عربستان در جنگ اقتصادی احتمالی آمریکا و چین خواهد سوخت

دیپلماسی ایرانی: «الکساندر نظراُف» تحلیلگر سیاسی روس بر این باور است که عربستان سعودی به میدان جنگی میان ایالات متحده آمریکا و چین در راستای به دست گرفتن رهبری جهان تبدیل خواهد شد. وی در ادامه تاکید می کند فارغ از آن که پیروز این میدان چه کسی خواهد بود، عربستان نمی تواند خود را از آسیب های سهمگین این نبرد که موجودیت این کشور را در وضعیت کنونی مورد تهدید قرار می دهد. دور سازد.

نظراُف نویسنده این مقاله در یادداشتی برای راشا تودی می نویسد:«در آغاز باید برخی از واقعیت ها را روشن ساخت، ایالات متحده آمریکا هم اکنون روزانه 10.1 میلیون بشکه نفت استخراج می کند، و این رقم پس از پنج سال به 12.1 میلیون بشکه خواهد رسید، و این چنین آمریکا طبق برآوردهای آژانس بین المللی انرژی با فرا رسیدن سال 2023 میلادی تبدیل به بزرگترین تولید کننده نفت در جهان خواهد شد و صادرات نفت عربستان به ایالات متحده آمریکا سیر نزولی اش را ادامه خواهد داد.»

آمریکا قصد دارد با تولیدات خود، نه تنها نیازهای نفتی خود را پوشش دهد بلکه می خواهد نفت خود را به منظور دورسازی روسیه و تولید کنندگان عرب از جمله عربستان از بازارهای اروپا به این قاره صادر کند.

گفتنی است کشور چین در سال2017 میلادی به بزرگترین وارد کننده نفت جهان مبدل شد و تقاضای چین برای واردات نفت با توجه به رشد اقتصادی اش در حال افزایش است و چین بزرگترین واردکننده نفت عربستان است، در این میان باید گفت عربستان با فقدان بازار چین، بخشی از درآمد و تولید ناخالص داخلی خود را از دست خواهد داد. حجم مبادلات نفتی میان عربستان و چین به عنوان بزرگترین تولیدکننده و وارد کننده نفت، رقم قابل توجهی است. اما سوالی اینجاست که این مبادلات به چه ارزی انجام خواهد شد؟

بر اساس مشاهدات، به نظر می رسد چین در عرصه جهانی چندان فعال نیست. اما توان اقتصادی و رزمی خود را بسیار افزایش داده تا آهسته خود را در مقام رهبری جهان جا بزند اما هنگامی که ایالات متحده احساس کرد زمان این امر نزدیک است، تصمیم گرفت چین را پیش از رسیدن به این جایگاه به مبارزه بطلبد. جنگ تجاری ترامپ علیه چین به عنوان نخستین گلوله این نبرد به شمار می آید به طوری که جنگ موجود میان دلار و یوان سرنوشت ارز جهانی و در ادامه سرنوشت جنگ تجاری شکل گرفته را تعیین خواهد کرد؟

در مقابل چین این مبارزه طلبی را پذیرفت و با اقدامات مشابه در زمینه اعمال مالیات بر کالاهای آمریکایی با اقدام ترامپ مقابله به مثل کرد. مهم تر آنکه چین چند روز پیش اعلام کرد که می خواهد همه خریدهای نفتی خود را با مکانیسم خاصی به یوان انجام دهد. پیش بینی می شود روسیه و آنگولا و شماری از کشورهای دیگر در مبادلات نفتی خود با چین در نیمه دوم سال 2018 از واحد پول چین یعنی یوان استفاده کنند.

نکته دیگر رفاه اقتصادی آمریکاست که دیگر بر توان صنعتی این کشور تکیه ندارد، امروز رفاه اقتصادی این کشور به دلار به عنوان ارز ذخیره جهانی و ارز مورد استفاده در تجارت جهانی وابسته است. به طوری که ارزش دلار در سایه استفاده کامل از آن در تجارت جهانی تقویت شد. میزان مبادلات جهانی نفت سالانه 14 تریلیون دلار است و تنها یک درصد از این مقدار به ارزی غیر از دلار انجام می شود.

