ایران و روسیه: افزایش همکاری امنیتی

نویسنده: کلمان ترمه

دیپلماسی ایرانی: افزایش همکاری امنیتی بین تهران و مسکو بر اساس شیوه عقیدتی رهبر معظم، آیت الله خامنه ای، است. از نظر آیت الله خامنه ای، جایگاه روسیه در سیاست خارجی ایران دارای سه بعد است، بعد نخست مربوط به ایدئولوژی آیت الله خمینی و مخالفت وی با سیاست امریکا است. بعد دوم مربوط به تحکیم حکومت جمهوری اسلامی است. از سال 2009 خطر جنبش اجتماعی برای سرنگونی حکومت سیاسی ایران وجود دارد. سومین بعد این نزدیکی روابط، جنگ سوریه است که بعد منطقه ای بسیار گسترده تری به این همکاری داده است.

در غرب دو گرایش متفاوت در مورد این همکاری وجود دارد: عده ای با بزرگ جلوه دادن این همکاری راهبردی آن را خطرناک نشان می دهند و عده ای دیگر با بزرگ جلوه دادن اختلافات ایران و روسیه غربی ها را وادار می کنند تا تلاش کنند مسکو را از تفاهم با تهران بازدارند.

برخلاف آخرین گزارش موسسه رند که در اکتبر 2019 منتشر شد، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در راس سیستم تصمیم گیری جمهوری اسلامی برای روابط با مسکو قرار دارد. یکی از مهمترین رویدادها برای تاکید بر این نقش ویژه پاسداران، سفر سردار قاسم سلیمانی به روسیه در سال 2015 بود که در تصمیم مسکو برای مداخله نظامی در جنگ سوریه تعیین کننده بود.

از سال 2012 با تشکیل محور ایران – روسیه – نیروهای حزب الله لبنان، رابطه جدیدی با روسیه در صحنه رسانه ای پدیدار شد و دو کشور از اتاق فکرهایی برای اعلام مخالفت خود با سیاست امریکا در منطقه استفاده کردند.

رئیس جمهور روحانی نتوانست خط مشی دیپلماتیک خود را از طریق نزدیکی روابط با اروپا و مذاکره با واشنگتن تحمیل کند. در حقیقت در دوران ریاست جمهوری ترامپ همه جناح ها از نزدیکی روابط با روسیه و چین حمایت کردند، و این امر بیانگر پیروزی خط مشی رهبر معظم و سپاه پاسداران از ابتدای سال 2000 تا کنون است که پس از سال 2009 و جنگ سوریه تقویت شد.

علاوه بر این نسل جدید نخبگان سیاسی تندرو در ایران با هر گونه ارتباط با غرب مخالفند. آنها شعار جدید «بیشتر شرق تا غرب» را انتخاب کرده اند که جایگزین شعار «نه شرقی و نه غربی» جمهوری اسلامی شده است. آنها از محافظه کاران سابق که از توافق هسته ای 2015 حمایت کردند، انتقاد می کنند و ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه، را حامی  و عضو «محور مقاومت» می دانند.

با توجه به وابستگی نظامی ایران و روسیه، بعید است که مسکو حضور ایران را در منطقه مهار کند، اما در زمینه اقتصادی بین ایران و روسیه در سوریه رقابت وجود دارد و مقامات ایران می گویند که روسیه شرکت ها و کالاهای ایرانی را به حاشیه رانده است.

به گزارش اداره کنترل دارایی های خارجی، ایران و روسیه در راس شبکه بین المللی برای تامین نفت در سوریه هستند. همچنین سپاه پاسداران از سوریه به عنوان مرکز مالی برای انتقال چندین صدمیلیون دلار استفاده می کند.

روایت های متناقضی در مورد اهمیت اقتصادی ایران و روسیه در سوریه وجود دارد: از رقابت ایران  و روسیه که به گزارش منابع ایرانی به ضرر ایران است تا  محور ایران – روسیه که بنا به ادعای گزارش دولت ترامپ، «فعالیت های «شوم» ایران مانند حمایت از «تروریسم» را تامین مالی می کند!»

طرح رهبری مبنی بر نزدیکی روابط راهبردی دو کشور در زمینه امنیتی مورد استقبال جناح های مختلف قرار گرفته است، اما بی اعتمادی به روسیه همچنان در افکار عمومی وجود دارد.

ایران با حمایت هوایی روسیه توانایی خود را برای انتقال نیروهایش به فراتر از مرزهایش بسیار افزایش داده است. همکاری ایران و روسیه در سطح منطقه ای نشان می دهد که از نظر تهران، مسکو بیشتر از همیشه شریک مهمی برای جمهوری اسلامی ایران است.

منبع: تولوز / تحریریه دیپلماسی ایرانی