این بحران را دست کم نگیرید

دیپلماسی ایرانی: جان کری، وزیر امور خارجه امریکا مهره تازه ای در سیاست خارجی ایالات متحده امریکا نیست، از دمشق و تحولات سوریه و دیگر پایتخت های منطقه نیز به دور نیست. وی زمانی که رئیس کمیسیون سیاست خارجی مجلس سنا بود، برای سال ها نقشی مشابه وزیر امور خارجه و وجهی دیگر از او را ایفا می کرد. وی زمانی که در کنگره امریکا بود نیز خبرگی ویژه ای در کنگره داشت و سفرهای مکرری به همه قاره ها و مناطق بحران خیز منطقه داشت و گفت وگوهای مختلفی را با مسئولان آن کشورها انجام داد. هر وقت هم که می توانست تلاش می کرد حوادث را به دقت زیر نظر داشته باشد، تحلیل کند، مسیرهای پرسنگلاخ و پرپیچ و خم سیاسی را شناسایی کند و روان شناسی دقیقی از شخصیت ها داشته باشد. اما افکاری که اخیرا گفت یا افکار خودش نیستند یا اگر هستند باید به ایشان بگوییم که این افکار قدیمی، کهنه و دیگر غیر قابل اجرا هستند. مگر این که واقعا چیزی در سر دارد که هنوز امتحان نشده است و دنبال فرصتی برای امتحان آن می گردد.

اخیرا آقای جان کری اعلام کرده است که باید سیاست فشار بر پرزیدنت اسد را برای تغییر محاسباتش با هدف پذیرفتن دوره انتقال توسط او از سر بگیریم. ما اطلاعاتی در اختیار داریم که نشان می دهد که اسد در حال بازبینی محاسبات سیاسی اش است. اگر واقعا کری چنین سیاستی را قصد دارد، دنبال کند باید یک نفر به او بگوید این سیاست محکوم به شکست است، اسد تحت فشار سیاسی به هیچ وجه از اهداف خود کوتاه نمی آید. همان طور که تا کنون کوتاه نیامده است.

این در حالی است که گفته می شود جان کری طرح دیگری را نیز بر سر سوریه دنبال می کند و آن همکاری با روسیه با هدف قانع ساختن آن برای پذیرفتن راه حل مبتنی بر گفت وگو است که ترجیحا اسد بپذیرد که از قدرت کنار رود. اما مساله این است که روس ها از ابتدا پذیرفتن کنار رفتن اسد از قدرت را رد کرده اند و بر این اعتقادند که اصرار بر آن سیاستی پلیسی با هدف استمرار جنگ است. با این حال آن چه روسیه و امریکا بر آن توافق دارند، مبتنی بر دو محور است: اولی جلوگیری از فروپاشی سوریه و مخاطرات آن بر لبنان، اردن، عراق و ترکیه است. و دیگری نیاز به یافتن راه حلی سیاسی برای پایان بخشیدن به خونریزی ها و حفظ کشور و جلوگیری از تلاش های موجود برای تصاحب قدرت توسط جریان های تندروی دینی است. به غیر از این دو اختلاف های بسیاری میان آنها وجود دارد که هنوز حل و فصل نشده است. حتی بر سر تفسیر از توافق نامه ژنو که سنگ اساسی راه حل بحران برای امریکا و روسیه و سازمان ملل و نماینده ویژه آن، اخضر الابراهیمی است نیز اختلاف نظرهای سنگینی میان دو طرف وجود دارد.

حقیقت این است که برای حل بحران سوریه دستورالعمل های مختلفی مطرح شده است که همین مساله به تنهایی بحران جاری در آن را تعمیق می بخشد. هنگامی که صحبت از راه حل سیاسی می شود هیچ کدام از طرف های درگیر نمی گویند که منظورشان از راه حل سیاسی کدام راه حل سیاسی است و ابزارهای تحقق آن چیست. در حالی که دینامیت انفجاری سیاسی در درون سوریه وجود دارد و این مساله می تواند احتمال جنگ را در این کشور دائما افزایش دهد. تا کنون هیچ نشانه ای از این که نظام حاکم بر سوریه و مخالفان از گزینه نظامی دور شده اند نیز وجود نداشته است و همان طور که هم روس ها، هم امریکایی ها و هم ایرانی ها می دانند فعلا همه چیز به بن بست خورده است. حتی می توان گفت همه نشانه ها حاکی از آن است که امور به سمت جنگی ویرانگر علیه سوریه در جریان است و کسی به فکر راه حل سیاسی نیست.

اگر ظاهر امر را بگیریم به روشنی می بینیم که نظام و مخالفان به پشتوانه هم پیمانان و حامیان خارجی شان چندان تمایلی به کوتاه آمدن از خواسته هایشان ندارند. این در حالی است که مخالفان خود به خوبی می بینند که چه حمایت ضعیف و ناپایداری از سوی کشورهای دیگر از آنها می شود. حتی احمد داوود اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه نیز می داند که واشنگتن بر سر چگونگی حل بحران سوریه با آن چه آنکارا فکر می کند، اتفاق نظر ندارد چه برسد به اختلاف میان واشنگتن و مسکو بر سر این موضوع. همه می دانند که مخاطرات سوریه بیش از حرف و حدیث هایی که زده می شود، فاجعه بار است و راه حل های عملی ای که پیشنهاد می دهند بسیاری از مشکلات را نمی توانند حل کنند.

منبع: الانورا/ تحریریه دیپلماسی ایرانی