در اینجا ضروری است بگوییم که به احتمال زیاد، دامنه جنگ تجاری میان ایالات متحده آمریکا و چین گسترش خواهد یافت و به عرصه سیاسی و نطامی هم کشیده خواهد شد و می توان پیش بینی کرد که چین برای تامین امنیت خود و نیز برداشتن یک گام به سمت رهبری جهانی، دست به استفاده از یوان در همه مبادلات خود بزند، چین این اقدام را به ویژه در مبادلات نفتی به عنوان منبعی استراتژی عملی خواهد ساخت همچنین می تواند از یوان در مبادلات تجاری خود با کشورهای در حال توسعه استفاده کند.

تهدیدی که متوجه عربستان سعودی است از کشور چین نشات می گیرد؛ چین کشوری است که منابع مالی عربستان را تامین می کند، اما این آمریکاست که ثروت این کشور را در بانک های خود نگهداری و از امنیت این کشور محافظت می کند. درگیری میان دو کشور چین و آمریکا اتخاذ مواضع دوگانه از سوی عربستان را غیر ممکن خواهد ساخت و این کشور بدون آنکه موجودیتش مورد تهدید واقع شود، نمی تواند یکی از این دو کشور را نادیده بگیرد و به هر حال عربستان در این بین چیزی را از دست خواهد داد.

عربستان نمی تواند نفت خود را به طور کامل راهی بازارهای غربی کند چرا که آمریکا با تولیدات نفتی خود مانع از این امر خواهد شد، در مقابل عربستان در صورت چشم پوشی از بازارهای چین بخش بزرگی از درآمد خود را از دست خواهد داد، این در حالی است که عربستان هم اکنون با مشکلات اقتصادی بسیاری دست و پنجه نرم می کند.

تصور کنید سطح زندگی در عربستان همانند اتفاقی که در مصر اتفاق افتاد، کاهش پیدا کند. چه اتفاقی خواهد افتاد؟ آیا عربستان خواهد توانست ثبات داخلی و تمامیت ارضی خود را حفظ کند؟

جنگ سرد تنها محدود به روسیه و غرب نخواهد بود. بلکه احتمال بروز جنگ های دیگری نیز میان غرب و چین دور از انتظار نیست. در این گیر و دار عربستان نمی تواند بی طرف بماند و بر سر این کشور، درگیری سختی بین آمریکا و چین واقع خواهد شد، منطق این درگیری بسیار ساده است؛ اگر نمی توانی بر منطقه ای مسلط شوی، آن را نابود کن تا دشمنت نتواند از آن علیه تو استفاده کند.

آیا ایالات متحده آمریکا همانطور که پشت کُردهای عراق و سوریه یا اسلام گراهای سوریه را خالی کرد، دست از عربستان سعودی خواهد شست؟ آیا پدیده موسوم به بهار عربی که بخشی از برنامه ریزی آمریکا برای نابودسازی منطقه بود، تا چین نتواند بر آن دست یابد؟ آیا ریاض پس از تغییر رویکرد خود به سمت چین، باید در انتظار سرنوشتی هم چون سوریه باشد که آمریکا از طریق حمایت مالی مخالفان مسلح دمکراتیک انجام می دهد؟

برای غرب اصلا دشوار نخواهد بود که عربستان سعودی را با یادآوری حادثه 11سپتامبر و موضوعات مربوط به نقض حقوق بشر، متهم به این امر کند که خطر این کشور از بشار اسد کمتر نیست.

هنوز پاسخ دادن به این سوالات دشوار است اما پر واضح است که الگوی اقتصاد نفتی و هم پیمانی سیاسی با غرب که عربستان از این طریق ثروتمند و امن خود را تامین کرده است، دیگر جوابگو نخواهد بود.

تحریریه دیپلماسی ایرانی/11