باکو جواب برادری های تهران را با دشمنی می دهد! (بخش دوم)

نویسنده: محمدحسین نامدار، کارشناس روابط بین الملل

دیپلماسی ایرانی: رویکرد منفی جمهوری آذربایجان نسبت به جمهوری اسلامی ایران، چشم انداز هرگونه همکاری گسترده را تا سال های سال تحت تاثیر قرار داد. جمهوری آذربایجان از سویی اشتراکات فراوان با ایران را نادیده گرفت و از سوی دیگر کمک های حیاتی کشورمان در جریان درگیری های نظامی با ارامنه را فراموش کرد و نهایتا با دشمن پنداری ایران، به سوی آمریکا و رژیم صهیونیستی سوق یافت. مقامات این کشور بارها بر استراتژیک بودن روابط جمهوری آذربایجان با آمریکا و رژیم صهیونیستی و همکاری های گسترده با آنها در تمامی زمینه های ممکن، تاکید کرده اند. این همکاری ها شامل ایجاد مشکلات امنیتی علیه ایران شد، به طوری که آمریکا در مناطق همجوار ایران تجهیزات جاسوسی کار گذاشت و جمهوری آذربایجان را به عدم همکاری با کشورمان در پروژه های نفتی و گازی و بعضا مشارکت در تحریم های ظالمانه علیه ایران ترغیب کرد. علی رغم صرفه اقتصادی برای بهره گیری از خاک ایران برای ساخت خط آهن به سوی نخجوان و ترکیه و ساخت خطوط لوله نفتی و گازی برای انتقال انرژی به ترکیه و اروپا، جمهوری آذربایجان با هدایت آمریکا و رژیم صهیونیستی و با صرف هزینه های بیشتر، ایران را دور زد. رژیم صهیونیستی هم از خاک جمهوری آذربایجان به اقداماتی علیه ایران دست زد که نمونه های آن انتقال نیروهای آموزش دیده برای ترور دانشمندان هسته ای از طریق خاک جمهوری آذربایجان و پرواز پهپاد جاسوسی رژیم صهیونیستی از خاک جمهوری آذربایجان و نفوذ به منطقه نطنز در سال 1393 بود که توسط پدافند هوایی ایران سرنگون شد.

این جمهوری برای حل و فصل مناقشه قره باغ، با بی توجهی به تلاش های ایران و پیشنهادهای ارائه شده برای میانجیگری، تصمیم گرفت که تعیین تکلیف 20 درصد از خاک و یک میلیون آواره جنگی خود را به سازمان امنیت و همکاری اروپا و نتیجتا روسای مشترک گروه مینسک (آمریکا، فرانسه و روسیه) بسپارد. حاصل این تصمیم، پیچیدگی هر چه بیشتر مساله، بخاطر بی عملی این گروه با توجه به همدمی با نیروهای اشغالگر بود. وضعیت پیچیده کنونی قره باغ و مناطق اشغالی پیرامونی با گذشت 26 سال از زمان اعلام آتش بس در سال 1994، گویای نتایج انتخاب گروه مینسک برای حل این مناقشه است. در تعیین رژیم حقوقی دریای خزر نیز جمهوری آذربایجان، بیشترین مخالفت ها را با دستیابی ایران به حقوق حقه خود بر اساس قوانین و پروتکل های بین المللی داشته است. 

