تقلای نتانیاهو برای تغییر بازی به ضرر ایران

عبدالرحمن فتح الهی، عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی 

دیپلماسی ایرانی - به نظر می رسد که این روزها بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل هیچ فرصتی را بهتر از این نمی بیند که در آستانه انتخابات پارلمانی زودهنگام اسرائیل و نیز قدرت‌نمایی چند هفته اخیر خود در سوریه، عراق و لبنان، ضد مواضع ایران و نیروهای همسو که با حمله (اول سپتامبر/10شهریور) حزب الله به شکست انجامید، بار دیگر شرایط را به سود خود تغییر دهد و قدرت تهران در منطقه غرب آسیا را به چالش جدی تری بکشد. به خصوص که اکنون شرایط دیپلماتیک موجود در مناسبات جهانی پس از ناکامی فرانسه و طرح کاخ الیزه در رسیدن به شرایطی به منظور کاهش تنش ها میان تهران و واشنگتن در سایه مخالفت های کاخ سفید با اعطای خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری یا یورویی، عملاً به در بسته خورده است. 

اینها علاوه بر موج جدید تحریم های اخیر کاخ سفید از تحریم سازمان فضایی ایران گرفته تا اقدام وزارت خزانه داری ایالات متحده آمریکا در تحریم‌های جدیدش در قبال شبکه انتقال نفت ایران مشتمل بر ۱۶ شرکت، ۱۰ فرد و ۱۱ نفت‌کش است. مهمتر از همه اظهارات برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران پیرامون تخصیص جایزه نقدی تا سقف 15 میلیون دلار از سوی واشنگتن برای هرگونه اطلاعاتی که موجب اختلال در چرخه مالی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز هست که می‌تواند به عنوان کاتالیزور تنش وضعیت علیه تهران عمل کند. پس نتانیاهو در حال حاضر بر این باور است تا این شرایط به قوت خود باقی است باید از کانال کاخ سفید تحولات را در جهت خود پیش ببرد. 

از طرف دیگر نباید تحولات داخلی سرزمین های اشغالی را هم از نظر دور داشت. چرا که اقتضائات سیاسی داخلی اسرائیل در آستانه انتخابات پارلمانی (۱۷ سپتامبر/۲۶ شهریور) در سرزمین های اشغالی، نتانیاهو را بر آن داشته که از هر طریق ممکن مانع از شکست خود و حزب متبوعش، "لیکود" شود. این ظن زمانی تقویت می شود که شبکه تلویزیونی "کان" اسرائیل (18 اگوست/27 مرداد) اعلام کرد که ائتلاف "کاحول لاوان" یا همان ائتلاف "آبی و سفید" به ریاست "بنی گانتس" در تلاشی برای شکست حزب حاکم یعنی لیکود به ریاست بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر کنونی اسرائیل در انتخابات کنست (پارلمان اسرائیل)، توافق جدیدی را با حزب "اسرائیل خانه ما" به ریاست آویگدور لیبرمن، وزیر جنگ سابق در کابینه نتانیاهو امضاء می کند. اهمیت این توافق در صورت امضاء در به دست آوردن یک صندلی اضافی توسط طرفین، نهفته است. چون هر ائتلافی که این صندلی را کسب کند پیروز انتخابات خواهد بود. 

این مسائل گویای حساسیت های جاری در میدان و عرصه سیاسی داخلی اسرائیل، آن هم در فاصله 10 روز مانده به برگزاری انتخابات پارلمانی است؛ حساسیت هایی که هر روز بر شدت آن افزوده می شود و چون نتانیاهو هر لحظه سایه پایان حیات و عمر سیاسی خود را پررنگ تر می بیند به دنبال یک انحراف جدی در افکار عمومی در سرزمین های اشغالی و به تبع آن ایجاد یک برگ برنده در انتخابات پیش رو است و چه برگ برنده ای بهتر از تضعیف ایران. به خصوص که بعد از اقدام حزب الله در حمله به شمال اسرائیل پایه های کابینه اش هم به شدت لرزان شده است. لذا زمانی که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل به واسطه سنگین تر شدن سایه شکست در آستانه انتخابات پارلمانی آتی (۱۷ سپتامبر/۲۶ شهریور) تنها راه چاره را به منظور برون رفت از وضعیت کنونی دامن زدن به ایران هراسی می داند، تمام تلاشش به منظور پررنگ کردن تکاپوهای دیپلماتیک با دیگر بازیگران جهانی، به ویژه اعضای باقی‌مانده در توافق هسته‌ای یا همان 1+4 به کار خواهد بست تا شرایط بر همین منوال پی گرفته شود و در ادامه با این پیگیرهای دیپلماتیک، نهایتا تشدید تنش و بحران علیه تهران شکل گیرد.  

