مفهوم اسنپ بک برای ایران چیست؟

دیپلماسی ایرانی: شنبه شب، به دلیل آنچه قدرت‌های غربی عدم پایبندی تهران به معاهده ۲۰۱۵ مربوط به برنامه انرژی هسته‌ای این کشور می‌دانند، تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران دوباره اعمال شد.

بریتانیا، فرانسه و آلمان ماه گذشته روند بازگرداندن تحریم‌ها را در سازمان ملل آغاز کردند و گفتند که تهران تعهدات خود را نقض کرده است.

این رویه که به عنوان «مکانیسم بازگشت سریع» شناخته می‌شود، به معنای بازگرداندن مجموعه‌ای از محدودیت‌هاست که می‌تواند به اقتصاد ایران که از قبل با مشکل مواجه بوده است، ضربه بزند.

چه تحریم‌هایی دوباره اعمال شده‌اند؟

تحریم‌هایی که دوباره برقرار شده‌اند تحریم صادرات سلاح‌های متعارف به ایران، همراه با ممنوعیت انجام هرگونه فعالیت تهران با موشک‌های بالستیک که به حمل سلاح‌های هسته‌ای قادر است را شامل می‌شود. همچنین ممنوعیت هرگونه انتقال فناوری موشک بالستیک به ایران را نیز شامل می‌شود.

ایران همچنین با ممنوعیت کامل غنی‌سازی و بازفرآوری اورانیوم روبه‌روست. این کشور پیش از این به غنی‌سازی اورانیوم تا سطح پایین ۳.۶۷ درصد برای یک برنامه هسته‌ای غیرنظامی مجاز بوده است. مسئله غنی‌سازی در قلب مذاکرات با ایالات متحده در ماه ژوئن بود که با جنگ اسرائیل و ایران به طور ناگهانی به پایان رسید.

در حوزه اقتصادی، تحریم‌ها مسدود کردن دارایی‌های ذخیره ایران در سراسر جهان و ممنوعیت سفر افراد و نهادهای ایرانی را شامل می‌شود. همچنین کشورها از سوی سازمان ملل به بازرسی محموله‌های حمل شده توسط ایران ایر کارگو – شاخه باری شرکت هواپیمایی ایران ایر – و خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران مجاز هستند.

چرا اروپایی‌ها مکانیسم ماشه را فعال کردند؟

بر اساس برنامه جامع اقدام مشترک که در سال ۲۰۱۵ بین قدرت‌های جهانی و ایران حاصل شد، ایران موافقت کرد که در ازای لغو تحریم‌های اقتصادی، غنی‌سازی اورانیوم را به سطوح لازم فقط برای انرژی هسته‌ای غیرنظامی محدود کند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی سازمان ملل متحد وظیفه نظارت بر برنامه هسته‌ای تهران را بر عهده داشت.

هدف مکانیسم ماشه اعمال سریع همه تحریم‌های پیش از توافق بدون وتو توسط اعضای شورای امنیت سازمان ملل، از جمله اعضای دائم روسیه و چین، در صورت عدم پایبندی ایران بود.

این روند ماه گذشته آغاز شد، زمانی که بریتانیا، فرانسه و آلمان – که به عنوان E3 شناخته می‌شوند – رسماً به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل و رئیس شورای امنیت سازمان ملل اطلاع دادند که این روند را آغاز می‌کنند.

این آغاز یک دوره ۳۰ روزه بود که طی آن باید قطعنامه جدیدی برای ادامه لغو تحریم‌ها علیه ایران تصویب می‌شد تا از اعمال مجدد محدودیت‌ها جلوگیری شود. آخرین تلاش‌های انجام شده برای انجام این کار شکست خورده است.

ایالات متحده نتوانست مکانیسم ماشه را فعال کند زیرا دونالد ترامپ، رئیس جمهوری ایالات متحده، واشینگتن را در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای خارج کرده بود.

سه کشور اروپایی گفتند که ایران به توافق ۲۰۱۵ پایبند نبوده است. آنها گفتند که ایران باید مذاکرات با ایالات متحده در مورد برنامه هسته‌ای خود را از سر بگیرد، به بازرسان هسته‌ای سازمان ملل اجازه ورود بدهد و بیش از ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده با خلوص بالا را که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید در اختیار دارد، گزارش دهد. آنها ادعا می‌کنند که ایران «عمدا و علناً» از تعهدات توافق هسته‌ای خارج شده است.

تعدادی از کشورها گمان می‌کنند که ایران به دنبال سلاح‌های هسته‌ای است، اتهامی که تهران آن را همواره رد کرده است. در ماه مه، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد که ایران ۴۰۸ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰ درصد خلوص جمع‌آوری کرده است. طبق گفته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، اگر این اورانیوم تا ۹۰ درصد غنی‌شده باشد، برای ساخت ۹ سلاح هسته‌ای کافی است، اگرچه ساخت سلاح به تخصص‌های دیگری مانند دستگاه انفجاری نیاز دارد.

میزان اورانیوم غنی‌شده بسیار فراتر از محدودیت‌های تعیین‌شده در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ است. علاوه بر این، در سال ۲۰۲۲، تهران اکثر تجهیزات نظارتی، از جمله دوربین‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، را از سایت‌های هسته‌ای خود خارج کرد. یک سال بعد، ایران برخی از باتجربه‌ترین بازرسان این نهاد نظارتی را از ورود منع کرد.

دیدگاه ایران

ایران مدت‌هاست که معتقد است برنامه هسته‌ای‌اش فقط برای اهداف صلح‌آمیز است. تهران همچنین استدلال می‌کند که حق دارد محدودیت‌های توافق هسته‌ای را کنار بگذارد زیرا واشینگتن از این توافق خارج شده و تحریم‌های خود را دوباره اعمال کرده است.

تهران معتقد است که هیچ مبنای قانونی برای اروپایی‌ها برای اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل وجود ندارد و ادعا می‌کند که این کشورها پس از خروج ایالات متحده از این توافق، به آن پایبند نبوده‌اند.

عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، گفته است که احیای تحریم‌ها «باطل و باطل» است و هیچ الزام قانونی ندارد. او به شورای امنیت گفت که ایالات متحده و متحدان اروپایی‌اش مسئولیت کامل هرگونه پیامد ناشی از تصمیم خود را بر عهده دارند.

او گفت: «تحولاتی که شاهد آن بوده‌ایم، سابقه خطرناکی را ایجاد کرده است. اگر توافق‌ها بتوانند به دلخواه نقض شوند، هیچ ملتی نمی‌تواند به تعهدات بین‌المللی اعتماد کند. اگر اقدامات غیرقانونی به جای قانون با زور اعمال شوند، شورای امنیت با خطر از دست دادن اعتبار و اقتدار مواجه خواهد شد.»

منبع: نشنال / تحریریه دیپلماسی ایرانی/۱۱