نیاز همه جانبه امریکا به ایران در سوریه

دیپلماسی ایرانی: در سایه اخبار ضد و نقیض بر سر حمله نظامی به سوریه و تاثیر آن بر موازنه قدرت های موجود به روی زمین در این کشور، علاوه بر آن تاثیر چنین حمله ای به اوضاع منطقه ای به ویژه اگر این درگیری در سوریه به مرز انفجار برسد و با گذشت دو سال و نیم از آن عملا بخواهد به کشورهای هم جوار آن سرایت کند و طایفه ای و نژادی همه چیز را تحت تاثیر قرار دهد، ذهن بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان مسائل سیاسی و نظامی به این نکته مشغول شده است که در سایه این تحولات، تحرکات سیاسی و میدانی ایران چه خواهد بود.

به گزارش روزنامه الغد عدن، مرکز مطالعات استراتفور در امریکا که متخصص در امور تحلیل مسائل جئوسیاسی و استراتژیک است، مطالعه ای را با عنوان "ایران: اداره حمله نظامی امریکا در سوریه" Iran: Managing U.S Military Action in Syria، منتشر کرده که بیشتر بر نقش ایران در وضعیت فعلی و آینده حوادث سوریه تمرکز کرده است.

در ابتدای این گزارش آمده است که به رغم اظهارات مسئولان ایرانی که همواره بر حمایت تهران از دمشق تا آخرین لحظه تاکید کرده اند و اظهاراتی که برخی تحلیلگران مبنی بر این که حمله به سوریه به ضرر ایران تمام خواهد شد، می زنند، تهیه کنندگان این گزارش بر این اعتقادند که دخالت امریکا در سوریه در نهایت به سود تهران تمام خواهد شد.

در این گزارش تاکید شده است، به رغم این که تقریبا شبه اطمینانی وجود دارد در صورتی که امریکا به سوریه حمله کند، گروه های نظامی وابسته به ایران نیز به نیابت از این کشور فعالیت خود را آغاز خواهند کرد و علیه منافع امریکا و متحدانش وارد عمل خواهند شد، اما هم زمان قطعا ایران تلاش خواهد کرد تا از این حمله نهایت استفاده را ببرد و از جریان های سنی جهادی برای رسیدن به منافع خود بهره برداری کند. به اعتقاد آنها اظهارات اخیر حسین دهقان، وزیر دفاع جمهوری اسلامی ایران که هشدار داد: "واشنگتن می تواند علیه سوریه اعلام جنگ کند اما برای پایان دادن به آن ناتوان خواهد بود" در حقیقت در همین راستا قابل ارزیابی است.

در این گزارش همچنین آمده است که ایران در چارچوب دیپلماسی نیز وارد بحران سوریه شده است و تلاش دارد با همه طرف های درگیر در بحران این کشور به نوعی ارتباط برقرار کند، از یک سو علاء الدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی ایران به سوریه سفر می کند و با مقام های سوریه چگونگی احتمال حمله به این کشور را مورد بررسی قرار می دهد و از سوی دیگر ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه با همتای ایرانی اش در همین زمینه گفت وگو می کند. همچنین جفری فلتمن، معاون رئیس سازمان ملل در امور سیاسی به تهران سفر می کند و با جواد ظریف، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران دیدار می کند و هم زمان سلطان قابوس، پادشاه عمان به تهران می آید و تلاش می کند تا پیام اوباما را به دولت جدید در تهران برساند. در این خصوص بسیاری از تحلیلگران معتقدند که اظهارات فرماندهان نظامی ایران را می توان نسبتا نرم ارزیابی کرد.

