ایران در دام آمریکا نخواهد افتاد

نویسنده: آلکس وطن خواه
دیپلماسی ایرانی: آقای روحانی، رئیس جمهور ایران، اجازه نخواهد داد تهدیدهای آمریکا مبنی بر بر هم زدن توافق هسته ای، مانعی بر سر راه ایران ایجاد کند.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، علاقه زیادی به ایجاد مشاجره لفظی با سران دیگر کشور ها دارد. علاوه بر کره شمالی، ایران نیز همواره از هدف های اصلی این مشاجره ها بوده است. یکی از دلایل امر این است که یکی از شعارها و وعده های مبارزات انتخابی دولت ترامپ، بر هم زدن توافق هسته ای ۲۰۱۵ بود که دولت باراک اوباما با تهران و پنج قدرت جهانی امضا کرده بود.
ترامپ، از همان روزهای نخستین بر سر کار آمدن، تهدیدهای خود را علیه برهم زدن یکجانبه برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) - توافق چندجانبه ای که به اتفاق آرا از سوی شورای امنیت ایالات متحده تایید شد- آغاز کرد. این عمل ترامپ، مشکلاتی برای حسن روحانی، همتای ایرانی وی در تهران، که توافقنامه را امضا کرده، به وجود آورده است. روحانی عقیده دارد که رئیس جمهور آمریکا، علی رغم ادعا هایش، به برجام وفادار خواهد بود.
اما روحانی، این سخنان ترامپ را بدون پاسخ نخواهد گذاشت. در روز ۱۵ آگوست، او آمریکا را تهدید کرد که اگر تحریم های جدید علیه ایران وضع کند، این کشور برنامه هسته ای را به شرایط سال ۲۰۱۵ بر خواهد گرداند و روال عادی برنامه هسته ای خود را از سر خواهد گرفت. به ادعای روحانی، ایران این کار را نه طی ماه ها و هفته ها، بلکه طی چند روز یا حتی چند ساعت انجام خواهد داد. در واشنگتن، این سخنان روحانی، این طور تفسیر شد که تهران می تواند تمام امتیازاتی را که در طول پروسه مذاکرات داده است را لغو کرده، و در صورت لزوم، به نزدیکترین حالت به پیدا کردن توانایی ساخت سلاح هسته ای بازگردد.
ایران نیز در این زمینه، سیاست های مخصوص به خود را دنبال می کند. روحانی در تلاش است که جلوی لطمه زدن تهدیدهای ترامپ به ایران را بگیرد. در بد ترین حالت، مخالفت آمریکا با این توافق، باعث تخریب چهره روحانی در داخل کشور می شود.
با این وجود، بیانیه های رئیس جمهور ایران در خصوص آینده توافق هسته ای، کاملا حساب شده است و به هیچ عنوان القاکننده لغو برجام، در اولین فرصت از سوی این کشور نیست. در واقع دیدگاه متفق القول سیاستمداران بر جایگاه سیاسی ایران بدین صورت است که شخصاً خود ترامپ باعث تحریک ایران و وادار کردن آن به زیر پا گذاشتن برجام می شود.
به گفته علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، ترامپ برای ایران «دام» گسترده است، ولی ایران در آن گرفتار نخواهد شد. همچنین در جایی دیگر، شمخانی با اشاره صریح به اروپا، چین و روسیه اعلام کرد: «ایران مایل نیست به هر قیمتی، به برجام متعهد بماند چرا که برجام تنها تا زمانی که تمامی طرفین به آن احترام بگذارند، پابرجا خواهد ماند.»
ایران قصد دارد طرفین دیگر توافق هسته ای را تحت فشار قرار دهد تا آن ها را وادار به تلاش برای به حداقل رساندن آسیب هایی کند که ممکن است از مقاومت آمریکا به وجود آید. این امر از اصرار آن به قدرت های بزرگ اقتصادی اروپا و آسیا مبنی بر نادیده گرفتن تقاضای ترامپ برای تحریم اقتصادی ایران، مشخص است. به بیان دیگر، ایران نیز با تخریب چهرهٔ ترامپ، به نوبهٔ خود درصدد تحریک سیستماتیک اذهان جامعه بین المللی علیه آمریکاست. تا زمانی که دیگر امضاکنندگان این توافق یعنی اتحادیه اروپا، روسیه و چین، نسبت به آن متعهد بمانند، ایران نیز به برجام عمل خواهد کرد. به عقیده رهبری ایران نیز، ترامپ نه سرمایه سیاسی لازم و نه جایگاه ممتازی در جوامع بین المللی برای زیرپا گذاشتن برجام و اعمال تحریم های جدید علیه ایران در اختیار دارد.
در روز ۱۵ آگوست نیز روحانی، طی سخنرانی خود، در خصوص توافق هسته ای مطالبی را عنوان کرد که البته به اندازه اظهارات پیشین وی مبنی بر بازگشت ایران به روال عادی برنامه هسته ای، بازتاب نداشت. وی عنوان کرد که امروزه انتقاد ها، نسبت به توافق سال ۲۰۱۵، فروکش کرده است. اظهارات وی صحیح است. امروز، برخلاف گذشته، روحانی را با عنوان فردی که توافقنامه هسته ای را با هدف برداشته شدن تحریم ها علیه ایران امضا کرده، ولی به عقیده مخالفان، از همان ابتدا شکست خورده بود، نمی شناسند. اکنون، پس از اتمام انتخابات ریاست جمهوری، مخالفان وی، ترامپ را به خاطر مخالفت ها و سنگ اندازی ها، مقصر اصلی در این امر می دانند.
منبع: فارن پالیسی/ ترجمه تحریریه دیپلماسی ایرانی / ۳۳