی از مناقشه قره‌باغ، تحرکات نظامی و نقش آفرینی ترکیه در قفقاز درصورتیکه با هوشیاری رصد و مدیریت نشود می‌تواند به زیان کشورمان تمام شود./شورای راهبردی روابط خارجی

کلید واژه ها: ترکیه جمهوری آذربایجان ترکیه و آذربایجان مناقشه قره باغ جنگ قره باغ جنگ ارمنستان و آذربایجان

( ۳۹ )

نظر شما :

امیر ۱۱ آذر ۱۳۹۹ | ۱۴:۲۷
ترکیه وظیفه تکمیل محاصره اقتصادی و ژیو پلتیکی ایران داشت و استقرار تروریست‌های ترکمن برای استفاده در نا آرامی ها و تشنجات اذربایجانات ایران در آینده نزدیک ((به مانند سوریه و نفش ترکمن های سوری در آشوب و کشتار سوریه))و به نحوه احسن انجام داد تا در آینده دست پر برابر اروپا و آمریکا باشد گواه آن سخنان حزب پانترکی باغچه لی گفته ((ارتباط ارمنستان با ایران باید قطع شود )) وظیفه بعدی باکو شامل استقرار پایگاههای اسراییل و ناتو در آینده نزدیک
هادی صوفی زادە ۱۱ آذر ۱۳۹۹ | ۱۴:۴۷
زیان کشور و خودزنی روزی اتفاق افتاد ( ۲۰۱۷ ) کە حسین باقری بە ترکیە رفت و برنامە تهاجم بە کرکوک و عفرین را با تورکها امضا کرد. ایران کە میتوانست از طریق کوردستان عراق و سوریە بە دریای مدیترانە راە یابد و امکان تفاهم با جهان غرب را بنفع خود بدست اورد بنا بە ایدەهای غلط با چاشنی مذهبی نابود کرد، اما چون تورکها عاقل هستند از کریدور نخجوان - بە اذربایجان بە اسیای میانە دست خواهند یافت. در این میان دست فقط ایران ضررمند شد. بعید نمیدانم ارمنیها هم با وجود شکستهایی کە متحمل شدند خود را با جهان غرب همراە نکنند و بیش از این روی اسب شکست خوردەای چون ایران شرط نبندند.
علی ۱۱ آذر ۱۳۹۹ | ۱۵:۱۵
برخلاف نوشته ی فوق نه تنها دوحزب متفق آک پارتی و ملییتچی پارتی بلکه تمامی احزاب مطرح ترکیه من جمله جمهوریت حالک پارتی سی و اییه پارتی از موضع آذربایجان در موضوع قره باغ حمایت می کنند .طبیعی است که حزب منتسب به کوردها HDP نه تنها حمایت نمی کند بلکه مواضع پ ک ک را تایید می کند. به نظر می آید نقوذ ترکیه به عنوان یک کشورقدرتمند مسلمان در منطقه وآذربایجان ، بهتر از نفوذ بی دین های کمونیست روس باشد هرچند خوب می شد ایران ما نیز می توانست بکند .
كامران ۱۱ آذر ۱۳۹۹ | ۱۵:۵۵
پیش فرض اشتباه موجب نتیجه گیری غلط میشود . در واقع افزایش نزدیکی و حس مشترک دو کشور و مردمان ان و نگاه به شرق سیاست خارجی ترکیه باعث توسعه و تعمیق روابط اقتصادی شده است و اگر این پیش زمینه و حمایت دو طرف از یکدیگر نبود مسایل اقتصادی به این شرایط نمیرسید.
امیر ۱۱ آذر ۱۳۹۹ | ۱۸:۳۶
ماهیت قومی و نژادی بیشتر دارد آنهم عزیزان پانترک میدانند و نقشه متوهمانه شأن
علی امیری ۱۱ آذر ۱۳۹۹ | ۲۲:۰۵
اقتصاد بیمار ترکیه! آقای گلکاریان سالها سر سفره همین اقتصاد نشسته و حالا با تعبیرات نخ نما بیسوادی و غرض خودش را نشان میدهد.
