تحریم سپاه از جانب آمریکا عملیاتی نخواهد شد/ واکنش شورای عالی امنیت ملی در تروریستی خواندن سپاه توسط آمریکا توازن قوا ایجاد کرد

گفت و گو از عبدالرحمن فتح الهی، عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی 

دیپلماسی ایرانی – دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده آمریکا دیروز دوشنبه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران را در فهرست سازمان‌های تروریستی قرار داد. به موازات این مسئله و به فاصله کوتاهی شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در بیانیه ای رسما ایالات متحده آمریکا را دولت حامی تروریسم و فرماندهی مرکزی آمریکا موسوم به "سنتکام" و تمامی نیروهای وابسته به آن را گروه تروریستی اعلام کرد. تمام این مسائل چند سوال مهم را در ذهن متبادر می کند. آیا شرایط پیش آمده در مناسبات تنش تهران – واشنگتن، وضعیت را به سمت جنگ نظامی پیش خواهد برد؟ در کنار آن دلیل و یا دلایل این اقدام ایالات متحده آمریکا علیه سپاه چیست؟ تاثیر آن بر فعالیت های درون مرزی و برون مرزی سپاه چه خواهد بود؟ این اقدام اثری بر اقتضائات منطقه خواهد داشت؟ دیپلماسی ایرانی در پاسخ به این سوال و پرسش هایی از این دست، گفت و گویی را با امیر موسوی، کارشناس حوزه دفاعی و امنیتی و پژوهشگر مسائل خاورمیانه ترتیب داده است که در ادامه می‌خوانید:

کاخ سفید دیروز (دوشنبه) در بیانیه‌ای رسماً برنامه دولت خود را برای اضافه کردن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به فهرست سازمان‌های اصطلاحاً تروریستی خود اعلام کرد. از نگاه شما اهداف و دلایل کاخ سفید برای انجام این اقدام چیست؟

در راستای اهداف و دلایل ایالات متحده آمریکا برای قرار دادن سپاه در لیست گروه های تروریستی می توان ۶ دلیل عمده را ذکر کرد؛ اولین دلیل به این مهم باز می گردد که سپاه پاسداران مهمترین ارگان نظامی و امنیتی برای حفظ و صیانت از جمهوری اسلامی ایران به شمار می رود. به عبارت دیگر حضور و اقتدار بیش از پیش سپاه به معنی حفظ امنیت واقتدار روز افزون  جمهوری اسلامی ایران است. دومین دلیل اقدام آمریکا در این خصوص به مسائل منطقه خاورمیانه مربوط می شود، چرا که سپاه پاسداران جمهوری اسلامی ایران حافظ و حامی هر حرکت محور مقاومت در غرب آسیاست و در این راستا حمایت های گسترده و جدی از گروه های مقاومت برای مبارزه با رژیم اشغالگر صهیونیستی را داشته و دارد. به همین دلیل سپاه پاسداران اساساً تهدید کننده وجود و ماهیت این رژیم غاصب است. از آن سو چون که برای ایالات متحده آمریکا امنیت رژیم صهیونیستی یعنی امنیت خود امریکا، سپاه پاسداران را در لیست گروه های تروریستی قرار داد. دلیل سوم ناشی از این واقعیت است که سپاه پاسداران محور و کانون نیروهای مبارزه و نابود کننده گروه های تندرو تکفیری در منطقه، به خصوص داعش بوده است. چرا که به اعتراف خود ایالات متحده آمریکا و به ویژه شخص دونالد ترامپ این آمریکا بوده که خالق داعش است و ذیل آن هدف های بزرگی را  برای منطقه خاورمیانه و غرب آسیا متناسب با نگاه خود ترسیم کرده بود که همگی به شکست انجامید. همین مسئله باعث شد تا ایالات متحده آمریکا در سایه شکست های خود به واسطه تلاش سپاه پاسداران در منطقه این اقدام را انجام دهد. دلیل چهارم در راستای توان صنعتی، فنی، تکنولوژیک و تولیدی این ارگان و نهاد امنیتی - نظامی بازمی‌گردد. شما شاهدید که بعد از خروج آمریکا از برجام و به موازاتش خروج شرکت‌های بزرگ نفتی از پروژه های صنعت نفت ایران، این قرارگاه خاتم الانبیا بود که توانست با در دست گرفتن فازهایی از پارس جنوبی، شرایط را برای ادامه حیات صنعت نفت شکل دهد و این یکی از وجوه تولیدی و صنعتی سپاه است، چراکه این نهاد در سایر ابعاد نیز حضور گسترده و موفق دارد و به این واسطه کشور توانست در برابر تحریم ها و فشارهای آمریکا تقابل جدی داشته باشد. لذا کاخ سفید برای افزایش فشارهای خود و کاهش برگ برنده مقاومت ایران در برابر این تحریم ها، سپاه را در لیست گروه‌های تروریستی قرار دهد. پنجمین دلیل به اهداف و طرح های آمریکا در خاورمیانه، به خصوص طرح معامله قرن باز می گردد. در این راستا سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و به ویژه سپاه قدس مهمترین مانع جدی برای تحقق این طرح و هدف دونالد ترامپ به شمار می رود و در این مدت ۲ سال به دلیل تلاش های سپاه و سایر نیروهای محور مقاومت عملاً این طرح حتی رونمایی هم نشده است. دلیل ششم به تلاش های کاخ سفید در کاهش نفوذ منطقه ای ایران مربوط می شود. چرا که علاوه بر محبوبیت ایران در کشورهای منطقه ما شاهد نفوذ جدی این نیروها به واسطه همسویی و حمایت جدی ملت های خاورمیانه از این نیروها هستیم. چون سپاه مهمترین نیروی حامی مستضعفین جهان است، لذا آمریکا در راستای تحت الشعاع قرار دادن حضور ایران در منطقه و نیز کاهش نفوذ نیرویی مانند سپاه این اقدام را صورت داد. این ۶ شامل در مجموع دست به دست هم دادند تا کاخ سفید در اقدامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در لیست گروه‌های تروریستی قرار دهد و این برای اولین بار است که آمریکا یک نیروی رسمی نظامی کشوری را در لیست گروه‌های تروریستی قرار می دهد.