اگر چه در این میان لندن با پاسخ منفی بوریس جانسون به تلاش‌ها و پیشنهادهای تل‌آویو در جریان سفر (5 سپتامبر/14 شهریور) بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل به این کشور، عملاً باعث شکست صهیونیست ها در رسیدن به اهدافشان شد و تا اندازه‌ای از سرعت تلاش های نخست وزیر اسرائیل کاست، اما وعده دیدار هفته آتی نتانیاهو با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه و دیگر سران و مقامات جهانی کماکان خبر از تداوم تلاش های اسرائیل در این راستا می دهد. از این رو به نظر می رسد که نتانیاهو در راستای بیانیه (30 آگوست/8 شهریور) دفترش مبنی بر این که در حال حاضر زمان مناسب برای مذاکره با ایران نیست، کانون دیدارهای (5 سپتامبر/14 شهریور) خود با بوریس جانسون، نخست وزیر انگلیس، بن والاس، وزیر دفاع این کشور و مارک اسپر، وزیر دفاع ایالات متحده آمریکا در لندن و نیز دیدار موعود با رئیس جمهوری روسیه را معطوف به از بین بردن هر گونه تلاش برای تداوم و یا احیای مذاکره با تهران قرار داده است. خصوصا که اخبار حکایت از تداوم تلاش های فرانسه در راستای طرح کاهش تنش مد نظر مکرون می دهد. چون قرار است سه‌شنبه هفته آینده ژان ایو لودریان، وزیر امور خارجه فرانسه به آمریکا سفر کند و درباره موضوع خط اعتباری برای ایران با مقامات کاخ سفید مذاکره کند و این زنگ خطری برای ناکامی تلاش های نتانیاهو است. لذا وی سعی دارد از تحولات میدانی در منطقه غرب آسیا کمال استفاده را ببرد. 

در این رابطه اقدام کشور انگلستان، ذیل اعزام نیروهای نظامیش به تنگه هرمز برای حضور در ائتلاف مد نظر کاخ سفید در این آبراه مهم، عملاً در صحنه میدانی، حمایت خود را برنامه‌های تل‌آویو و واشنگتن عنوان داشته است. از طرف دیگر نیز کاخ سفید با مطرح کردن جایزه ۱۵ میلیون دلاری به سمت تشدید تنش ها می رود. البته در این میان نباید از حرکاتی مانند تلاش واشنگتن بر استقرار برخی تجهیزات نظامی در خاک بحرین و مجهز کردن این کشور به سامانه دفاع موشکی پاتریوت توسط شرکت ریتان و نیز استقرار ناوشکن های موشک‌انداز کلاس آرلی برک در دو سوی تنگه هرمز به نام اجرای عملیات مشترک با استرالیا، بحرین و انگلستان موسوم به "گذربان" را نادیده گرفت که می تواند اشتیاق نتانیاهو را برای تشدید تنش ضد ایران دو چندان کند.

مضافا در این میان شرایط و اقتضائات عرصه دیپلماتیک جهانی بعد از آغاز گام سوم ایران در کاهش تعهدات برجامی که از روز جمعه گذشته به فاز عملیاتی وارد شد هم به شدت در پررنگ تر شدن تحرکات تل آویو موثر خواهد بود. به هر حال افزایش حساسیت نسبت به اقدامات تهران در سایه کاهش تعهدات هسته‌ای، خود زمینه مساعدتری برای رسیدن اسرائیل به برنامه‌ او و اهدافش تامین می کند. 

پیرو این نکته یقینا سفر امروز یکشنبه کورنل فروتا، مدیر موقت آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران به منظور دیدار با دکتر علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی و محمد جواد ظریف، وزیر امورخارجه بعد واکنش آژانس به توسعه فعالیت‌های تحقیق و توسعه سانتریفیوژهای ایران در سایه اجرایی شدن گام سوم تهران در کاهش تعهدات برجامی بسیار حائز اهمیت خواهد بود. اگر چه ایالات متحده آمریکا، اسرائیل و برخی دیگر از بازیگران به دنبال آن بودند که یوکیا آمانو، رئیس سابق انرژی اتمی را وارد بازی‌های سیاسی پسا برجامی کنند که در نهایت موفق به این مسئله نشدند، اما به نظر می رسد که اکنون زمینه برای درگیر کردن رئیس موقت این آژانس به منظور بهره برداری های سیاسی در پرونده هسته ای ایران از جانب این بازیگران به شدت در حال پیگیری است. لذا عملاً بنیامین نتانیاهو بعد از رونمایی تهران از گام سومش تلاش های دیپلماتیک را افزایش داده است تا در سایه سینرژی موج جدید تحریم های ایالات متحده آمریکا، شکست های دیپلماتیک فرانسه و تبعات گام سوم ایران در کاهش تعهدات برجامی، شرایطی را به وجود آورد که نهایتاً اهداف و منافع اسرائیل تامین شود.