شیعه دواتیشه ۱۲ آذر ۱۳۹۹ | ۰۰:۵۰
به جای این تحلیلای آبکی تو خلوت خودتو بشینید و شکست مفتضحانه ارمنستان اشغالگر رو تو ذهنتون حلاجی کنید و از خودتون بپرسید چرا ننه سمایه شیعه مذهب آذربایجانی تو دعاهای خودش و با زبان شیرین ترکی از خدا می خواد ملت ترکیه و پاکستان سنی مذهب رو تو پناه خودش نگه داره.ننه سمایه همچین دعایی برای برادران خواهران شیعه ایرانی نداره چون ننه سمایه با دل صاف و سادش میدونه حرف عمل کدوم دولت و ملت صادقانه است.اقایون تحلیلگر شما بازنده اصلی مناقشه قره باغ بودید چون طرف ارمنیهارو گرفتید چون سیاست روسیه رو تایید کردید و از همون روسیه بد جور دور خوردیدد
ارش ۱۲ آذر ۱۳۹۹ | ۰۱:۲۵
ترکیه و اردوغان هر چقدر هم شست ترک گرایی بگیرند و آن را یک واقعیت مردمی تصور کنن، باز هم مزدور برنامه های صهیونیست جهانی هستند ، چون نفوذ فکری و اقتصادی و امنیتی یهود در ترکیه باکو بالاتر از حد تصور و توان امثال اردوغان و علی اف هست ،
خسرو ۱۲ آذر ۱۳۹۹ | ۱۴:۱۳
نویسنده محترم طوری نوشته طرح اشغال زنگه زور که انگار در جلسه ستاد آذربایجان یا ترکیه حضور داشته است ، شما یک فرضیه ضعیف را مطرح کردید ولی واقعیت نمی تواند باشد چون اگر آذربایجان قصد حمله به مرزهای رسمی ارمنستان را داشت خیلی راحت از نخجوان ، ایروان را هدف می گرفت که فقط پانزده کیلومتر فاصله دارد ، با این تحلیل های ضعیف و تشدید نژادپرستی های دوران پهلوی خائن ، اجازه نفو ذ موثر ایران به آذربایجان را ندادید ، هنوز هم اگر ایران سیاست روابط صادقانه با آذربایجان را انتخاب کند ، بیشتر از ترکیه و پاکستان در آذربایجان نفوذ خواهد داشت ، آذربایجان سرزمین رسمی خود را از وجود تجزیه طلبان صلیبی پاک کرده است و این به ضرر ایران نیست
علی ۱۲ آذر ۱۳۹۹ | ۱۸:۳۳
خسروجان باکو قصد حمله داشت پایگاه روسیه دخالت میکرد ترس از خرس روسی و جور شدن بهانه حمله روسیه به باکو و دفاع از ارمنستان و احتمال اشغال نخجوان و هشدار صریح ایران در صورت تغییر مرزهای بین المللی مانع شده است باکو هیچگاه اجازه نفوذ ایران را نمی دهد چون مستقل نیست مستعمره و غلام حلقه به گوش ترکیه و اسراییل است برای باکو بهتر است با ترکیه اخوانی حنفی و پاکستان سلفی هم پیاله باشد در هر صورت شاید سوریه دوم مطابق نقشه غرب در آینده نزدیک در حال شکل گیری باشد (آذربایجان شیعی بیش از ۸۵درصد بعد عراق و سوریه هدف مهمی است )
Dushunelim ۱۲ آذر ۱۳۹۹ | ۲۲:۱۴
So sorry for Mr. Gulkariyan's approach! Eating Turkey salt, breaking the salt shaker...
علی ۱۳ آذر ۱۳۹۹ | ۱۲:۰۵
بیچاره های خودفروش ترکیه فقط به خاطر منافع خود به آذربایجان آمده نه به خاطر هم زبانی آذری ها اون به خاطر ایران اومده نه بخاطر آزادی آذری های ایران اون به خاطر ظعیف کردن ایران اومده اینها همه نقشه هستند فکر می کنید فردا که ایران در گیر جنگ شد به شماها رحم می کند و میگوید اینها آذری هستند اینها هم زبان ما هستند. گول ترکیه را نخورید سوریه و لیبی وغیره که مسلمان هستند دیدی ترکیه افتخاراتی وضعی قرارداده است.اگه می خواهید زیر دست باشد چه بهتر از ایران خودمون.بنظر چراتاحالا کردها نتوانسته اند حق خود را بگیرند. چون اگه زیر سلطه آمریکایی ها و بقیه کشورهای استعمارگر مر رفتند الان دارای کشور مستقلی بودند.
