امریکا خود را از ظرفیت های ایران محروم کرده است

نویسنده: دومنیک دادلی

دیپلماسی ایرانی: بانک های اروپایی موج تازه ای از سرمایه گذاری در ایران را آغاز کرده اند همزمان با اینکه واشنگتن اقدامات دیگری را برای محدود کردن ارتباط میان ایران و آمریکا کلید زده است. در هفته گذشته بانک های اتریش، دانمارک و فرانسه معاملات تجاری خود با ایران به ارزش مجموعا 2 میلیارد یورو را اعلام کردند و در مقابل کاخ سفید در تاریخ 24 سپتامبر ممنوعیت های تازه سفر شهروندان ایرانی و هفت کشور دیگر را اظهار داشت.

موج سرمایه گذاری مالی اروپایی در تاریخ 21 سپتامبر آغاز شد درست زمانی که اوبر بانک اتریش موافقت کرد خط اعتیاری 1 میلیارد دلاری با 14 بانک ایرانی را به راه بیندازد. این سرمایه برای پروه های زیربنایی در ایران مورد استفاده قرار خواهد گرفت. در همان روز بانک دانسکه دانمارک به قراردادی به ارزش 500 میلیون یورو با 10 بانک ایرانی دست پیدا کرد. از آن زمان به بعد، بانک بی پی آی فرنسه 500 میلیون یورو اعتبار برای سرمایه گذاری شرکت های فرانسوی در ایران کنار گذاشت.

ایران به قراردادهای مشابهی طی چندماه گذشته با بانک صادرات و واردات کره به ارزش 8 میلیارد یورو و چندین بانک چینی به ارزش 35 میلیارد یورو دست پیدا کرده است. این معاملات به آسانی به دست نیامدند. اوبر بانک می گوید که روند مذاکرات تقریبا 6 ماه طول کشید تا چارچوب توافق به دست بیاید و چندین دور مذاکره در ایران و اتریش انجام شد.

کسانی که درگیر این معاملات هستند همچنین باید مراقب باشند که دچار جریمه تحریم های ایالات متحده علیه ایران نشوند. برای نمونه بی پی آی توانست به توافقنامه ای با ایران دست پیدا کند به این دلیل که هیچ معامله ای در خاک ایالات متحده انجام نمی دهد. در مصاحبه ای که در روزنامه دو دیمانش به چاپ رسید مدیر عامل بی پی آی گفت: «ما تنها بانک فرانسوی هستیم که می توانیم بدون وجود ریسک تحریم های ایالات متحده از نقض احتمالی قوانین به فعالیت خود ادامه دهیم.»

دولت ایران می گوید که در کل به حدود 14 میلیارد دلار سرمایه گذاری مستقیم خارجی پس از اجرای برجام دست پیدا کرده است. توافق برجام در جولای 2015 میان تهران و شش قدرت بین المللی به دست آمد و از ژانویه 2016 به اجرا درآمد. در کنار همه این معاملات، شرکت های خصوصی از سراسر اروپا مشارکت و حضور خود در اقتصاد ایران را افزایش داده اند. شرکت نروژی اسکاته سولر در حال مذاکره برای ساخت اولین پروژه بهره برداری از انرژی خورشیدی در ایران است که ارزش این معامله در حدود 132 میلیون دلار تخمین زده می شود. درحالی که شرکت بریتانیایی کوارس متعهد شده است 600 مگاوات انرژی خورشیدی را به خطوط انررژی ایران اضافه کند. در بخش خودرو، رنو فرانسه اخیرا به سرمایه گذاری مشترکی با ایران دست پیدا کرده و دایملر بنز نیز قرارداد ساخت کامیون با ایران و شرکت ایران خودرو، یکی از بزرگترین شرکت های خودور در ایران، به امضا رسانده است.

همه این قراردادها در حالی اتفاق می افتد که ایالات متحده رویکردی کاملا متفاوت در پیش گرفته است. کاخ سفید اعلام کرده که در ادامه تلاش های قبلی قصد دارد ممنوعیت سفر با کشورهایی که روابط ضعیفی با آنها دارد برقرار کند. در لیست این کشورها نام ایران در کنار چاد، لیبی، کره شمالی، سومالی، سوریه، ونزوئلا و یمن دیده می شود. این محدودیت ها دانشجویانی را که با ویزای معتبر دانشجویی وارد آمریکا می شوند، پوشش نمی دهد. هرچند آنها در شرایط غربالگری قرار می گیرند. این اقدامات جدید از 18 اکتبر اجرایی می شوند. جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران این اقدامات را این چنین توصیف کرد: «ممنوعیت سفر جدید و حتی متجاوزانه تر است.»

ترامپ بارها و بارها تهدید به خروج ایالات متحده از برجام کرده اگرچه هنوز دولت او راهی در این مورد و این که چنین کاری چطور انجام خواهد شد ارائه نکرده است. آژانس هسته ای سازمان ملل متحدد، آژانس بین المللی انرژی اتمی، بارها اعلام کرده که ایران به تعهدات خود در برجام عمل کرده است. اخیرا یوکیا آمونو مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی گفت: «تعهدات هسته ای مربوط به برجام از سوی ایران در حال اجراست.» انتقاد از ایران در کنگره آمریکا اتفاقی معمول است. 13 سپتامبر مجلس نمایندگان به توقف فروش هواپیماهای تجاری به ایران رای داد.

پاسخ مصرف کننده

موضع گیری کاملا متفاوت سیاستمداران آمریکایی و اروپایی در داخل ایران نیز بازتاب دارد. جایی که مصرف کنندگان اغلب نسبت به کالاها و شرکت های آمریکایی نسبت به سایر کشورهای صنعتی رویکردی متفاوت را اتخاذ می کنند. تحقیقی که اخیرا در ماه آگوست در ایران انجام شده نشان می دهد که مصرف کنندگان ایران به کالاهای ژاپنی و آلمانی اقبال بیشتری داشته و رویکردی منفی در قبال شرکت های آمریکایی دارند.

وقتی که از ایرانی ها پرسیده می شود که دوست دارند بیشتر در کجا سرمایه گذاری کنند و با شرکت های کدام کشورهای خاص داد و ستد بیشتری داشته باشند ایرانی ها در حدود 90 درصد بسیار یا تا حدودی روی شرکت های ژاپنی و آلمانی دست می گذارند. در مقابل تنها 50 درصد به شرکت های آمریکایی علاقه نشان می ‍دهند در حالی که 47 درصد تنها اندکی یا به هیچ وجه به سرمایه گذاری و تجارت با شرکت های آمریکایی علاقه ای ندارند. به علاوه 56 درصد ایرانی ها معتقدند که رابطه ایران و آمریکا نسبت به دو سال پیش و امضای قرارداد هسته ای بدتر شده است. یک تاجر ایرانی در این باره می گوید: «نتایج نشان می دهد که عموم ایرانی ها علاقمند به بازار آزاد و اقتصاد بین المللی دارند.» در حال حاضر ایران منطقه ای تجاری است که آمریکا خود را از آن محروم کرده است.

منبع: فوربس/ مترجم: روزبه آرش