فرض های غلط درباره توافق هسته ای ایران

دیپلماسی ایرانی: دولت ترامپ در 15 اکتبر بایستی برای سومین بارتصمیم بگیرد که پایبندی کشور من، ایران، به برنامه جامع اقدام مشترک – توافق هسته ای سال 2015 بین ایران، 5 عضو دایم شورای امنیت بعلاوه آلمان- را گواهی کند یا خیر! این گواهی بخشی از خود توافق نیست که سازمان بین المللی انرژی اتمی را به عنوان تنها نهاد صالح برای راستی آزمایی پایبندی ایران می داند. ایده گواهی کاخ سفید را کنگره ایالات متحده در 2015 مطرح کرد. به طورخلاصه، این یک مساله داخلی آمریکا است اگرچه مساله ای است که بصورت بالقوه می تواند  تعهدات آمریکا وفق توافق هسته ای را متاثر نماید.

دولت ترامپ تاکنون دو مرتبه در آوریل و ژوئیه پایبندی ایران را تایید کرده است. آژانس بین المللی انرژی اتمی پس از صدها بازرسی پایبندی ما به تعهدات مان تحت توافق را در 8 گزارش خود تایید کرده است. کشورهای اروپایی نیز نگرانی ندارند. باوجود این، در آستانه 15 اکتبر گزارش شده است که دولت ترامپ از گواهی پایبندی ایران خودداری خواهد کرد که این امر می تواند باعث تحمیل تحریم ها توسط کنگره  در نقض توافق گردد.

رئیس جمهور و تندروها در واشنگتن دلایلی دارند که فکر می کنند کاخ سفید بایستی این مسیر را تعقیب کند. اما دیدگاه آنها براساس یک سری مفروضات نادرست در مورد توافق شکل گرفته که لازم است در مورد آن ها توضیح داده شود.

اول اینکه برخی مخالفین توافق ادعا می کنند برجام "بدترین توافق ایالات متحده با یک کشور دیگراست". این ادعا یک واقعیت مهم را فراموش می کند: توافق هسته ای یک توافق دوجانبه بین تهران و واشنگتن نیست. در واقع، توافقی چندجانبه که نیازمند تصویب کنگره آمریکا یا مجلس ایران هم باشد، نیست. بلکه یک قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد است. علت حمایت گسترده اعضای شورای امنیت و آنتونیو گوترس، دبیرکل ملل متحد، از توافق نیز همین امر است.

مفروض نادرست دوم این است که تواقق به معنای دیکته کردن سیاست های ایران در مسایل غیرمرتبط با برنامه هسته ای است. مطلب هرگز اینگونه نبوده است. همیشه روشن بوده که مسیر دستیابی به یک توافق هسته ای به معنای جدا کردن دیگر نگرانی های ژئوپلتیک است. تمام کسانی که در سال ها گفتگوی منجر به برجام دخیل بوده اند، این امررا تصدیق می کنند. بطور مثال، حتی زمانی که روسیه و ایالات متحده برسربسیاری از مسایل دیگر در خاورمیانه اختلاف نظر داشتند، قادر به همکاری در این میز مذاکرات بودند.

گزارش های کنونی بیانگر تمایل دولت ترامپ به ارتباط توافق هسته ای با برنامه موشکی ایران هستند که کاملا ورای هدف برجام است. قطعنامه 2231 شورای امنیت که توافق هسته ای را در برگرفته، از ایران "دعوت می کند" که روی " موشک های طراحی شده برای داشتن  قابلیت حمل سلاح هسته ای" کار نکند. اما کشورمن به دنبال توسعه یا دستیابی به سلاح هسته ای نیست و این عبارت پردازی که به دقت مذاکره و تدوین شده، ما را از توسعه فنآوری نظامی متعارف بازدارنده که بسیاری کشورهای دیگر دارند، باز نمی دارد.

مفروض نادرست سوم مربوط به وجود " مقررات زوال پذیر" sunset clause در توافق است بدین شکل که ایران ظرف یک دهه از هرگونه بازرسی یا محدودیتی در برنامه هسته ایش فارغ خواهد شد. درست است که برخی مقررات مربوط به محدودیت ها خاتمه خواهد یافت اما جوانب مهم بازرسی ها خاتمه نخواهد یافت. علاوه بر این، توافق مقرر داشته که 6 سال دیگر از الان – با فرض اینکه همه طرف های به تعهدات شان پایبند بمانند- ایران بایستی پروتکل الحاقی به پادمان های هسته ای را به عنوان بخشی از معاهده عدم اشاعه تصویب نماید. این امر بازرسی های گسترده آژانس بین المللی اتمی ایران در کشور من را در پی خواهد داشت. پس از دوره های زمانی مندرج در برجام، ایران به برنامه هسته ایش برای اهداف پزشکی و انرژی به عنوان عضو عادی جامعه بین المللی و امضاء کننده معاهده عدم اشاعه ادامه خواهد داد.

ما ایرانی ها – همانند دیگر ملت های حاضر در مذاکرات برجام، جامعه بین المللی و کارشناسان عدم اشاعه- توافق هسته ای را یک دستاورد مهم دیپلماتیک می دانیم که اعتباری برای رژیم بین المللی عدم اشاعه به همراه دارد. از میان 7 کشوری که توافق هسته ای را مذاکره کردند، انعقاد توافق فقط در آمریکا بحث برانگیراست.

هرآنچه که رئیس جمهور و کنگره در مورد گواهی مجدد انجام می دهند نهایتا یک مساله داخلی است. اما اگر ایالات متحده می خواهد در مذاکرات چندجانبه آتی معتبر باقی بماند نمی تواند علیه اجماع بین المللی اقدام کند و تلاش های دیپلماتیک گذشته را کنار بگذارد اعم از اینکه تلافی سیاسی علیه دولت قبلی یا بخشی از ارزیابی مجدد منافع ملی آمریکا باشد.