خاورمیانه در حال حاضر دستخوش یک تحول بزرگ است، شاید حتی مهم‌تر از چرخه‌های قبلی تغییر در منطقه. یک درک منطقه‌ای وجود دارد که چشم‌انداز فعلی تشدید و تنش، حداقل برای میان‌مدت، ادامه خواهد یافت.
ادامه مطلب
حسین صالحی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: کشمیر تنها یک اختلاف مرزی ساده نیست، بلکه گره‌گاه منافع ژئوپلیتیکی، منابع آبی، حساسیت‌های مذهبی و هویت‌های قومی میان دو کشور مهم جنوب آسیاست. درک اهمیت این منطقه از منظر هر یک از طرف‌های درگیر، به روشن‌تر شدن پیچیدگی‌های بحران کمک می‌کند.
ادامه مطلب
شقایق متقی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: پیمان دفاعی دو کشور پاکستان و عربستان سعودی ابزاری برای بازدارندگی سیاسی و نمادین است. پاکستان با وضعیت داخلی شکننده بعید به نظر می‌رسد که برای عربستان وارد جنگ مستقیم شود. از سمت دیگر، ریاض از این پیمان به عنوان اهرم فشار در برابر هند، ایران و حتی آمریکا استفاده خواهد کرد.
ادامه مطلب
عباس عبدالخانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: یکی از ابعاد مهم و پرچالش پیمان، موضوع هسته‌ای بودن پاکستان است. اگرچه هیچ بندی در متن رسمی به موضوع بازدارندگی هسته‌ای اشاره نکرده است، اما حضور کشوری با توان هسته‌ای در یک پیمان دفاعی، پیام بازدارنده غیرمستقیم و پرمعنایی دارد. این امر موجب نگرانی برخی بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای شده است، زیرا حتی اگر تعهد هسته‌ای رسمی وجود نداشته باشد، نفس نزدیکی عربستان به یک قدرت هسته‌ای مسلمان می‌تواند موازنه تهدید را در ذهن اسرائیل و آمریکا تغییر دهد.
ادامه مطلب
هدف اصلی کشورهای عربی از تقویت روابط دفاعی با پاکستان، ایجاد نوعی بازدارندگی در برابر اسرائیل است. اسرائیل به عنوان تنها قدرت هسته‌ای در خاورمیانه، پس از هفتم اکتبر سیاست‌های تهاجمی‌تری را در منطقه در پیش گرفته و این مساله نگرانی بسیاری از کشورهای عربی را برانگیخته است. از سوی دیگر، پاکستان به عنوان قدرت اتمی جهان اسلام، می‌تواند به عنوان وزنه‌ای مهم در معادلات بازدارندگی منطقه‌ای ایفای نقش کند و این همان نقطه‌ای است که همکاری‌های اخیر را معنادار می‌سازد.
ادامه مطلب
تا زمان نگارش این مطلب، هیچ اظهار نظر رسمی از سوی مقامات اسرائیلی در مورد امضای این توافقنامه منتشر نشده است، مگر اینکه آنچه روزنامه اسرائیل هیوم در ۲۰ سپتامبر گزارش داد را به عنوان اعتراض غیرمستقیم به اقدام عربستان سعودی در نظر بگیریم. این روزنامه نوشت: «دولت بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر، به محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی اطلاع داد که آماده نیست هیچ تلاشی برای گنجاندن تشکیلات خودگردان فلسطین در تشکیلاتی که پس از پایان جنگ در نوار غزه تشکیل خواهد شد، طبق خواسته پادشاهی، انجام دهد. بنابراین، اسرائیل به وضوح اعلام می‌کند که علاقه‌ای به عادی‌سازی روابط با ریاض ندارد.»
ادامه مطلب
در روزهای اخیر، کشمکش بر سر پایگاه هوایی بگرام دوباره به صدر اخبار بازگشته است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، در دو نوبت متوالی و به فاصله چند روز، خواستار بازپس‌گیری این پایگاه شده و حتی تهدید کرده است که در صورت امتناع طالبان، «اتفاقات بدی» در پیش خواهد بود.
ادامه مطلب
سرمایه‌گذاری آمریکا روی هند، برخلاف انتظار، چندان موفق نبوده است. هند نه‌تنها به‌طور کامل با خواست‌های آمریکا همسو نشد، بلکه سیاست «چندقطبی‌گرایی» را دنبال کرد.
ادامه مطلب
محمد مونسان در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: هند علی‌رغم تاثیرپذیری از آمریکا، هرگز زیر یوغ آمریکا نبوده و در بسیاری موضوعات مهم مانند ارتباط تسلیحاتی با روسیه به‌طور مستقل عمل کرده چراکه میداند چنان سطح بالایی از بازدارندگی را برای ارتش کشور خود فراهم کرده است که هیچ کشوری نمیتواند به آن زور بگوید و نظرات خود را دیکته کند.
