کمبود گسترده دارو به دلیل تحریم های امریکا

نویسنده: طاهره هادیان جزی

دیپلماسی ایرانی: پس از خروج آمریکا از برجام توسط پرزیدنت دونالد ترامپ در مه 2018 و شروع تحریم های جدید، اثرات مخربی را بر اقتصاد ایران و به خصوص افرادی که درصدد فراهم سازی دارو برای خود و خانواده بودند ایجاد کرد. هر چند که انتظار می رفت که دارو از تحریم های آمریکا معاف باشد اما شرکت ها و بانک های اروپایی به دلیل هراس از تحریم های ثانویه آمریکا از مشارکت در معاملات مالی شامل مواد دارویی خودداری می کنند. ایران بارها این اقدام را به این دلیل که مردم عادی را هدف قرار می دهد به عنوان نقض قوانین بین الملل و حقوق بشر مورد اعتراض قرار داده است. 

یک مطالعه موردی اخیر حکایت از آن دارد که تحریم ها به صورت منفی بر تولید دارو در داخل ایران تاثیر گذاشته است زیرا بیشتر مواد اولیه داروهای تولیدی در ایران وارداتی هستند. بسیاری از افراد از افزایش قیمت های شدید داروها اعتراض دارند و در کنار آن بسیاری از داروهای حیاتی در بازار کمیاب شده اند. 

انسیه، یک معلم بازنشسته در اواخر سن 60 سالگی خود که با بیماری دیابت و فشار خون بالا درگیر است به من گفت که پزشک به وی داروی Norvasc که یک مسدود کننده کانال کلسیم فعال برای درمان فشار خون بالاست تجویز کرده است اما وی نتوانسته در داروخانه های متعدد در تهران آن را پیدا کند. حسین استاد، دانشگاه گفته که یک داروی خاص که در چند سال گذشته برای همسر خود می خرید اکنون قیمتش 4 برابر شده است. 

یکی از مدیران داروخانه در نارون در نزدیکی حومه شهر تهران، به من گفت از شروع سال جدید قیمت تمام داروها از جمله ویتامین و مکمل های مواد غذایی دو تا سه برابر افزایش یافته اند. وی افزود: مینوکسیدیل که دارویی برای درمان ریزش مو است از 60000 ریال به 180000 ریال افزایش قیمت داشته است. همچنین سفالکسین به عنوان یک آنتی بیوتیک از 30000 ریال به 60000 ریال افزایش قیمت داشته است. علاوه بر این بسیاری از داروها به صورت کامل در ایران ناپدید شده اند که می توان به قطره چشم زیلومل و داروی ضد افسردگی کیتالوپرام اشاره کرد. 

مدیر داروخانه دیگری در مجیدیه تهران گفت که در تولیدات دارویی داخل ایران هم از 50 تا 60 درصد افزایش قیمت داشته ایم. داروساز این داروخانه به من گفت که داروی لوتیروکسین از 15000 ریال به 75000 ریال، استامینوفن از 7000 ریال به 20000 ریال، رایناتادین از 8000 ریال به 13000 ریال افزایش قیمت داشته است. همچنین برخی دیگر از داروها که به صورت عادی همیشه توسط بیماران خریداری می شد اکنون در بازار موجود نیستند که می توان به والسارتن، دیمتیکون، متیمازول و فلوکستین اشاره کرد. 

مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا این که تحریم ها بر دسترسی ایران به دارو و غذا تاثیر می گذارد را رد کرده است. وی در توئیت خود در نوامبر 2018 نوشت «حقیقت این است که آمریکا هیچ وقت تحریم غذا و دارو را انجام نمی دهد. به دلیل این که معاملات مالی مرتبط با نیازهای بشردوستانه است آنها از تحریم ها معافند.» اما دولت ترامپ اکنون در حال تهدید اینستکس است. اینستکس مکانیسمی است که توسط اروپا و ایران طراحی شده تا تجارت بشردوستانه را تسهیل ببخشد. اما به این دلیل که هیچ بانک اروپایی ریسک تحریم های آمریکا و از دست دادن بازار این کشور را قبول نمی کند از فعال سازی این مکانیسم خودداری کرده اند. در 31 مه، مایک پومپئو ادعا کرد که آمریکا با اینستکس اگر هدفش تسهیل کمک های غذایی و دارویی باشد هیچ مشکلی ندارد. وی در 2 ژوئن در دیدار با ایگنازیو کاسیس، وزیر امور خارجه سوئیس گفت که دولت ترامپ به سوئیس برای نقل و انتقالات بانکی به تهران به منظور ارائه کالاهای بشردوستانه اجازه می دهد.

مقامات ایران به شدت از دورویی آمریکا انتقاد می کنند. علی مرندی، رئیس آکادمی علوم پزشکی ایران گفت که آمریکا زندگی بسیاری از بیماران ایران را با تحمیل تحریم های ناعادلانه غذا و دارو علیه ایران به خطر انداخته است. وی همچنین از سازمان ملل متحد اقدام علیه دولت ترامپ به دلیل «نقض مستمر حقوق بشر» را خواستار شد. دکتر محمد حسین بنی اسد، مدیر عامل بیمارستان هتل گاندی در مصاحبه با سی ان ان در ماه فوریه گفت: «تحریم ها نخستین مشکل در کشور و سیستم ماست. ما نمی توانیم پولی را انتقال دهیم و ابزار مورد نیاز جراجی را فراهم کنیم. این برای بیماران خیلی مشکل است و شاید منجر به مرگ بسیاری از بیماران شود.» 

بنابراین بسیاری از مردم ایران از طریق توسل به بازار سیاه یا درخواست از دوستان خود در خارج از کشور برای تامین داروها درصدد سازگاری با این وضعیت وحشتناک هستند. این یک منبع دائمی اضطراب است.

منبع: شورای آتلانتیک / ترجمه: علیرضا علیپور