علی در جواب خسرو ۱۳ آذر ۱۳۹۹ | ۱۲:۳۰
فرضیه نیست واقعیت است فقط کافیه به سخنان حزب حرکت ملی (دولت باغچه لی)و اتاق فکر و تورسین های ترکیه توجه کرد از لزوم قطع مرز ایران با ارمنستان و دروازه ترک صحبت به میان می آورند حتی پا را فراتر و اشغال گذرگاه و اتصال کامل صحبت میکند الآنم به خاطر ندادن بهانه و دفاع از ارمنستان توسط روسیه اقدام نکردند قره باغ سوریه و لیبی نیست حیاط خلوت روسهاست ۲۷سال پیش سیاست صادقانه ایران را گذاشتن کف دستش الآنم پایگاه اسراییل و بزودی ترکیه و تکفیریهای تحت امر ترکیه و ناتو. ایران چوب سادگی خودش خورد و امت گرایی اسلامی سرزمین آذربایجان از وجود صلیبی ها شاید پاکسازی شده اما از وجود دشمنان ایران (یهودیان اسراییل تکفیریهای ترک و پانترکها )نه آذربایجان امروزی شیعه نیست سکولار قومیتی است
تیمور ۱۳ آذر ۱۳۹۹ | ۱۴:۱۹
جناب آقای گلکاریان، چطور شما از سال 1377 به این سو اینقدر تغییر کرده اید، یادتان هست برنامه سال ۱۳۷۷ کنار دریاچه اورمیه، یعنی «بندر شرفخانه» که بزرگان و ادبای ترکیه و جمهوری آذربایجان را دعوت کرده بودید تا در مورد فرهنگ و ادبیات ترکان ایران در سالن هتل بندر شرفخانه سخنرانی کنند و خودتان با چه ذوق و شوقی از پیشرفت ترکیه سخن می گفتید و فامیل فارسی خودرا ترجمه به ترکی ترکیه کرده و « گولدیکن- güldiken» گذاشته بودید، ترکیه امروز نسبت به آن سالها بسیار پیشرفته و ثروتمندتر شده و از نظر ژئوپولوتیک هم جایگاه خوبی در جهان برای خود پیدا کرده است. ترکیه در مناقشه قره باغ بدون واهمه از ابر قدرتها تمام قد از حقوق آذربایجان دفاع کرد و این دفاع، دفاع از حق بود حتی منافع ترکیه هم در آن مستتر بوده باشد، ولی آنهایی که از ارمنستان حمایت کردند، حمایت از ناحق کردند که خوشبختانه با شکست ارمنستان به نتیجه منفی دفاع از ناحق هم نایل شدند! در این میان، نقش ایران در جنگ قره باغ متاسفانه گاهی به نعل و گاهی به میخ بود، گرچه رهبر و نمایندگان رهبری از حقوق آذربایجان دفاع کردند اما دولت و عوامل دولتی عملا طرف ارمنستان را گرفتند و خبرهای جنگ قره باغ، از ایروان به رادیو تلویزیون ایران مخابره میشد که پر از دروغ و یکسویه بود. به هر حال رابطه حسنه بین آذربایجان و ایران و دوری از احساسات نژادپرستانه پارسی که عده ای در پی آن هستند می تواند اثر مثبت خودرا روی آذربایجانیهای ایران هم بگذارد.
علی ۱۳ آذر ۱۳۹۹ | ۱۸:۰۵
کسانی که تورک هراسی را راه انداخته اند ومدام بدون دلیل و با افسانه سرایی که از قدیم عادت به آن دارند می خواهند ترکیه و آذربایجان را در مقابل ایران قراردهند بداننداین همان خواست دشمنان ملت ایران است . اگر به سخنان دولت باغچه لی واتاق فکر ترکیه اشاره می کنید حتماٌ باید به سخنان اتاق فکر جمهوری اسلامی هم بیندیشد سخنان و نگرش جواد طباطبایی واندیشمندان ایرانشهری را هم ببینیند وهمینطور دلواپسان و حداد عادل وغیره حتماٌ چیزهایی دستتان خواهد آمد.