ادامه مطلب
در حالی حکومت طالبان وارد پنجمین سال حکومت دوم خود شده است که نه‌تنها افغانستان را از چرخه بحران خارج نکرده بلکه ابعاد تازه‌ای از مشکلات را آشکار ساخته است. اقتصاد کشور در رکود عمیق به‌سر می‌برد؛ میلیون‌ها افغان در مرز فقر مطلق زندگی می‌کنند و فرصت‌های شغلی به شدت محدود شده است. این شرایط باعث شده موج مهاجرت و پناهجویی ادامه یابد و بار سنگینی بر دوش کشورهای همسایه از جمله ایران بگذارد.
ادامه مطلب
دومین سفر فیلد مارشال عاصم منیر فرمانده ارتش پاکستان، به آمریکا در کمتر از دو ماه گذشته نشان‌دهنده روند تقویت روابط نظامی میان اسلام‌آباد و واشنگتن است. دیدارهای مکرر منیر با مقامات ارشد نظامی آمریکا مانند ژنرال جان دان کین، رئیس ستاد مشترک ارتش ایالات متحده، و شرکت او در مراسم انتقال فرماندهی در فرماندهی مرکزی آمریکا، نمادی از تعمیق همکاری‌های دفاعی دو کشور است. این روند پس از سال‌ها تنش و بی‌اعتمادی، به نوعی احیای روابط استراتژیک به شمار می‌رود که برای هر دو طرف منافع مهمی دارد. از یک سو، پاکستان به دنبال تضمین امنیت ملی و کمک‌های نظامی است تا در برابر تهدیدات منطقه‌ای و داخلی خود مقابله کند و از سوی دیگر، آمریکا درصدد حفظ نفوذ و حضور خود در منطقه حساس جنوب آسیا است.
ادامه مطلب
همکاری دفاعی پاکستان با پادشاهی‌های خلیج فارس ممکن است به گونه‌ای به نظر برسد که در آن یک قدرت متوسط بزرگتر با ارتشی توسعه‌یافته و حرفه‌ای تصمیم می‌گیرد از شرکای خود حمایت کند و به ایجاد ظرفیت نظامی آنها کمک کند. با این حال، رزمایش‌های مشترک برگزار شده بین کشورهای خلیج فارس و پاکستان برای پاکستان نیز مفید است. در واقع، این رزمایش‌ها به نیروهای مسلح پاکستان امکان می‌دهد تا در معرض سیستم‌ها و پلتفرم‌های تسلیحاتی پیشرفته تولید غرب قرار گیرند که اسلام‌آباد ممکن است از زمان سرد شدن روابطش با ایالات متحده در سال‌های اخیر، دسترسی به آنها را از دست داده باشد.
ادامه مطلب
کوروش احمدی می نویسد: ایران در ۲۳ سال گذشته با بحرانی درباره مسئله هسته‌ای مواجه بوده است. منشأ این بحران، ادعای غرب مبنی بر ابعاد نظامی داشتن برنامه هسته‌ای ایران بوده است. این در حالی است که مقامات عالی‌رتبه همواره تأکید کرده‌اند که برنامه هسته‌ای ایران صرفا صلح‌آمیز است؛ تا آنجا که رهبری طی فتوایی بر حرمت برنامه هسته‌ای تسلیحاتی تأکید کردند.
ادامه مطلب
محمدمهدی خزاعی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: ایران و پاکستان هر دو در حدود دو ماه گذشته، دو جنگ را پشت سر گذاشته‌اند. اما پرسش این است که اهمیت این سفر رئیس‌جمهوری اسلامی ایران را چگونه می‌توان ارزیابی کرد؟ در پاسخ، می‌توان روابط ایران و پاکستان را در مقطع کنونی از سه منظر بررسی کرد.
ادامه مطلب
سخنگوی وزارت امور خارجه سپس گفت: «روابط ما با پاکستان رابطه ای دیرپا و مبتنی بر علقه های دینی، فرهنگی و تمدنی است و برای آن ارزش بسیاری قائلیم. تماس های اخیر میان مقامات دو کشور طبیعتا درباره روابط دوجانبه بوده است. البته نمی توانیم اذعان نکنیم که متعاقب تجاوز رژیم صهیونیستی علیه جمهوری اسلامی ایران این تماس ها افزایش یافته است. ما با پاکستان به عنوان یک کشور اسلامی که علاقه زیادی به مردم ایران دارند، تماس های بسیاری داریم. فکر می کنیم ظرف روزهای آینده سفر رئیس جمهور به پاکستان انجام می شود که خود نشان دهنده روابط خوب و عمیق ما با پاکستان را نشان می دهد. پاکستان عضو غیر دائم شورای امنیت و کشوری مهم در سازمان کنفرانس اسلامی است که برای رابطه با آن بسیار ارزش قائلیم.»
