خاورمیانه به جای خطرناک تری تبدیل شده است

نویسنده: استیون ای. کوک (کارشناس شورای روابط خارجی)

دیپلماسی ایرانی: ترور سردار قاسم سلیمانی، فرمانده نیروهای قدس سپاه پاسداران ایران، در بغداد فضای پر تنش کنونی در عراق بین نیروهای آمریکایی و گروه های شبه نظامی متحد ایران را ناآرام تر کرده است و این مساله، جنگ با داعش را دشوارتر می سازد و احتمال می تواند با ناآرامی های بیشتر در منطقه بینجامد. در این زمینه، چند سوال اساسی وجود دارد که باید مورد توجه قرار بگیرد...

ترور سردار سلیمانی می تواند به درگیری های گسترده تر بین ایالات متحده و ایران و ناآرامی های بیشتر در منطقه منجر شود؟

احتمال اینکه ایرانی ها به این حمله واکنش نشان دهند، خیلی زیاد است. با این حال، آنها تمایلی به مواجهه مستقیم با ایالات متحده ندارند به ویژه اینکه از طیف وسیعی از گزینه های نامتقارن برخوردارند و می توانند به مرور زمان آنها را به کار گیرند. برای نمونه، ایران می تواند برنامه هسته ای خود را تقویت کرده و منافع ایالات متحده را در عراق هدف بگیرد. ایران همچنین می تواند به افزایش خشونت در افغانستان که هزاران نفر از نیروهای آمریکایی در آنجا مستقر هستند، تحریک کند و آمریکایی ها را در خارج از کشورشان هدف بگیرد. ایران در دنیای سایبر نیز فعال است. جدای از اینها، احتمال خشونت به تحریک نیروهای حزب الله که متحد ایران به شمار می روند، در امتداد مرز اسرائیل و لبنان وجود دارد. چنین واکنش هایی احتمالا در بازه های زمانی متفاوت و به گونه ای رخ خواهند که این نکته را یادآور شوند که ایران حتی در نبود سلیمانی، توانایی وارد آوردن ضرر و زیان گسترده را دارد.

تاثیرات ترور سلیمانی بر عملیات ایالات متحده علیه داعش در عراق و سوریه چگونه خواهد بود؟

شکی نیست که ترور سلیمانی عملیات آمریکا را دشوارتر می سازد؛ اما این عملیات پیشتر هم چندان ساده نبودند. نیروهای متحد ایران در عراق هدف گرفتن آمریکایی ها را از چندی پیش آغاز کرده اند. دقیقا همین اتفاق بود که به خشونت های اخیر انجامید. نیروهای ایالات متحده و متحدان آن اکنون با درگیری در برابر نیروهای داعش و در برابر نیروهای متحد ایران در عراق مواجه هستند و این در حالی است که خود این نیروها نیز با داعش در جنگند. مشکل به ویژه در عراق حادتر است چرا که نیروهای متحد ایران در عراق بخشی از نیروهای امنیتی شریک آمریکا به شمار می روند. دولت دونالد جی. ترامپ اخیرا برای کمک به تامین امنیت نیروهای مستقر در عراق، نیروهای بیشتری به کویت اعزام کرده است. اگر کاخ سفید برنامه ماندن در عراق را داشته باشد و بخواهد به همان شیوه سابق به جنگ با داعش ادامه دهد، احتمالا مجبور خواهد شد نیروهای بیشتری به این کشور اعزام کند چرا که شرایط با ترور سلیمانی بی شک دشوارتر شده است.

واکنش به شهادت سلیمانی در خیابان های عربی چگونه بود؟

خیابان های عربی در واکنش به ترور سلیمانی در سکوت فرو رفته اند. اگرچه ایران در زمان درگیری ها در لبنان در سال 2006 در بین اعراب بسیار مشهور و محبوب بود، اما تلاش های آن برای شکل دادن به منطقه پس از قیام های عربی بر وجهه آن تاثیر گذاشت. از این رو، احتمال واکنش گسترده مردمی در میان اعراب به ترور سردار سلیمانی اندک است. با این حال، یک نکته قابل توجه وجود دارد و آنهم این است که ترور سردار سلیمانی این خوانش را در خاورمیانه که ایالات متحده یک نیروی ثبات منطقه ای نیست، تقویت می کند. اعراب می دانند که در نهایت ماجرا، آنها مجبور می شوند بهای رقابت های منطقه ای بین ایالات متحده و ایران را بپردازند.

گزینه ی دیپلماتیک برای کاهش تنش ها وجود دارد؟

تصور این که یک طرف ثالث ارتباط و تاثیرگذاری کافی برای میانجی گری را با هر دوی ایالات متحده و ایران داشته باشد و بتواند به کاهش تنش ها کمک کند، دشوار است. احتمال اینکه کسی بتواند سران ایران را به خودداری از واکنش متقابل ترغیب کند هم بسیار اندک است. درک اینکه چرا آمریکا باید خود را برای واکنش ایران آماده کند، دشوار نیست: ترور سردار سلیمانی با کشته شدن یک فرمانده ارتش ایالات متحده یا یک مقام رده بالای اطلاعاتی قابل قیاس است و در چنین سناریویی، رئیس جمهوری ایالات متحده بی شک به هیچ دعوت دیپلماتیکی واکنش نشان نخواهد داد و در شدیدترین حالت ممکن واکنش نشان می دهد.

منبع: شورای روابط خارجی / مترجم: طلا تسلیمی