به نفوذ منطقه ای سپاه اشاره داشتید، در صورت عملیاتی شدن این برنامه آمریکا چه تاثیری بر حضور این نهاد در مناطق برون مرزی خواهد داشت؟

به اعتقاد من این مسئله تاثیر چندانی بر فعالیت‌های بیرونی سپاه نخواهد داشت و حتی باعث خواهد شد که سپاه با حمایت گسترده نیروهای نظامی سایر کشورها رو به رو شود.  همان طور که اشاره کردم این برای اولین بار است که کاخ سفید نیروی رسمی نظامی یک کشور را در فهرست گروه‌های تروریستی قرار می‌دهد و با این ابداع شوم، احتمال دارد که در آینده و متناسب با اهداف و برنامه های خود آمریکا هر نیروی نظامی کشور مخالفی در لیست گروه‌های تروریستی ایالات متحده قرار گیرد. لذا یقیناً دولت ها برای عدم حمایت از این مسئله از این تحریم حمایت نخواهند کرد. نکته مهم دیگر به این واقعیت باز می‌گردد که خود آمریکایی ها بر توان و قدرت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی واقفند، لذا در صورت عملیاتی شدن این برنامه آمریکا نیروهای نظامی این کشور و نیز نیروهای نظامی همسو با آن در منطقه به شعاع 3 هزار کیلومتری ایران دیگر روی امنیت را نخواهند دید. مضافا این که یقینا امنیت رژیم صهیونیستی تحت الشعاع قرار خواهد گرفت. از این رو به نظر نمی رسد که کاخ سفید هم بخواهد آن را عملیاتی کند و در نهایت این طرح در حد همان بیانیه باقی خواهد ماند. در کل این دست اقدامات ایالات متحده آمریکا در راستای همان جنگ و فشارهای روانی و نیز شانتاژهای سیاسی و رسانه ای قرار می گیرد تا بتواند روحیه ایران را در تقابل با خود به شدت متزلزل کند. مضافا این که با این دست اقدامات و شوهای سیاسی سعی می شود دیگر کشورها را از ارتباط با ایران و به خصوص نهادی مانند سپاه بترسانند تا زمینه برای کاهش نفوذ و انزوای ایران و سپاه را شکل دهند. 