ادامه مطلب
محسن رضایی در گفت‌وگوی اخیر خود به نکته‌ای کلیدی اشاره کرده است که وضعیت کنونی جهان حکایت از شکل‌گیری نظم جدیدی دارد که سه کانون اصلی درگیری را در بر می‌گیرد: «اوکراین و شرق اروپا، غرب آسیا، و دریای چین». به باور وی، این درگیری‌ها سرنوشت نظم آینده جهان را رقم خواهند زد. اما اگر تحلیل رضایی را قدری تغییر دهیم و از منظر دیگری به بوته تحلیل ببریم می توان به یک نکته کلیدی رسید، ناظر بر اینکه می توان به گزاره ای تحت عنوان «یاغی گری های فرامنطقه ای اسرائیل و احتمال وقوع جنگ های فرامرزی تا آسیانه میانه و شبه قاره» هم فکر کرد.
ادامه مطلب
سیلویا بولتوک، بنیانگذار و مدیر اجرایی موسسه اسپشال اوراسیا در گفت‌وگوی اختصاصی با دیپلماسی ایرانی می‌گوید: هدف کنونی دوگانه است: سرنگونی جمهوری اسلامی ایران و حذف فلسطینی‌ها از مناطقی که طبق قوانین بین‌المللی به آنها تعلق دارد. به گفته رهبران اسرائیل، پس از دستیابی به این اهداف، گام بعدی جذب سرمایه‌گذاری غربی و تقویت همکاری‌های استراتژیک خواهد بود تا اسرائیل به عنوان بازوی منطقه‌ای غرب در خاورمیانه مطرح شود. هم‌زمان، آنها قصد دارند پاکستان و برنامه هسته‌ای آن را نیز هدف قرار دهند.
ادامه مطلب
عابد اکبری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: از نخستین ساعات پس از این حمله، صدای پاکستان صدایی متفاوت و پرمعنا بود. مسئولان رسمی این کشور، با بیانی روشن، تجاوز نظامی را محکوم کردند. اما آنچه این همراهی را برجسته‌تر ساخت، هم‌صدایی نخبگان، استادان، روحانیون، نویسندگان و تحلیل‌گران پاکستانی بود که در رسانه‌ها، دانشگاه‌ها و مجامع علمی و اجتماعی، پیامی روشن صادر کردند: حمله به ایران، تهدیدی علیه ساختار امنیتی کل منطقه است و مقاومت ایران، بخشی از دفاع مشروع و حیاتی ملت‌های مسلمان در برابر سیاست‌های تجاوزگرایانه است.
ادامه مطلب
آشوینی وایشناور در یادداشتی که در اختیار دیپلماسی ایرانی قرار گرفته است، می‌نویسد: هر حمله تروریستی به هند با پاسخی درخور مواجه خواهد شد. هند برای ریشه‌کن کردن تروریسم سخت‌گیرانه اقدام خواهد کرد و اطمینان خواهد یافت که عوامل (تروریسم) و حامیان آنها با عواقب (اعمال خود) روبه‌رو خواهند شد.
ادامه مطلب
پاکستان با توسعه تسلیحات هسته‌ای تاکتیکی و تقویت اتحاد با چین، به دنبال موازنه‌سازی در برابر برتری هند است. این استراتژی به‌ویژه در پاسخ به دکترین "شروع سرد" هند تقویت شده است.
ادامه مطلب
محمد مرتضی در گفت‌وگوی اختصاصی با دیپلماسی ایرانی می‌گوید: جامعه پاکستان با ذهنیتی مردسالارانه اداره می‌شود که در آن تصمیم‌گیری‌ها در سطوح کلان و خرد عمدتاً توسط جنس غالب یعنی مردان انجام می‌شود. طرد اجتماعی و فقر از جمله عوامل اصلی تغذیه‌کننده خشونت و تروریسم‌اند. افراد ساکن مناطق محروم بیشتر مستعد جذب به گروه‌های تروریستی هستند، اگرچه افرادی از مناطق توسعه‌یافته نیز جذب این شبکه‌ها می‌شوند.
ادامه مطلب
رامین فخاری در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: در این نوشته با توجه به تحولات اخیر نظامی بین هند و پاکستان به واکاوی گروه‌بندی‌های موجود در منطقه شرق آسیا و جنوب آسیا پرداخته می‌شود و ویژگی‌های هر کدام مورد بررسی قرار می‌گیرد که شامل دو قطب بندی عمده و توضیحات مرتبط با حضور هر کشور در ذیل آن قطب بندی است. در نهایت به جایگاه منافع ملی کشور خودمان در این قط بندی نیز پرداخته خواهد شد.
