کردها نمی گذارند امریکا از پایگاه اربیل برای ضربه به امنیت ایران استفاده کند

گفت و گو از عبدالرحمن فتح الهی، عضو تحریریه دیپلماسی ایرانی 

دیپلماسی ایرانی – با خروج نیروهای نظامی آمریکایی از سوریه و استقرار آنها در پایگاه های عراق، اکنون شائبه هایی در خصوص استفاده از خاک عراق برای کنترل و مدیریت تحولات سوریه از جانب ایالات متحده آمریکا بسیار پررنگ شده است. به گونه ای که دیروز (شنبه) ائتلاف البناء در پارلمان عراق درباره ورود نیروهای آمریکایی به این کشور هشدار داد. در این راستا "منصور البعیجی"، نماینده این ائتلاف در پارلمان عراق تدوین قانونی در پارلمان این کشور برای بیرون راندن نظمایان امریکایی شد چون ادامه حضور نیروهای آمریکایی در عراق بسیار خطرناک است و احتمال دارد که عراق میدانی برای درگیری‌ها یا پایگاهی برای عملیات‌های آمریکا علیه دیگر کشورها شود. این در حالی است که عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق یکشنبه هفته گذشته (30 دسامبر 2018) در کنفرانس خبری بعد از نشست کابینه‌اش در بغداد در سایه درخواست‌های مکرر گروه‌های شیعه اصلی و حشد شعبی مبنی بر پایان دادن به حضور نظامی آمریکا در این کشور و بستن پایگاه‌های آمریکایی که در پی سفر غیرمنتظره دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا به عراق و رفتن به پایگاه نیروهای آمریکایی، بدون ملاقات با مقامات عراقی مطرح شده، عنوان داشت که هیچ پایگاه نظامی آمریکایی صرف در عراق وجود ندارد. در واقع نیروهای آمریکایی در پایگاه‌های نظامی عراقی هستند. حال این که اساسا مسئله حضور نیروهای نظامی آمریکایی در پایگاه های خود و یا در پایگاه های عراقی در این شرایط چندان اهمیتی نداشته و نکته مهم به اهداف انتقال و استقرار این نیروهای بازگشته از سوریه در این پایگاه ها باز می گردد. دیپلماسی ایرانی برای بررسی این مسئله، گفت و گویی را با امیر موسوی، کارشناس حوزه دفاعی و امنیتی و پژوهشگر مسائل خاورمیانه ترتیب داده است که در ادامه می‌خوانید: 

با خروج نیروهای نظامی آمریکایی از سوریه و گسیل آن به برخی پایگاه های نظامی در کشور عراق، اکنون برخی تحلیل ها ظن استفاده از خاک عراق برای مدیریت پرونده سوریه از جانب ایالات تمحده را بسیار پررنگ می داند. در این راستا برخی از ائتلاف های سیاسی مانند البناء در این خصوص هشدارهای جدی را دادند و حتی عنوان داشتند که حضور نیروهای نظامی آمریکایی بازگشته از سوریه می‌تواند امنیت عراق را تحت فشار قرار دهد. در سایه این مسایل آیا می توان عنوان داشت که کاخ سفید برنامه ای برای انتقال نیروهای نظامی خود از سوریه به عراق در خاورمیانه دارد. آیا به واقع نگرانی برخی طیف ها، احزاب و ائتلاف های سیاسی عراقی دال بر وجود برنامه ای از جانب این نیروهای حاضر در عراق است؟