علی رغم وجود تمامی بیراهه های فوق الذکر و طبیعی بودن اعتراضات و واکنش های رسمی و غیررسمی (رسانه ها و شخصیت های غیر رسمی) به چنین بیراهه هایی، جمهوری اسلامی ایران ضمن احساس کم نظیر قرابت با مردم مسلمان و شیعه جمهوری آذربایجان، از اواخر دهه 1380 بطور یکجانبه برای آنها لغو روادید اعلام کرده است. مضاف بر آن، ایران همیشه بر مواضع اصولی خود در قبال کشور همسایه و برادر جمهوری آذربایجان، پایبند بوده و ضمن تاکید بر حفظ  تمامیت ارضی آن، هرگز حاکمیت نیروهای اشغالگر ارمنی بر مناطق اشغالی جمهوری آذربایجان را به رسمیت نشناخته و در مراحل مختلف، آمادگی خود را برای کمک به حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات اعلام داشته است. ایران علاوه بر اینکه قره باغ و مناطق پیرامونی اشغالی را خاک اسلام می داند، بر اجرایی شدن قطعنامه های چهارگانه سازمان ملل در خصوص این مناطق (خروج نیروهای اشغالگر و سپرده شدن آنها به جمهوری آذربایجان) تاکید داشته است. آخرین موضع گیری سخنگوی وزارت امور خارجه پس از نقض آتش بس در روزهای اخیر، گواهی بر این ادعاست. سعید خطیب زاده در واکنش به نقض آتش بس اظهار داشت: «جمهوری اسلامی ایران ضمن ابراز تاسف از نقض آتش بس اعلام شده در درگیری های اخیر میان جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان و دعوت از طرفین به خویشتنداری بیشتر، حملات موشکی به زیر ساخت های حیاتی و مناطق مسکونی شهرها و کشتار غیر نظامیان را محکوم کرده و با خانواده های داغدار ابراز همدردی می کند.» شایان ذکر است که حملات به مناطق مسکونی بیشتر از جانب نیروهای اشغالگر ارمنی بوده است. سخنگوی وزارت امور خارجه می افزاید: «جمهوری اسلامی ایران مجددا از طرفین می خواهد ضمن پایبندی به آتش بس، گفت وگوهای خود را در چارچوب حقوق بین الملل و احترام به تمامیت ارضی و تخلیه شهرهای اشغالی از سر گیرند و در این راه آمادگی خود را برای تسهیل این گفت وگوها برای رسیدن به صلح و راه حل دائمی و پایدار در منطقه اعلام می دارد.»

با تفکیک بحث اشغالگری نیروهای ارمنی قره باغ از روابط با همسایگان، جمهوری اسلامی ایران مطابق با اصول سیاست خارجی خود، روابط دوستانه ای را با ارمنستان داشته و دارد. این روابط برخلاف ادعاهای موجود در جمهوری آذربایجان، هرگز علیه آن جمهوری نبوده و ایران در روابط با ارمنستان گامی برای ضربه به جمهوری آذربایجان یا علیه رفع اشغال از اراضی آن جمهوری برنداشته است.

جمهوری آذربایجان با رژیم اشغالگری چون اسرائیل که بیش از هزار کیلومتر با آن فاصله دارد، روابط استراتژیک برقرار می کند، ولی به طور غیر منطقی معترض به روابط عادی و طبیعی ایران با ارمنستان یکی از همسایگان خود است. این در حالی است که با برقراری روابط استراتژیک، زمینه سوء استفاده رژیم صهیونیستی علیه امنیت کشورمان فراهم شده است و پیشتر به نمونه هایی از اینگونه سوء استفاده ها اشاره شد. 

به جرات می توان مدعی شد که روزی را نمی توان یافت که برخی از شخصیت های سیاسی آذربایجانی یا تعدادی از رسانه های آن جمهوری علیه ایران تبلیغ نکرده یا مواضع ضد ایرانی نگیرند. در بسیاری از مواقع رد پای بدخوهان روابط دو کشور در این تبلیغات سوء دیده می شود. برای نمونه، در جریان درگیری های اخیر رسانه های آذربایجان به تاسی از رسانه های رژیم صهیونیستی و معاندین جمهوری اسلامی ایران، همراه با رسانه های کشوری که مسئول انتقال نیروهای تکفیری از سوریه و لیبی به مناطق درگیری است، این خط تبلیغی را علیه ایران پیگیری کرده و می کنند که ایران ضمن انتقال تجهیزات نظامی روسی به ارمنستان، اجازۀ انتقال نیروهای پ.ک.ک و پژاک از طریق خاک خود به مناطق درگیری را داده است. کشورهایی مدعی همکاری ایران با گروه های تروریستی در این زمینه می شوند که سابقه تاریکی در ایجاد و حمایت از گروه های تروریستی برای کشتار مردم سوریه، لیبی و عراق دارند و حتی به طور مستقیم به خاک عراق و سوریه تجاوز نظامی کرده و بخشی از آن را به اشغال خود در آورده اند. این در حالی است که ایران در مبارزه با گروه های تروریستی پیشرو بوده و ضربات مهلکی را به این گروهها نظیر داعش در سوریه و عراق زده است. ایران بهترین عزیزان خود چون شهید سردار سلیمانی را بخاطر مبارزه با گروه های تروریستی که در راستای منافع رژیم های تروریستی چون آمریکا و رژیم صهیونیستی نبوده، از دست داده است. 

ادامه دارد....