ادامه مطلب
اکبر فیجانی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: احتمال دارد حمله تروریستی اخیر به گردشگران در کشمیر و بعضی از عملیات ترورریستی در گذشته با هدف تشدید تنش بین هند و پاکستان توسط سازمان های اطلاعاتی اسرائیل، انگلیس و آمریکا طراحی شده باشد. ازاین رو با آگاهی از این واقعیت و اینکه صرفا غول های ثروت و استعمارگران از جنگ و بحران سود می برند، ملت و دولتمردان هند و پاکستان باید با خویشتنداری و هوشیاری، از افتادن در تله سوداگران جنگ پرهیز کنند.
ادامه مطلب
اندیشکده‌ها خطرات تشدید تنش بین هند و پاکستان تأکید دارند و احتمال جنگ هسته‌ای محدود را به‌عنوان سناریویی خطرناک، اما قابل اجتناب، بررسی می‌کنند.
ادامه مطلب
فاطمه خادم شیرازی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می‌نویسد: مسئله توازن یا حمایت استراتژیک زمانی پیچیده‌تر می‌شود که در نظر داشته باشیم ایران در سیاست خارجی خود عموماً به‌دنبال پرهیز از ورود به قطب‌بندی‌های منطقه‌ای است. تعامل ایران با پاکستان، همراه با تعاملات گسترده‌اش با هند و سایر بازیگران منطقه‌ای، نشان‌دهنده تلاشی برای حفظ موازنه در سیاست خارجی و تأمین منافع ملی بدون ورود به تنش‌های منطقه‌ای گسترده است.
ادامه مطلب
باید اذعان داشت که شاهد یک معمای چندضلعی صلح در شبه قاره قاره هستیم. در این بین عراقچی با تأکید بر خویشتنداری و دیپلماسی، گامی مهم در این مسیر برداشته است، اما مسیر پیش‌رو نیازمند صبر و هماهنگی گسترده‌تر است. در نهایت، صلح در جنوب آسیا نه‌تنها به نفع هند و پاکستان، بلکه به سود کل منطقه و جهان است، و ایران می‌تواند با تداوم دیپلماسی فعال خود، نقشی کلیدی در این فرآیند ایفا کند.
ادامه مطلب
در حالی که تهران خود را برای مذاکرات حساس با اروپا و دور چهارم گفت‌وگوها با ایالات متحده در رم آماده می‌کند، همسایگان شرقی ایران در آستانه تنشی بی‌سابقه قرار گرفته‌اند. حمله تروریستی ۲۲ آوریل ۲۰۲۵ در پهلگام کشمیر، که به کشته شدن ۲۶ گردشگر منجر شد، روابط هند و پاکستان را به نقطه‌ای بحرانی رسانده است. این تنش، با تبادل اتهامات، اقدامات دیپلماتیک متقابل، و هشدارهای نظامی، نه‌تنها ثبات شبه‌قاره را تهدید می‌کند، بلکه امنیت مرزهای شرقی ایران و ژئوپلیتیک پیرامونی آن را تحت تأثیر قرار داده است. ایران، به دلیل پیوندهای تاریخی و موقعیت استراتژیک خود، ناگزیر از ایفای نقش میانجیگری و تلاش برای مدیریت بحران است.
ادامه مطلب
اندیشکده‌های آمریکایی پیش‌بینی می‌کنند که با توجه به سابقه دیپلماسی موفق (مانند بحران کارگیل)، فشارهای بین‌المللی (به‌ویژه از سوی آمریکا، چین و روسیه) احتمالاً تنش‌ها را در کوتاه‌مدت کاهش می‌دهد.
ادامه مطلب
عبدالناصر نورزاد در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: این دیدار به دلیلی جالب توجه است که برای نخستین بار رسانه ای می شود. در حالی که، در گذشته تعاملات استخباراتی امریکا با این گروه با میانجیگری پاکستان، قطر و امارات، انجام می شد. علی ظاهر، در این دیدار روی مسائل مختلفی بحث شده که در این نوشتار به تحلیل ها روی جزئیات احتمالی آن، خواهیم پرداخت.
ادامه مطلب
امیرحسام هاشمی در یادداشتی برای دیپلماسی ایرانی می نویسد: موسسه اقتصاد و صلح (IEP) واقع در کشور استرالیا، یکی از مراکز مهم و مورد استناد پژوهشی است که به طور سالانه گزارش جامعی را درباره‌ی روند‌ها و رخداهای تروریستی یکسال اخیر منتشر می‌کند. در یادداشت حاضر، به واکاوی و بررسی مطالب مهم در گزارش شاخص جهانی تروریسم – منتشر شده در مارس ۲۰۲۵ – پرداخته می‌شود.
ادامه مطلب