ایران باج نمی‌دهد

دیپلماسی ایرانی: کسی نمی تواند شک کند که دوست قدیمی آیت الله علی خامنه ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران بدون دریافت چراغ سبز از او باب مذاکره با امریکا به ویژه با باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا و تیم همراه او را باز کرده باشد. وی به طور مستقیم و به زبان خود از منتقدان و کسانی که به توانایی های روحانی شبهه وارد می کنند خواسته است که به توصیه های او عمل کنند.

امریکایی ها بر این اعتقادند که ایران با توجه با وضعیت داخلی اش به ویژه مشکلات اقتصادی که به دلیل تحریم های بین المللی و امریکا به وجود آمده و تاثیرات سلبی بر زندگی شهروندان عادی گذاشته حاضر به گفت وگو با امریکا شده است.

در عین حال تهران نیز به خوبی می داند که کشورهای مختلف منطقه ای در صدد بهره برداری از مشکلات داخلی ایران هستند، کما این که امریکا و کشورهای اروپایی نیز به دنبال بهانه ای می گردند تا ثبات داخلی ایران را که مقام های ایرانی به خوبی می دانند که قدرت فعلی حکومت اسلامی است، متزلزل کنند اگر چه همان ها این حقیقت را نیز به خوبی می دانند که به هیچ وجه امکان ندارد وضعیتی مشابه وضعیت خشونت آمیز سوریه در ایران به وجود آید. همان طور که در سال 2009 نیز تلاش کردند با همین شیوه ایران را ناآرام کنند که به دلایل مختلف موفق نشدند.

وقتی که بحران های سوریه آغاز شد بسیاری گمان می کردند که با دگرگون ساختن وضعیت این کشور می توانند ایران را تحت فشار قرار دهند و موازنه و بازی منطقه ای را به سود خود تغییر دهند، این فکر هم فکر کشورهای غربی بود و هم فکر متحدان عربی آنها، اما چنین چیزی تا کنون تحقق نیافته است. حقیقت این است که سوریه قلب معرکه است، و سرنوشت آن در صورتی که به سقوط اسد بینجامد منطقه را به سمت یک جنگ داخلی تمام عیار که قطعا نه تنها ایران بلکه کل کشورهای منطقه و غرب از آن سودی نخواهد دید و حتما متضرر خواهند شد، خواهد کشاند. اما مخالفان ایران تلاش می کنند تا تهران را در سوریه به چالش بکشند تا طرح منطقه ای آن را که همانا نفوذ در قلب جهان عرب است از طریق محور تهران – بغداد – دمشق – بیروت به سخره بگیرند و حتی آمادگی دارند به خاطر آن منطقه را تبدیل به صحنه جنگ کنند به ویژه که ایران رفته رفته می رود تا پیشرفت های بالایی در توانایی های هسته ای اش به دست آورد و تبدیل قدرت بلامنازع منطقه ای شود.

یک منبع آگاه در این باره می گوید که به رغم جدیت روحانی و معاونانش و دیگر مقام های ایرانی در تهران برای تعامل و گفت وگو با غرب و جهان عرب فکر مذکور همچنان نزد دشمنان ایران مطرح است. ولی با این حال همین مساله نیز در حقیقت عامل اصلی آغاز گفت وگوها میان ایران و غرب و تهران و امریکا محسوب می شود. تلاش برای گشایشی که رئیس جمهور روحانی بیان کرد و قبل از آن باراک اوباما، رئیس جمهوری امریکا بعد از انتخابش به این سمت برای اولین بار درباره مذاکره با ایران گفت نیز در حقیقت در همین راستا بود. اوباما به رغم مخالفت نتانیاهو و هم پیمانان داخلی اش در امریکا با وجود این که می داند مذاکره با ایران کار آسانی نیست، تن به مذاکره و گشایش در رابطه با ایران داده است. در تهران مقام های ارشد ایرانی خوب می دانند که نتیجه بخش بودن این راه نیاز به صبر دارد و نمی توان از سرمایه گذاری ای که در این زمینه می کنند فورا جواب بگیرند. در عین حال این حقیقت را نیز خوب می دانند که نمی توانند به امریکایی ها به راحتی اعتماد کنند. و این چیزی است که روحانی دو روز بعد از بازگشت به تهران به صراحت بیان داشت و گفت که صد در صد به امریکایی ها اعتماد ندارد.

بسیاری در ایران بر این باورند که تحرکات واشنگتن به سمت تهران برای گفت وگو این بار جدی است و لازم است که به این تلاش ها توجه شود. روحانی و حامیانش بر لزوم استفاده از واژه تعادل و تعامل تاکید دارند و این مساله عامل مهمی در پیروزی روحانی در انتخابات ریاست جمهوری ایران محسوب می شود. اما در عین حال بر این نکته نیز تاکید دارند که راستی آزمایی امریکا در مذاکرات را زمانی در خواهند یافت که ببینند امریکایی ها تا چه اندازه در مذاکرات جدی هستند و اگر اسرائیل موفق شود یا تحولات داخلی امریکا به سمتی برود که جمهوریخواهان تندرو اوباما را وادار به اتخاذ مواضع سخت علیه ایران کنند، آن گاه آنها نیز مواضع سخت تری اتخاذ خواهند کرد و در را بر پاشنه ای دیگر خواهند چرخاند. ایرانی ها به این فکر می کنند که اگر بحران سوریه به سمتی پیش رود که به سود آنها نباشد از برگ عراق و لبنان نهایت استفاده را ببرند.

تحلیلگران بر این اعتقادند که اوباما تلاش می کند در یک مهلت زمانی مشخص به دستاوردهای روشن و مفصلی در تعامل با ایران اسلامی برسد. اگر چه هیچ کس نمی تواند تضمین دهد که گفت وگوهای دو رئیس جمهور ادامه یابد یا در صورت ادامه به توافقی برسد. به ویژه که ایران به هیچ وجه قصد ندارد که دست از طرح هایش برای نفوذ بیشتر در منطقه و جهان دست بردارد و در این زمینه باجی به امریکایی ها بدهد.

منبع: النهار/تحریریه دیپلماسی ایرانی/11