نکته مهمتر به واکنش جمهوری اسلامی ایران باز می گردد. در این خصوص دیروز شورای عالی امنیت ملی ایران در بیانیه ای رسما ایالات متحده آمریکا را دولت حامی تروریسم و فرماندهی مرکزی آمریکا موسوم به "سنتکام" و تمامی نیروهای وابسته به آن را گروه تروریستی اعلام کرد. در سایه این واکنش از جانب جمهوری اسلامی ایران، اقتضائات تنش تهران - واشنگتن چه سمت و سویی پیدا خواهد کرد؟ 

به نظر من نفس خود این مسئله که جمهوری اسلامی ایران و شورای عالی امنیت ملی نیروهای نظامی کشوری مانند ایالات متحده آمریکا را رسماً نیروهای تروریستی قلمداد کنند نشان از شجاعت، جسارت و اقتدارت تهران می دهد. چرا که یقینا این اقدام سبب یک توازن قوا میان دو طرف خواهد شد و اجازه نخواهد داد تا سایه سنگین و هیمنه نظامی آمریکا سبب شود که این کشور هر اقدامی که دوست دارد انجام دهد. در این راستا حتی کشوری مانند چین و روسیه هم تاکنون هیچ گونه اقدام مشابه اقدام ایران را انجام نداده اند و این برای اولین بار در طول تاریخ جهان است که یک کشور به طور رسمی نیروهای نظامی آمریکا را نیروهای تروریستی تلقی می کند. لذا می‌توان انتظار داشت در آینده اگر این اقدام از سوی آمریکا برای هر کشوری تکرار شود، آن دولت ها هم اقدام متقابل را انجام دهند.

آیا می توان ذیل این دست تنش ها احتمال درگیری نظامی را مطرح کرد؟

در رابطه بااین سوال شما باید این نکته مهم را تکرار کنم که شرایط حساس آمریکا در منطقه و نیز مهمتر از آن امنیت رژیم صهیونیستی دو پارامتری است که در شرایط کنونی اجازه جولان نظامی را به واشنگتن نمی دهد. در کنار آن حتی خود دونالد ترامپ هم به واسطه مسائل اقتصادی و تبعات آن، از هر گونه تحرک نظامی دوری می کند. در راستای تبلیغات انتخاباتی سال 2016 آمریکا دیدیم که ترامپ چه حملات جدی به سیاست های بوش و اوباما در حمله به عراق، افغانستان و سوریه به واسطه هزینه های سنگین این اقدامات داشت. به تبع همین نگاه اخیراً هم رئیس جمهوری آمریکا برای کاهش تبعات اقتصادی حضور نظامی در خاورمیانه دست به خروج نیروهای نظامی آمریکا از سوریه و کاهش تعداد این نیروها در افغانستان زد. مسئله دیگر به توان ایالات متحده باز می گردد. شما دیدید که آمریکا درخصوص کشوری مانند ونزوئلا که در نزدیکیش قرار دارد نتوانست تاکنون هیچ گونه اقدامی جدی را صورت دهد و علیرغم تمام شعارها و تلاش هایش تنها اقدامی که توانست انجام دهد قطع برق این کشور بوده است، آن هم برای کشوری مانند ونزوئلا که توان آن به هیچ وجه با کشوری مانند جمهوری اسلامی ایران قابل قیاس نیست. از طرف دیگر اخیراً آمریکا طی قراردادی با کشور عمان دو بندر دوقم و صلاله را برای حضور نظامی پایگاه‌های خود در نظر گرفتند و این نشان می دهد که ایالات متحده در نگاه کلان خود به دنبال خروج و یا تعدیل حضور نظامیش در این منطقه است و سعی می کند با حضور در اقیانوس هند شرایط را برای امنیت خود افزایش دهد. مسئله مهم دیگر به این واقعیت باز می‌گردد که حتی اگر آمریکا دست به تنش و اقدامی نظامی علیه ایران بزند، نیروهای همسو با ایران در سوریه، عراق، لبنان، فلسطین، یمن و دیگر کشورها امنیت آنان را به شدت تحت تاثیر قرار خواهند داد و به واسطه این که این گروه ها یک دولت رسمی نیستند و هیچ گونه اقتضائات رسمی را به دنبال ندارند نمی‌توانند مبارزه جدی با آنها را داشته باشند. پس نمی‌توان مسئله جنگ و حتی یک تنش نظامی کوتاه مقطع را جدی دانست، مگر این که اتفاق خاصی در آینده روی دهد و گرنه به نظر من تا پایان حضور دونالد ترامپ تا سال 2021 میلادی اقدامی از طرف آمریکا برای تنش نظامی با ایران روی نخواهد.