خسرو ۱۳ آذر ۱۳۹۹ | ۱۹:۴۳
سرزمینهای بین نخجوان و باکو که بصورت رسمی در کنترل ارمنستان است و مرز با ایران را نیز شامل میشود زنگه زور نام دارد که در سال 1924 با دستور استالین از آذربایجان جدا و به ارمنستان اهدا شد و مردم شیعه مسلمانش به جمهوری ترکستان ( شامل قزاقستان و ازبکستان و ترکمنستان و قرقیزستان و تاجیکستان ) کوچانده شدند که در جریان کوچ بسیارشان تلف شدند ، هدف استالین قطع ارتباط جمهوری سوسیالیستی آذربایجان با ترکیه بود و از طرفی با محدود کردن نخجوان به مرز ایران و ارمنستان به هدفش رسید ولی بعدها مصطفی کمال آتاتورک با خرید منطقه آرالیک ( بین ارس و قره سو از ایران و شخص رضاخان میرپنج ) مرز ترکیه با نخجوان را احیا کرد که امروز هم وجود دارد ، و بعدها آتاتورک با لنین معاهده قارص را امضا کرد که تعهد میداد هرگز نخجوان را به ارمنستان ملحق نمی کند و درضمن ترکیه گارانتور نخجوان است ودر صورت حمله ارمنستان حق دفع آن را دارد در مذاکرات گروه مینسک در 1994 امریکاییها پیشنهاد می کنند که زنگه زور با قره باغ مبادله شود و کم مانده بود که این معامله انجام گردد ، ولی با مخالفت آذربایجان به عاقبت نرسید ، چون آذربایجان قره باغ را سرزمین با ارزشتری می داند و درضمن راه ارتباطی نخجوان از طریق زنگه زور را مطابق توافق های دوران شوروی حق قبلی خود می دانست و احتیاجی به دادن امتیاز بیشتر نداشت ، نتیجه اینکه حتی با گرفتن زنگه زور توسط آذربایجان ، توران و دنیای تورک پیوسته نمی شود چون بین آذربایجان و ترکمنستان دریای خزروجود دارد با توجه به ایجاد خطوط آهن و لوله نفت وگاز و راههای مواصلاتی از گرجستان بین ترکیه و آذربایجان ، راه بین نخجوان و باکو اهمیت زیادی ندارد و بعد از مدتی از یاد خواهد رفت و پوتین این را بهتر از همه می داند
در جواب علی۱۳اذر ۱۴ آذر ۱۳۹۹ | ۰۹:۴۹
مگر آقای طباطبایی جز کدام گروه و جناحی سیاسی است ؟؟؟؟!!!آن بنده خدا فقط پانترکها را مدنظر قرار داده بود نکند سوزش شما هم به خاطر همین است !!!! ایرانشهری یعنی تمام ایرانیان بدون تفاوت زبانی و مذهبی زیر یک کشور و پرچم اتاق فکر ایرانیها بیشتر در اختیار همشهریان شماست بازار را نگاه کنید می‌بینید وفور محصولات ترکی می‌بینید اما خسروجان تعابیرتان در مورد زنگه زور درست نیست طبق آن چیزی که خواسته ترکیه است وخط آهن و راه آهن با گرجستان از اهمیت کمتری برخورد است چون هزینه ترانزیت و مسافت بالا دارد و نهایتا تا ۲٫۵تن مبادلات از راه آهن صورت میگیرد اما از طریق نخجوان تا ۲۰میلیون تن طبق گفته خود اتاق فکر و توریس ترکیه بدون نیاز به عبور از ایران یا گرجستان فقط همین گذرگاه لقب ورود دروازه ترک است بنادر ترکمن باشی ترکمنستان و اکتاو قزاقستان و بندر هوسان باکو با افزایش ظرفیت باری خود شده است گرجستان بازنده اصلی بود خط لوله انرژی خزر احتمالا از نخجوان به ترکیه راه و راه آهن هم از نخجوان به ترکیه همان هزینه ترانزیت گیر گرجستان هم از دست رفته است جدیت ترکیه باکو در ساخت راه و راه آهن را دریافتید ؟؟؟؟!!!!
رضا ۱۶ آذر ۱۳۹۹ | ۰۴:۴۳
هرکس مخالف پس گرفتن قفقاز هست خائنه
علی عباس زاده ۲۴ آذر ۱۳۹۹ | ۱۲:۳۶
بهترین مقاله و واقع بینانه ترین مقاله ای است که در مورد شیطنت ترکیه و موضوع قره باغ نوشته شده است. ممنون از نشر این مطلب.