فرمول 1 بلای جان آل خلیفه شد

دیپلماسی ایرانی: منابع خبری در روزهای گذشته گزارش هایی منتشر کردند که نشان می داد نیروهای نظامی عربستان سعودی قصد دارند در قالب نیروهای مشترک شورای همکاری خلیج فارس در بحرین به صورت دائمی در این کشور باقی بمانند. روزنامه سعودی الحیات نوشت که کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس درباره راه اندازی پایگاه دائمی نیروهای "سپر جزیره" در بحرین به توافق رسیده اند. در کنار این، برگزاری مسابقات فرمول یک و تشدید اعتراضات در این کشور و اتهام زنی مجدد مقامات بحرین به ایران از موضوعاتی بوده که بحرین را مجددا به صدر اخبار بازگردانده است. در مورد این اخبار با محمد فرازمند، سفیر پیشین ایران در بحرین گفتگو کرده ایم که در زیر می خوانید:

آنطور که گزارشات رسانه های عربی نشان می دهد، قرار است در آینده نزدیک «فرماندهی نیروهای پیشرو سپر جزیره» در بحرین افتتاح شود و این به معنای باقی ماندن نیروهای عربستان در قالب نیروهای مشترک شورای همکاری خلیج فارس در بحرین است. ارزیابی شما از این اقدام چیست؟

نیروهای سپر جزیره دو سال قبل، یعنی یک ماه پس از آغاز اعتراضات مردمی در بحرین در 14 فوریه 2011، وارد بحرین شدند. این اقدام به این بهانه صورت گرفت که دولت بحرین برای حفاظت از مراکز و تاسیاست زیربنایی نیاز به کمک داشته است و از این نیروها خواسته است که برای این هدف وارد بحرین شوند. اما بر کسی پوشیده نیست که نیروهای سپر جزیره بر اساس یک توافق جمعی بین کشورهای شورای همکاری خلیج فارس صورت گرفت. در اساسنامه این نیروها آمده است که ماموریت این نیروها حفاظت از کشورهای عضو در مقابل خطرات و حملات احتمالی خارجی است. از زمان تاسیس این نیروها نیز هیچ ماموریت قابل ذکری توسط این نیروها انجام نشده بود. در بحران های که در منطقه وجود داشت مثل اشغال کویت توسط عراق و جنگ آزادسازی کویت نیروهای سپر جزیره نقش آنچنانی نداشتند و متحدین خارجی شورای همکاری خلیج فارس برای حل و فصل منازعات بین کشورهای منطقه دعوت می شدند.

از زمان ورود نیروهای سپر جزیره به بحرین تاکنون آنچه که در صحنه تحولات بحرین شاهد بوده ایم این بوده است که رویکرد امنیتی نسبت به اعتراضات مردم با شکست مواجه شده است. ما در بحرین شاهد بحران خارجی نیستیم. در واقع بحران در این کشور بین مردم و حاکمیت این کشور بر سر مطالبات مدنی  است که  از سال 2011 اوج گرفته است. همان طور که در بسیاری از کشورهای خاورمیانه ای و عربی شاهد بوده ایم که این مطالبات مردمی  در سطح وسیعی مطرح شده است. در بحرین نیز در ادامه کشورهایی که دچار تحول شدند نظیر تونس، مصر، لیبی و یمن مردم مطالباتی از حاکمیت بحرین داشته اند و برای تحقق این مطالبات به خیابان ها آمده اند. عملکرد عربستان سعودی و امارات متحده عربی در اعزام نیرو به خاک بحرین بین همه کشورهایی است که از سال 2011 به این سو دچار بحران داخلی شده اند، یک برخورد استثنایی است. یعنی اعزام نیروی نظامی توسط یک یا چند کشور همسایه در یک بحران داخلی تا کنون در کشورهای خاورمیانه سابقه نداشته است. آنچه که مهم است این است که بر همگان روشن شده که رویکرد امنیتی پاسخگوی بحران بحرین نیست و حضور نیروهای خارجی در این کشور باعث نشده است که اعتراضات مردم فروکش کند. ادعای حفاظت از تاسیسات زیربنایی بهانه خوبی برای توجیه این رویکرد نیست. تظاهرات مردم بحرین یکی از مسالمت جویانه ترین اعتراضاتی بوده که در دو سال اخیر در کشورهای منطقه مشاهده شده است. گروههای اصلی اپوزیسیون و مردم بحرین همواره شعار مبارزه مسالمت آمیز را در دستور کار قرار داده اند. اصولا با ترکیب جمعیتی بحرین و احساس این که همه تاسیسات متعلق به مردم بحرین است، بعید است اکثریت مردم معترض مشکلی برای تاسیسات زیربنایی بحرین ایجاد کنند. چون اکثرا خود مردم بحرین در این مراکز مشغول به کار هستند. در دراز مدت هم اگر شورای همکاری بخواهد  بدون  حل بحران بین حاکمیت و مردم این کشور مقر نیروهای سپر جزیره را از عربستان به جای دیگری منتقل کند نامناسبترین مکان بحرین است. کشور کوچکی که دچار بحران عمیق است جای مناسبی برای نیروهایی نیست که  قرار است در ماموریت خارجی بکار گرفته شوند. به هر حال تا زمانی که بحران ادامه دارد حضور این نیروها یک تفسیر بیشتر ندارد و آن ادامه رویکرد امنیتی  مداخله جویانه شورای همکاری به یک مساله داخلی ست.