درباره استراتژی ایران این گزارش می افزاید که تهران در جبهه های مختلف استراتژی خود را دنبال می کند اگر از یک طرف با امریکا وارد جنگ می شود و آن را به نبرد می طلبد از طرف دیگر مانورهای سیاسی ماهرانه ای انجام می دهد که تبلور آن را در افغانستان و عراق به روشنی دیده ایم. کما این که مشاهده کرده ایم که تهران از قبل سرنگونی طالبان و صدام حسین در این کشورها چه دستاوردهایی کسب کرده است. البته وضعیت سوریه کاملا با وضعیت افغانستان و عراق فرق می کند، این بار هیچ پافشاری یا اصراری از سوی امریکا برای تغییر نظام در سوریه مشاهده نمی شود و این دقیقا چیزی است که ایران می تواند از آن بهره برداری لازم را ببرد. شاید تنها هدفی که ایالات متحده برای تغییر اسد بخواهد دنبال کند، جلوگیری از نفوذ منطقه ای ایران است که به صورت ملموسی بعد از سقوط صدام حسین افزایش یافته است، در غیر این صورت واشنگتن ترجیح می دهد اسد سرنگون نشود تا دمشق به زیر کنترل القاعده در نیاید.

ایران در برابر حمله امریکا به سوریه دو رویکرد اتخاذ کرده است. اگر حمله به سوریه فقط محدود به حملات موشکی باشد، این کار به سود تهران تمام خواهد شد چرا که هم زمان می تواند باعث ایجاد شکاف در میان مخالفان مسلح اسد شود و دقیقا از همین جا است که ایران می تواند وارد عمل شده و اداره درگیری را به دست گیرد. در نتیجه با توجه به کنترلی که شورشیان در میدان نبرد در سوریه در اختیار دارند، ایالات متحده در آخر مجبور می شود که برای تشکیل دولت جدید سوریه به سراغ ایران بیاید. این در حالی است که ایالات متحده خود را آماده می کند که بر سر پرونده هسته ای ایران با این کشور به مذاکره بنشیند و ایران اصرار دارد تا قضیه سوریه را به عنوان یک برگه فشار بر روی مذاکرات پیش رو با غرب روی میز بگذارد.  

البته در این میان حمله نظامی به سوریه می تواند به ضرر مصالح ایران تمام شود، وجود سوریه دشمن با ایران ارتباطات تهران با حزب الله، مهمترین هم پیمان ایران در منطقه را تحت تاثیر قرار می دهد، علاوه بر آن مخاطراتی نیز متوجه هم پیمانان ایران در عراق می کند.

تهیه کنندگان این گزارش در ادامه تاکید می کنند، ایران نه می تواند جلوی حمله احتمالی محدود امریکا به سوریه را بگیرد و نه می تواند امریکا را وادار کند که عملیات نظامی گسترده ای را علیه اسد آغاز کند، اما خود را برای یک سناریو آماده کرده است که رویکرد دوم تهران در قبال تحولات سوریه محسوب می شود؛ ایران می داند که امریکایی ها از لحاظ هوایی برتری میدانی دارند اما از لحاظ زمینی، امریکایی ها کاملا معترفند که برتری میدانی در سوریه و لبنان و عراق از آن ایرانی ها است. در این صورت ایران می تواند تجربه تلخ عراق برای امریکایی ها را این بار در سوریه نیز تکرار کند با این تفاوت که این بار صحنه عملیات آنها به فراتر از سوریه خواهد رسید و چه بسا کل منطقه را در بگیرد. این مساله سبب می شود تا شبه نظامیان سنی از فرصت استفاده کرده و به خشونت بیشتر روی بیاورند که در این صورت نیز امریکا ناچار می شود همانند عراق برای فرار از افراط گرایان سنی دست به دامن تهران شود. اما اگر امریکا بخواهد خود را درگیر جنگ بزرگی در سوریه کند، باز هم مجبور خواهد شد برای خروج از این جنگ به ایرانی ها پناه بیاورد.

تجربه ثابت کرده است که در هر کدام از کشورهایی که دچار انقلاب شده و حکومت ها تغییر کرده اند، حکومت هایی بر سر کار آمده اند که به ایران نزدیک هستند و کشورشان مجالی برای نفوذ هر چه بیشتر ایران فراهم آورده است. برای همین در صورتی که تغییری در هر کدام از کشورهای عربی حتی سوریه به وجود آید، ایران فرصت می یابد تا از وضعیت جدید نهایت استفاده را برده و نفوذ خود را از طریق آن کشورها در کل منطقه بسط دهد.