به هر حال شرایط ملتهب عراق سبب خواهد شد که برخی از ائتلاف ها نگرانی جدی از جولان و استقرار نیروهای آمریکایی در عراق داشته باشند. چون امکان دارد این مسئله به افزایش ناامنی در این کشور بینجامد. البته اخیراً تحلیل هایی در خصوص استفاده نیروهای نظامی ایالات متحده آمریکا از پایگاه عین الاسد برای مدیریت پرونده سوریه مطرح شده است، اما به زعم من این تحلیل نمی‌تواند چندان رنگ واقعیت به خود بگیرد، چرا که پایگاه عین الاسد در غرب عراق در یک منطقه کاملا محاصره شده قرار دارد. به عبارت دیگر اکنون نیروهای نظامی آمریکایی در یک منطقه ایزوله کامل قرار دارند که دور تا دور آن را نیروهای نظامی وابسته به محور مقاومت در کنترل دارند. لذا کوچک ترین تحرک نظامیان آمریکایی در این پایگاه با دقت از سوی این نیروها رصد می‌شود. از این رو نمی‌توان عنوان داشت که آمریکا به راحتی بتواند از طریق خاک عراق، تحولات سوریه را مدیریت کند. یعنی چنین شرایط و بستری برای ایالات متحده آمریکا در پایگاه عین الاسد وجود ندارد، حتی اگر آمریکا و دونالد ترامپ چنین برنامه ای در سر داشته باشند، واقعیت و اقتضائات منطقه و کشور عراق اجازه استفاده از خاک عراق برای مدیریت تحولات سوریه را به کاخ سفید نمی دهد. مسئله مهم دیگر این است که این گروه های نظامی آمریکایی که در سوریه حضور داشته اند اکثراً نیروهای مستشاری هستند و تفاوت عمده ای با نیروهای نظامی عملیاتی دارند. پس می توان گفت که این نیروها برای مأموریت های جدی و یا انجام عملیات ها به کار گرفته نخواهد شد. البته این نگرانی های برخی از طیف های سیاسی عراق کاملا جدی و به حق است و باید آمادگی نیروهای نظامی و امنیتی عراقی برای مبارزه با هر سناریویی وجود داشته باشد، حتی اگر وقوع این سناریوها بسیار کم رنگ باشد. هر چند که پیشتر هم گفتم کوچک ترین تحرک نظامیان آمریکایی در پایگاه های آنان با دقت از سوی نیروهای نظامی و امنیتی عراقی رصد می‌شود.

ولی سوال مهم اینجاست که به هرحال نیروهای نظامی آمریکایی واقع در شرق فرات به پایگاه‌های خود در اربیل و نیروهای نظامی آمریکایی حاضر در تنف سوریه، منطقه هم مرز با اردن به پایگاه عین الاسد منتقل شدند. از دیدگاه شما اهداف این جا به جایی نیرو و گسیل آن به خاک عراق چیست؟

انتقال نیروهای نظامی آمریکایی از سوریه به عراق با دو هدف عمده صورت گرفته است؛ اول این که آمریکا بتواند به وسیله نیروهای خود در خاک عراق، مرزهای سوریه و عراق را کنترل کند تا بستر برای همکاری های بیشتر و پررنگ‌تر میان بغداد و دمشق در مبارزه علیه تروریسم در سوریه و عراق شکل نگیرد. اما اتفاقا چراغ سبز دولت سوریه برای استفاده نیروهای هوایی عراق در نابودی تروریست‌ها که اخیراً شاهد چند حمله هوایی عراق بودیم نشان از این دارد که دونالد ترامپ نتوانست در این خصوص موفق عمل کند.
هدف دوم به این واقعیت اشاره دارد که حضور نیروهای نظامی آمریکا در عراق، هم مرز با سوریه، برای دلگرمی به رژیم صهیونیستی صورت گرفته است. به عبارت دیگر با خروج نیروهای نظامی آمریکا از سوریه و انتقال آن به عراق، دونالد ترامپ سعی داشته است که نگرانی های امنیتی تل آویو را در سایه گسترش نفوذ محور مقاومت و به خصوص جمهوری اسلامی ایران رفع کند. یعنی رئیس جمهوری‌ آمریکا با حضور نیروهای نظامی خود در خاک عراق سعی می‌کند از یک سو همکاری های نیروهای نظامی محور مقاومت عراق و سوریه را قطع کند و از طرفی تلاش های رسمی دولت جمهوری اسلامی ایران، عراق و سوریه را برای مبارزه با تروریسم ناکام بگذارد.

به ایزوله شدن پایگاه عین الاسد توسط نیروهای نظامی همسو با محور مقاومت اشاره داشتید. آیا امکان دارد در سایه برخی تحرکات آمریکا و استفاده از خاک عراق برای مدیریت پرونده سوریه، تنش نظامی میان این نیروها با نظامیان آمریکایی در خاک عراق شکل بگیرد؟

