چه کسی گفته ایران در مقابل فشارها تسلیم شده است؟

نویسنده: اردوان امیر اصلانی

دیپلماسی ایرانی: ایران به تازگی متعهد شده است که همکاری خود را با بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی گسترش دهد. چگونه می توان این تغییر را توضیح داد؟ آیا ایران تحت فشار تسلیم شد؟ تصور نمی کنم این تسلیم شدن ایران در برابر «فشار حداکثری» آمریکا یا فشار جامعه جهانی باشد. برعکس، راهبرد دولت ترامپ تاکنون کاملاً با شکست روبه رو بوده و فقط امریکا را در مورد مسئله ایران منزوی کرده است. بلکه معتقدم که تهران در پذیرفتن درخواست های آژانس انرژی هسته ای بین المللی، شرایط کنونی را با خونسردی مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد و مطابق آن عمل می کند. این فشار آمریکا نبود که باعث تغییر موضع ایران شد، برعکس شکست امریکا موجب آن شد.

ایران علاقه مند است که در برابر سازمان ملل حسن نیت نشان دهد و نشان دهد که برخلاف آمریکایی ها، قادر است تعهدات خود را حفظ کند. این اقدام فقط می تواند به کاهش تنش و برقراری اعتماد در روابط که با چهار سال ریاست جمهوری ترامپ از یک سو و رقابت بین اصلاح طلبان و محافظه کاران از سوی دیگر تضعیف شده، کمک کند. هدف اصلی ایران در دراز مدت، به طور آشکار پایان دادن به تحریم های آمریکاست.

با افزایش قیمت های کالاهای اساسی، تورم به 41 درصد رسیده، تولید ناخالص داخلی  درطول دو سال 14 درصد کاهش یافته، رشد 12 درصد در سال 2016 اکنون به منفی 7 درصد رسیده است! همه گیری ویروس کووید-19 این وضعیت را بدتر هم کرده است.

 ایرانی ها برای پاسخگویی به شرایط اضطراری اقتصادی و اجتماعی روی صبر و تغییر سیاسی در امریکا شرط بسته اند. 

در حالی که از سرگیری گفت و گو بین ایران و امریکا و به طور کلی جامعه بین المللی مطلوب است، اما بسیار تردید دارم که توافق وین به شکل کنونی ادامه یابد. چرا که ایرانی ها به این توافق که هرگز به وعده های خود به ویژه وعده های اقتصادی احترام نگذاشته است بسیار بدبین هستند. وانگهی، اگرچه جو بایدن، رقیب دموکرات دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده از مذاکره مجدد برای بازگشت به این توافق طرفداری کرده است، اما در نظر ندارد به برنامه بالستیک ایران و فعالیت های سیاسی و نظامی ایران در خاورمیانه نپردازد.

حتی در صورت از سرگیری مذاکرات با غرب، مبارزات داخلی همچنان ادامه خواهد داشت و روی راهبرد انتخاب شده توسط ایران تأثیر می گذارد؛ از این گذشته، که به احتمال زیاد محافظه کاران در انتخابات بعدی ریاست جمهوری پیروز می شوند.

در حالی که آمریکایی ها در هفته های اخیر با دو شکست پی در پی خود در شورای امنیت نشان دادند که بازیکن پوکر هستند، ایرانی ها نشان دادند که بازیکن شطرنج هستند. اوضاع کنونی به نفع ایرانی ها است نه به این دلیل که تهران امروز بیشتر از دیروز محبوب است، بلکه به این دلیل که آمریکا در صحنه بین المللی طرد شده است. بنابراین از نظر ایرانی ها نباید کوچکترین بهانه ای به آمریکایی ها داد تا وضعیت انزوای دیپلماتیک دونالد ترامپ دگرگون شود.

از طرف دیگر، تهران می داند که نمی تواند فقط با طرز فکر یک کشور محاصره شده برنامه های خود را در آینده پیش ببرد. به ویژه که جوانان تحصیل کرده ایرانی، به دنبال چیزی غیر از درگیری دائمی با جهان هستند. نزدیک شدن ایران به چین، از طریق امضای قرارداد شیر و اژدها در سال 2019 – که وعده 400 میلیارد دلار سرمایه گذاری چینی ها در ایران را در طول 25 سال داده است – به وضوح نشان می دهد که از نظر ایران غرب دیگر غیرقابل جایگزین نیست. آیا چین به تنهایی می تواند ایران را از انزوای اقتصادی و دیپلماتیک خارج کند؟ در حالی که این مساله ایجاد مشکل میان چین و آمریکا را باعث خواهد شد. هیچ چیز چندان قطعی نیست. اگرچه نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا احتمال گشایش در این وضعیت را مشخص می کند، اما سود بردن از چنین نفعی عاقلانه است.

منبع: آتلانتیکو / تحریریه دیپلماسی ایرانی/11