در کنار ادعای حفاظت از تاسیسات زیربنایی، تاکتیک دیگری هم برای ادامه رویکرد امنیتی دنبال می شود و آن ایران هراسی و منتسب کردن تحولات داخلی به ایران است. به نظر می رسد این رویکرد نیز شکست خورده است. اگر نگاهی  فضای بین المللی و  بیانیه هایی که در سازمان های بین المللی صادر می شود یا رویکرد مجامع حقوق بشری و نظرات مراکز تحقیقاتی بی طرف بیندازید، هیچ نشانه ای دال بر پذیرش این ادعا مشاهده نمی کنید. آن چه در صحنه بحرین اتفاق افتاده صد در صد یک بحران داخلی میان مردم و حاکمیت این کشور است و ربطی به ایران ندارد. خود حاکمیت بحرین هم در سال 2011 کمیته ای را استخدام کرد که حوادث چند ماهه اول اعتراضات را حقیقت یابی کند. یکی از بندهای این گزارش این بود که شاهد و قرینه ای دال بر دخالت ایران مشاهده نشده است. البته دولت بحرین بعدا ادعا کرد که اطلاعات مربوط به دخالت ایران را به این کمیته ارائه نکرده اند که این هم ادعای عجیبی است. وقتی دولت بحرین در سطح رسانه ای تلاش می کند ایران را متهم کند، این سوال پیش می آید که چرا این شواهد و قرائن را به کمیته حقیقت یاب ارائه نکرده است. اگر دولت بحرین واقعا مستنداتی در اختیار داشته است چرا به رسانه ها متوسل می شود و دلایل و قرائن را به کمیته حقیقت یاب و هر مجمع و نهاد بی طرفی طرف دیگری ارائه نمی کند؟

هر ساله یکی از ایستگاه های برگزاری مسابقات اتومبیل رانی فرمول یک بحرین بوده است. در سال 2011 برگزار کننده مسابقات، بحرین را به دلیل مشکلاتی که در این کشور وجود داشت و نیز اعتراضاتی در سطح بین المللی نسبت به نقض حقوق بشر و دستگیری ها شنیده می شد، تحریم کرد. در سال 2012، این مسابقات برگزار شد و در سال 2013 نیز طی روزهای اخیر شاهد آماده سازی مقدمات برای برگزاری این مسابقات هستیم. نکته مهم این است که دولت بحرین سعی می کند با برگزاری فعالیت های ورزشی و بین المللی مثل مسابقات اتومبیل رانی فرمول یک، شرایط بحرین را عادی نشان دهد. تلاش زیادی هم برای اقناع برگزار کنندگان انجام داده تا امسال این مسابقات در بحرین برگزار شود. همزمان مردم بحرین و اپوزیسیون از این فرصت استفاده کردند و اعتراضات دامنه داری را از آغاز هفته گذشته شروع کرده اند که بناست تا روز آغاز مسابقات فرمول یک ادامه داشته باشد. این اعتراضات دامنه دار منجر به حضور خبرنگاران شده است. همین مسئله منجر شده که حجم زیادی از اخبار بحرین به دلیل حضور خبرنگاران در رسانه های بین الملی منتشر شده شود. شاید بتوان گفت که فرصت برگزاری این مسابقات برخلاف میل و تمایل دولت بحرین تبدیل به فرصتی برای اپوزیسیون و مردم شد تا بتوانند صدای خود را به صورت رساتر به گوش جهان برسانند. بخش بزرگی از خبرهایی که از مسابقات فرمول یک گزارش می شود مربوط به شرایط امنیتی و دستگیری های گسترده در بحرین است. دولت بحرین برای این که نشان دهد که کشور برای برگزاری این مسابقات امن است، در روزهای منتهی به برگزاری مسابقات اقدامات امنیتی شدیدی را صورت داد. به خصوص در مناطقی که نزدیک به پیست برگزاری این مسابقات است. این ها از چشم خبرنگاران و گزارشگران بین المللی مخفی نمانده است. اگر نگاهی به اخبار بین المللی بیندازید خواهید دید که حجم زیادی از خبرهایی که از بحرین منتشر می شود، مربوط به وضعیت داخلی بحرین است که توسط خبرنگاران ورزشی که برای پوشش مسابقات فرمول یک به بحرین رفته اند گزارش می شود.

تهیه کننده: تحریریه دیپلماسی ایرانی/ 16

انتشار اولیه:شنبه 31 فروردین 1392/ باز انتشار: سه شنبه 3 اردیبهشت 1392