چنین بستری وجود دارد، اما احتمال آن بسیار ضعیف و در حد صفر است. چون آمریکا می‌داند توان و نفوذ نیروهای نظامی همسو با محور مقاومت در عراق بسیار زیاد است و کوچکترین اشتباه آنان می تواند باعث از بین رفتن تمام نیروهای آنها در خاک عراق شود. پس از هرگونه درگیری و یا حتی تحرک معنادار که باعث حساسیت این نیروها شود، خودداری می‌کند. به هر حال حشد الشعبی و نیروهای همسو با آن که اکنون به عنوان نیروهای نظامی و امنیتی قانونی عراق به شمار می روند، سهم جدی در تعیین مناسبات سیاسی، امنیتی و نظامی عراق دارد. البته این احتمال نیز وجود دارد که حضور نیروهای نظامی آمریکا در خاک عراق حضور موقتی باشد و بعد از مدتی این نیروها از عراق خارج شوند، اما به نظر می رسد ترامپ سعی می‌کند تا برنامه‌های خود را با برخی از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به سرانجام برساند. لذا اگر این برنامه ها و معاملات ترامپ مطابق با اهداف وی انجام نشود، احتمال دارد که این نیروها از خاک عراق نیز خارج شوند به عبارت دیگر می‌توان عنوان داشت که این نیروها نیز برای دلگرمی و حمایت از برخی کشورهای عربی منطقه خلیج فارس در عراق ساکن هستند. اما اگر به هر دلیلی این نیروها از عراق خارج شوند، عین الاسد آخرین پایگاه نظامی آمریکا در سوریه و عراق خواهد بود.

اما حضور نیروهای نظامی آمریکا در اقلیم کردستان عراق را چگون ارزیابی می کنید، به خصوص که برخی از کارشناسان امر یکی از مولفه های جدی انتقال نیروهای نظامی آمریکا از شرق فرات به اربیل را، کنترل و رصد تحولات ایران عنوان کرده اند. مضافا این که کردها همواره همسویی جدی با نیروهای امریکایی داشته اند. همچنین نیروهای نظامی همسو با ایران مانند حشد الشعبی مانند پایگاه عین الاسد در کنار پایگاه های اریبل وجود ندارد؟ 

به نکات بسیار مهمی اشاره کردید. ببینید اکنون کردها نیز مانند دوران سابق همراهی و همسویی با نیروهای ایالات متحده آمریکا ندارند، به خصوص که اقلیم کردستان عراق و شخص مسعود بارزانی هنوز زخم تازه ای از عدم همراهی آمریکا با همه پرسی اقلیم کردستان عراق و به شکسن کشیدن این طرح دارد. مضافا این که اربیل با مشاهده تحولات سوریه بر این واقعیت اشراف پیدا کرده است که کردهای سوریه نیز مانند اقلیم کردستان عراق از تکیه بر ایالات متحده آمریکا هیچ سودی نبرده اند. به عبارت دیگر در حال حاضر کردها به این واقعیت تلخ رسیده اند که تکیه بر آمریکا یعنی تکیه بر باد. لذا می‌توان عنوان داشت که کردها نیز اجازه هرگونه تحرکی را به آمریکا در اقلیم کردستان عراق نخواهند داد، به ویژه که جمهوری اسلامی ایران نفوذ بسیار جدی در اقلیم کردستان عراق دارد و سران این منطقه از عراق نیز روابط گرم و عمیقی با تهران دارند. پس اقلیم دست به اقدامی نمی زند که نارضایتی ایران را در پی داشته باشد و امنیت کشور را تحت الشعاع قرار دهد. چون کردهای اقلیم کردستان بر این باورند که امنیت ایران یعنی امنیت اقلیم کردستان عراق. پس اقلیم کردستان عراق با درک حساسیت های جمهوری اسلامی ایران، دولت مرکزی عراق و نیز سوریه گامی در راستای برنامه های کاخ سفید بر نخواهد داشت، آن هم در شرایطی که اگر بپذیریم ایالات متحده و شخص دونالد ترامپ برنامه برای حضور نیروهای نظامیش در پایگاه های اربیل داشته باشد. ولی در مجموع من بر این باورم که تمام این هیاهوها برای خروج نیروهای نظامی آمریکا از سوریه و استقرار آنها در پایگاه های عراق یک شوی سیاسی و امنیتی برای دلگرم کردن رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای عربی منطقه و به انحراف کشاندن شکست های خود در سوریه باشد. لذا برنامه جدی برای استقرار نیروهای نظامی آمریکا در پایگاه های عراق از اربیل تا عین الاسد وجود داشته ندارد. حتی اگر بپذیریم که اهدافی در پشت این حضور و استقرار در خاک عراق وجود دارد، نیروهای سیاسی، امنیتی و نظامی عراقی اجازه استفاده از خاک این کشور را به آمریکا برای تعدی به هیچ کشوری را نخواهد داد.