متحدان اروپایی کنار ترامپ نخواهند ماند

کیمبرلی راجرز براون

دیپلماسی ایرانی: جان بولتون، سفیر سابق ایالات متحده در سازمان ملل، روز دوشنبه با انتشار مقاله ای در روزنامه نشنال ریویو با اعلام این که احتمالا دولت ترامپ قادر به حل دیپلماتیک یکی از مهمترین اولویت های سیاست خارجی خود نیست، راهبردی برای خروج از این قرارداد منتشر کرد. این سند بیشتر به چگونگی خروج از این قرارداد می پردازد تا استدلال در خصوص اینکه چرا اصلا ایالات متحده می بایست آن را لغو کند.

بولتون که دیپلماتی حرفه ای و کاربلد در این زمینه است، ظاهرا اعتقاد دارد اگر دولت همان سطح انرژی، نیرو و راهکارهای سیاسی که در ممنوعیت سفر مسلمانان و خروج از پیمان پاریس به کار برد را در این زمینه خرج کند، نتیجه فاجعه بار خواهد بود.

پیشنهاد او برای لغو توافق هسته ای از سوی ترامپ، علی رغم توصیه مشاوران خود، چنین است: مشاوره های اولیه و بدون سر و صدا با طرفین با نفوذ، تهیه یک پرونده راهبردی مستند، مبارزه بسیار وسیع دیپلماتیک و توسعه و اجرای تلاش های دیپلماتیک عمومی و کنگره ای.

اما سؤال این است که، حتی بر فرض که آمریکا برنامه خود را به صورت حرفه ای پیاده کند، چقدر احتمال دارد موفقیت آمیز باشد؟ اگر ایالات متحده از معامله هسته ای ایران عقب نشینی کند، روسیه و چین احتمالا به دنبال منافع امنیتی و تجاری خود خواهند بود و مانع هر گونه تلاش برای بازگرداندن تحریمها علیه این کشور خواهند شد. با توجه به حق وتوی این دو کشور در شورای امنیت، هر یک از طرفین، قدرت یک جانبه برای انجام این کار دارد.

در این صورت، فقط کشورهای متحد باقی می مانند. روز سه شنبه، امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه، گفت هیچ جایگزینی برای قرارداد ایران وجود ندارد. نخست وزیر بریتانیا، ترزا می، این توافقنامه را "بسیار حیاتی" خواند و در جلسات خود با رهبران جمهوری خواه از آن دفاع کرد. آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، ماه مه گذشته، مورد اطمینان بودن آمریکا را زیر سوال بود و اظهار داشت "اکنون وقت آن است که اروپا سرنوشت خود را دست بگیرد". بنابراین، در صورت عدم وجود شواهد مبنی بر نقض قرارداد از سوی ایران، احتمالا آمریکا نخواهد توانست کشورهای متحد را برای تحمیل مجدد تحریم ها علیه ایران متقاعد کند.

پیامدهای خروج ایالات متحده از معامله ایران چه خواهد بود؟

نخست ایران - همان طور که تهدید کرده بود -  به سطوح پیشین غنی سازی اورانیوم و یا حتی پیشرفته تر، باز خواهد گشت.

دوم، این امر باعث عمیق تر شدن هرچه بیشتر شکاف های موجود در اتحاد ناتو می شود. روسیه نیز به دنبال همین امر است: اختلاف افتادن بین کشورهای عضو اتحادیه باعث برد بزرگ ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه می شود.

سوم این که، چنین اتفاقی می تواند برای همیشه برخی از ابزارهای مفید برای مبارزه علیه پیشرفت ساخت سلاح های هسته ای را تضعیف کند. به احتمال بسیار زیاد، در شورای امنیت در این مورد دو دستگی به وجود می آید و با وتوهای زیاد، جلوی هرگونه پیشرفتی گرفته خواهد شد. اگر ایالات متحده در تلاش برای اعمال تحریم های ثانوی علیه تجارت های خارجی با ایران اقدام کند، حتی اروپایی ها نیز با آن مخالفت می کنند.

چهارم، امکان پاسخ منسجم و موثر به چالش اجتناب ناپذیر به وجود آمده از سوی ایران، در زمان لغو این قرارداد، غیرممکن خواهد شد. زمان کوتاه نه ساله این توافق، نیازمند راهبردهایی از سوی آمریکاست تا بتواند این قرارداد را تمدید کند. برای این کار، ایالات متحده نیازمند همکاری از جانب انگلیس، چین، فرانسه، آلمان و روسیه است. مشاجره با این کشورها در حال حاضر همکاری در آینده را بسیار سخت خواهد کرد.

بنابراین، آمریکا نباید این قرارداد را به صورت یکجانبه و بدون دلیل لغو کند، بلکه باید از فرصت ایجاد شده استفاده کرده و به دنبال راهبرد جدیدی برای تمدید این قرارداد باشد. باید دانست که قدرت ایران از بین نرفته است و در صورت لغو قرارداد، می تواند به مرحله پیش از امضای توافقنامه بازگردد.

منبع : فارین پالیسی / ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / 33