قرن بی‌معامله

نویسنده: سحر جوادی پور، کارشناس روابط بین الملل

دیپلماسی ایرانی: "معامله قرن" نامی است که دونالد ترامپ برای "طرح صهیونیسم محور" جراد کوشنر برگزید و روز سه شنبه در حالی که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل را در کنار خود داشت، از این طرح رونمایی کرد. ترامپ که هدف از عملیاتی شدن این طرح را برقراری صلح بین اعراب و اسرائیل پس از 70 سال کشمکش عنوان کرده بود، با ارائه طرحی یکجانبه که تماما مدافع آرمان های صهیونیست ها و در تضاد با قطعنامه های سازمان ملل است؛ صرفا به نگرانی های مقامات اسرائیلی پاسخ داد. 

"معامله قرن" طرحی است که دو بعد شخصیت "اولتراکانی" و "صهیونیسم پرور" ترامپ را به معرض نمایش گذاشته است. اولتراکان ها گروهی از سیاستمداران آمریکایی هستند که در تیم دونالد ترامپ حضور برجسته ای دارند. آنها سیاستمدارانی هستند که معتقدند آمریکا باید هزینه ای برای دیگر کشورها پرداخت کند و این کشور الگوی بلامنازع جهانی است که دیگران باید از ارزش های آمریکایی تبعیت کنند. اکنون دونالد ترامپ با رونمایی از "معامله قرن" بار دیگر وجهی از وجوه اولتراکانی خود را به نمایش می گذارد و می خواهد نگاهِ خودمحوری به مسئله فلسطین را به دیگران تحمیل کند که همانا تعبیر رویایِ لابیست های صهیونیستی است.

ترامپ طرح صلح خود را کامل‌ترین طرح توصیف کرده و گفته که این طرح بر مبنای راه حل «برد – برد» برای فلسطینی‌ها و اسرائیلی ها استوار است. به گفته ترامپ "همانطور که همه می دانند من کارهای بزرگی برای اسرائیل انجام دادم، سفارت آمریکا را به بیت‌المقدس منتقل کردم و بلندهای جولان را برای اسرائیل به رسمیت شناختم و از توافق بد هسته‌ای با ایران خارج شدم."  

او سعی می کند فهرست خدمات خود به صهیونیسم را با ارائه معامله قرن تکمیل کند. از همین رو در این طرح ارائه شده، بیت‌ المقدس پایتخت بلامنازع اسرائیل باقی خواهد ماند. بی دلیل نیست دونالد ترامپ لحظاتی پس از پایان سخنانش با انتشار توئیت جزئیات نقشه دو کشور آینده اسرائیل و فلسطین نوشت «همیشه در کنار دولت اسرائیل و یهودیان ایستاده‌ام و  قویا از امنیت‌شان و حق شان برای زندگی در وطن تاریخی‌شان حمایت می کنم. اکنون زمان صلح است.» در پاسخ به همین ادعاها بود که روزنامه ها  نوشتند طرح سازش آمریکایی موسوم به معامله قرن، راه به جایی نخواهد برد و رئیس جمهوری آمریکا صرفا به‌دنبال نجات خود و نخست وزیر اسرائیل از کوه مشکلات داخلی است.

طنز تلخ روزگار در آنجاست که در ایده پردازی این داستان آمریکایی – اسرائیلی، طرف فلسطینی جایی ندارد. به همین دلیل واکنش محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین به این طرح به شدت منفی بود. وی طی سخنانی در این رابطه گفت: "به معامله قرن هزار بار نه می گوییم. معامله قرن بخش پایانی اعلامیه بالفور است. قدس فروشی نیست. معامله توطئه شما هرگز اجرا نخواهد شد و ملت فلسطین آن را رد خواهد کرد."

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان نیز این طرح را راهی به سوی جهنم توصیف کرده و رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه با بیان اینکه قدس خط قرمز ماست، تصریح کرده است که دست‌های متجاوز به مسجد‌الاقصی را می‌شکنیم.  

133 نماینده پارلمان بریتانیا با این طرح مخالفت کرده و جوسپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اعلام کرد که طرح ترامپ طبق معیارهای اتحادیه اروپا بررسی خواهد شد. امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه در اظهار نظری کم سابقه، گفت برای رسیدن به صلح حضور دو طرف درگیر لازم است و در این طرح بین فلسطین و اسرائیل یک طرف حضور دارد و در غیاب طرف دیگر صلحی برقرار نمی شود. 

این طرح حتی از گزند انتقادات رئیس جمهوری اسبق آمریکا در امان نماند. جیمی کارتر با انتشار بیانیه ای که در تارنمای بنیاد کارتر منتشر شد، اعلام کرد، طرح ترامپ موسوم به معامله قرن بخش بزرگی از سرزمین های اشغالی فلسطین را به طور یک جانبه به اسرائیل ملحق می سازد و  فلسطینی ها در بخش های مختلف پراکنده خواهند شد که هیچ کنترلی بر مرزهای خود نخواهند داشت. این طرح، راه حل دو کشور را براساس مرزهای ۱۹۶۷ نقض می کند که در قطعنامه های سازمان ملل از ۲۴۲ (۱۹۶۷) تا ۲۳۳۴ (۲۰۱۶) تصریح شده است. مضافاً، این طرح قوانین بین‌المللی در خصوص حق تعیین سرنوشت و ممنوعیت تصاحب زمین و الحاق اراضی اشغالی به وسیله زور را نقض می‌کند.  

این طرح ناپخته و جانبدارانه صرفا منافع اسرائیل را در نظر گرفته و یک بازی با حاصل جمع صفر را به وجود آورده که در آن همه بردها از آنِ رژیم صهیونیستی و همه باخت ها نصیب طرف فلسطینی است. نگاه عقلانی به روندهای جهانی، چنانچه که در چند روز اخیر نیز موضع گیری ها نشان می دهد، پذیرای این طرح نیست و به نظر می رسد "قرن" کماکان "بی معامله" به کار خود ادامه خواهد داد.